WorldWideScience

Sample records for ambiental instrumento interdisciplinar

  1. Esquema de evaluación para instrumentos de política ambiental

    OpenAIRE

    Mariana Bobadilla; Martha Ileana Espejel Carbajal; Francisco Lara Valencia; Saul Álvarez Borrego; Sophie Ávila Foucat; José Luis Fermán Almada

    2013-01-01

    La evaluación de la política ambiental ha avanzado lentamente en México por varias razones que incluyen la novedad y rápida evolución de los instrumentos de política ambiental; la complejidad de los problemas ambientales y la inexistencia de modelos de evaluación estandarizados para los evaluadores de dicha política. Este artículo propone un esquema metodológico para la evaluación en tres etapas de los instrumentos de política ambiental. El método identifica la funcionalidad del instrumento d...

  2. LA LICENCIA AMBIENTAL: ¿INSTRUMENTO DE COMANDO Y CONTROL POR EXCEPCIÓN?

    OpenAIRE

    Sleman-Chams, Juliette; Velásquez-Muñoz, Carlos Javier

    2016-01-01

    Este artículo analiza la realidad del principal instrumento de comando y control existente en la legislación ambiental colombiana: la licencia ambiental. Desde su primera reglamentación, por cuenta del Decreto 1753 de 1994, ha recibido varias modificaciones que al parecer, a pesar de su importancia, la han convertido en instrumento de utilización excepcional. El artículo profundiza en el alcance de cada una de las modificaciones realizadas, y las justificaciones dadas por el gobierno de turno...

  3. Breve análise dos instrumentos da política de gestão ambiental brasileira

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Dalmo Arantes Barros

    2012-12-01

    Full Text Available http://dx.doi.org/10.5007/2175-7984.2012v11n22p155 O objetivo desse trabalho foi descrever os principais instrumentos da política ambiental brasileira, fazendo menção aos principais pontos de discussão do tema. Para isso, realizou-se uma pesquisa qualitativa do tipo exploratória. A principal falha da efetividade dos instrumentos da política do meio ambiente brasileiro está no desconhecimento quase total da política ambiental, de seus benefícios e de seus resultados, nos diferentes níveis  de gestão. Para a eficácia da legislação ambiental, por meio da utilização dos instrumentos da Política Nacional do Meio Ambiente, é necessário mais do que só a normatização de vias de comando e controle. São imprescindíveis outras políticas públicas, como trabalhar junto à população na conscientização e divulgação de políticas educacionais com investimentos nos aspectos voltados para a sustentabilidade, mudança de hábitos de consumo e estilo de vida.

  4. Crise de energia e governança ambiental

    OpenAIRE

    França, Georgeana Barbosa de

    2013-01-01

    Resumo: Este trabalho analisa os processos de transformação territorial ocasionados pela implantação de instrumentos de gestão ambiental que visam a promoção de energia renovável em pequena escala em meios rurais. Esta investigação, que possui foco interdisciplinar, emprega a perspectiva metodológica da Teoria do Ator-Rede. O estudo de caso desta pesquisa é uma iniciativa local para produção de energia renovável em uma comunidade rural do Oeste do Paraná, Brasil. Conduzida por ...

  5. Evaluación Ambiental Estratégica y Auditoría Contable Ambiental como Instrumentos para la Optimización de la Política Pública Ambiental en el Brasil

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gardênia Maria Braga de Carvalho

    2014-01-01

    Full Text Available La política ambiental es un conjunto de directrices, objetivos e instrumentos de acción que el poder público utiliza para producir efectos deseables sobre el medio ambiente. Algunos de esos instrumentos aunque no están institucionalizados, como la Evaluación Ambiental Estratégica (AAE, que objetiva desarrollar un estudio macro de los impactos causados al medio ambiente y a la comunidad; y la Auditoría Contable Ambiental (ACA, que consiste en la confrontación de las informaciones de los informes ambientales y contables. Así, se cuestiona: a ¿qué problemas generados por la ausencia de la AAE y de la ACA en la política ambiental brasileira? b ¿cómo la inserción de la AAE y de la ACA contribuiría para la solución de los problemas específicos detectados? Este artículo tiene como objetivo demostrar que existe una laguna en la política ambiental por desconsideración de esos instrumentos. El referencial teórico fue construido teniendo como base la contabilidad ambiental, auditoría ambiental y política pública. Se utilizó como método el análisis descriptivo en relación a sus objetivos, siendo realizada una pesquisa bibliográfica y exploratoria sobre los temas: políticas públicas, AAE y ACA. Se concluye que es necesaria la institucionalización de la AAE y de la ACA, en la fase inicial y final, respectivamente, del proceso de instalación y acompañamiento de emprendimientos impactantes al medio ambiente, pues el hecho de no ser compulsorios, revelaron una laguna en la política ambiental, tornándola frágil.

  6. Interdisciplinarity between graphic design and communication

    OpenAIRE

    Sagin, Lis Antunes; Faculdade Pitágoras; Gomes, Rogério Zanetti; Coordenador da Pós graduação em Design e Cognição e Mídia da Faculdade Pitágoras. Unidade Londrina.

    2011-01-01

    In this paper we explore interdisciplinarity as an instrument of union, between the two disciplines of communication, graphic design and communication, practice of the profession. The research was conducted by reviewing literature; It is exposing a case related to magazine "CLAUDIA" pointing out how this unification has brought success to the complexity and design in a subtle and complete. Neste trabalho explora-se a interdisciplinaridade como um instrumento de união entre duas disciplinas...

  7. BIOMA PAMPA: TEMA GERADOR EM UMA ATIVIDADE INTERDISCIPLINAR PARA EDUCAÇÃO AMBIENTAL

    OpenAIRE

    Delabary, Barési Freitas; Guerra, Rafael Sanches; Garcia, Taís da Silva; Bastiani, Tânia Mara de

    2011-01-01

    A fim de mostrar que é possível ter uma atividade interdisciplinar com áreas de conhecimento diferentes, este trabalho tem como objetivo principal abordar o bioma pampa dentro de quatro áreas distintas visando contribuir para a Educação Ambiental. Cada profissional descreverá tendo por base a pesquisa bibliográfica, como é possível trabalhar o bioma pampa dentro da sua área de atuação. O biólogo abordará o bioma sob a perspectiva descritiva (localização, extensão, tipo de fauna, flora, animai...

  8. Evaluación ambiental estratégica: Instrumento para la planificación territorial urbana

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Mabel Ximena Molina Urra

    2012-05-01

    Full Text Available El presente estudio tiene por finalidad relevar la Evaluación Ambiental Estratégica (EAE como una herramienta útil para la generación de los Instrumentos de Planificación Territorial en la Región de La Araucanía. Se identificaron y caracterizaron los distintos niveles de planificación urbana, según lo establecido por la Ley General de Urbanismo y Construcciones; contrastando el ingreso de estos al Sistema de Evaluación de Impacto Ambiental (SEIA definido en la Ley 19.300 de Bases del Medio Ambiente y su posterior modificación a través de la Ley 20.417. Para contrastar ambos procedimientos se desarrolló un proceso exploratorio descriptivo, utilizando tanto fuentes primarias, a través de la aplicación de entrevistas a actores claves como secundarios.

  9. A contabilidade ambiental como instrumento de gestão turística: o caso da hotelaria de Caxias do Sul

    OpenAIRE

    Genta, Maria Mônica Pereira

    2006-01-01

    A massificação do turismo provocou impactos negativos ao ambiente natural, forçando as empresas integrantes do setor turístico, especialmente a hotelaria, a introduzir práticas de proteção ambiental aos seus procedimentos de gestão. A Contabilidade Ambiental, enquanto instrumento de avaliação e auxílio à gestão ambiental, pode evidenciar e divulgar as medidas adotadas e os resultados alcançados nessas práticas. Partindo desta premissa, e tendo como fundamentação teórica a perspectiva de enten...

  10. El sistema de evaluación de impacto ambiental y la implementación de los instrumentos de regulación territorial urbanos e interurbanos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Pedro Lira Olmo

    1997-08-01

    Full Text Available A continuación se presentan algunas consideraciones en relación a lo establecido por la Ley de Bases del Medio Ambiente, para la evaluación ambiental de los instrumentos de regulación territorial urbana e interurbana. La inquietud que motiva esta ponencia radica en que publicado el Reglamento del Sistema de Evaluación de Impacto Ambiental con fecha 3 de abril de 1997, el Sistema se vuelve obligatorio e incluye a los instrumentos en comento. Esta situación presenta, como se expondrá, singularidades que será preciso definir por la autoridad, para permitir un desarrollo fluido del SEIA y los Planes de Desarrollo Urbano e Interurbano.

  11. Instrumentos de avaliação da postura dinâmica: aplicabilidade ao ambiente escolar

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Matias Noll

    Full Text Available INTRODUÇÃO: Para que a avaliação da postura dinâmica seja efetivada é necessário, primeiramente, conhecer os diversos instrumentos, disponíveis e validados na literatura, apropriados para esse fim. OBJETIVO: O objetivo deste artigo de revisão sistemática foi descrever, sintetizar e analisar criticamente os instrumentos encontrados na literatura que objetivem avaliar a postura dinâmica, tanto em adultos quanto em escolares, e refletir sobre a possibilidade de utilização desses métodos no ambiente escolar. MATERIAIS E MÉTODOS: Foi realizada uma busca sistemática de artigos em bases de dados (Scopus, ScienceDirect, PubMed, SciELO publicados a partir da década de 1980 e no Banco de Teses e Dissertações da Capes. As palavras-chave utilizadas na busca pelos artigos foram back, spine, back injuries, school, back school, postural hygiene program, education, child, student, posture, em combinação com as palavras-chave evaluation, assessment, measurement, e os respectivos termos em português. Os instrumentos propostos deveriam preencher os seguintes critérios: (a avaliar a postura corporal durante a realização de atividades da vida diária (AVDs; (b utilizar critérios pré-definidos de avaliação da postura dinâmica; e (c avaliar a postura a partir de observação, direta ou a partir de filmagem. RESULTADOS: Foram identificados oito artigos originais que apresentam instrumentos de avaliação da postura dinâmica, avaliando a execução de AVDs a partir de critérios biomecânicos pré-definidos por escalas numéricas; destes, apenas quatro instrumentos foram elaborados com o propósito de avaliar a execução de AVDs de escolares. CONSIDERAÇÕES FINAIS: Em geral, os instrumentos apresentam algumas limitações metodológicas, embora sejam de fácil aplicabilidade.

  12. A VISUALIDADE URBANA CONTEMPORÂNEA COMO CAMPO DE ESTUDOS INTERDISCIPLINARES

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Francisco Antônio Zorzo

    2017-02-01

    Full Text Available O artigo traz uma discussão sobre o estudo da visualidade urbana segundo uma abordagem interdisciplinar. Segundo a proposta aqui indicada, parece útil entender os fenômenos urbanos sob um outro olhar. Torna-se muito conveniente considerar a interação entre tecnologia, arte e ciência na constituição dos estudos sobre o ambiente urbano e sobre a produção da imagen. Tendo em mente tal concepção, pode-se partir de uma referência mais concreta para estudar a cidade e a visualidade, como um campo de múltiplas produções em abordagem interdisciplinar. Para isso foi selecionada a produção do grafite nas metrópoles brasileiras. Nos muros de Salvador há uma série de grafites que merecem a reflexão e um acolhimento crítico por tratarem exatamente de problematizar o olho e o olhar no ambiente da cidade.

  13. Evaluación ambiental estratégica (EAE; un instrumento preventivo de gestión ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Domingo Gómez Orea

    2011-12-01

    Full Text Available La evaluación ambiental estratégica (EAE es un instrumento para integrar primero el medio ambiente en el proceso de formulación de políticas, planes y programas (PPP y verificar después la realidad de ello. La integración consiste en incorporar sensibilidad, criterio, conocimiento y compromiso ambiental al proceso de elaboración del PPP, desde el principio, con el fin de que la decisión pública al respecto sea la más acertada posible. La verificación comporta dos facetas: la comprobación de que efectivamente se ha hecho un esfuerzo de integración ambiental en la elaboración del PPP y la evaluación del resultado conseguido, evaluación que se realiza a través de la identificación, valoración, prevención y seguimiento de los impactos que se producirían en caso de que llegue a ejecutarse.La integración ambiental comienza en el momento mismo en que surge la idea de elaborar el PPP, y su evaluación también; luego se concreta en un documento técnico (Informe de Sostenibilidad Ambiental: ISA que es parte integrante de la documentación del PPP y que se va desarrollando al mismo tiempo que el borrador del PPP; después sigue el proceso de integración incorporando las determinaciones establecidas en la Memoria Ambiental, que incluirá los resultados de la participación pública, a la elaboración del PPP definitivo.La EAE está regulada a nivel de la UE por la Directiva 2001/42/CE sobre evaluación de los efectos de determinados planes y programas en el medio ambiente; en el ámbito español por la Ley 9/2006 y en las comunidades autónomas por la legislación propia.En el procedimiento administrativo a través del que se aplica existe una fase técnicamente crucial: la elaboración al mismo tiempo del borrador del PPP y del ISA, de tal manera que este se podría interpretar como la incorporación de la dimensión ambiental al proceso de elaboración del borrador del PPP, la verificación de ello y la identificación, valoraci

  14. Componentes de tecnologías para la pesca (instrumentos Traful en ambientes lacustres y boscosos andinos norpatagónicos, Argentina

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Alberto Enrique Pérez

    2017-12-01

    Full Text Available La funcionalidad de los Instrumentos Traful es incierta luego de 70 años de su descripción. A partir de su diseño morfológico, el contexto ambiental y arqueológico asociado, postulamos que son parte de un “instrumento compuesto” especializado en la pesca. Si bien presentan características singulares en el contexto lacustre y rivereño del interior de la Patagonia noroccidental argentina, se asemejan en cuestiones básicas a los pesos de líneas marinos de gran distribución magallánica.

  15. A QUESTÃO AMBIENTAL NO PÓLO DE CONFECÇÕES DE CARUARU: UM PRIMEIRO ENSAIO À LUZ DOS INSTRUMENTOS ECONÔMICOS DE PROTEÇÃO AMBIENTAL

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marcus Vinícius Amaral e Silva

    2012-09-01

    Full Text Available Na Região Nordeste do Brasil, mais especificadamente no Agreste Pernambucano, o desenvolvimento e expansão das indústrias de confecção e têxtil tem adquirindo relevância, sendo atualmente essa a principal atividade industrial da Região. O presente trabalho pretende traçar o perfil das lavanderias de jeans no Município de Caruaru sob o ponto de vista ambiental, tendo como fundamentação teórica os instrumentos econômicos de proteção do meio ambiente. Os resultados revelaram que 40% dos efluentes líquidos são despejados no esgoto público, 38% nos canais e 18% diretamente no Rio Ipojuca; mais de 60% das lavanderias não possui mudança tecnológica que vise reduzir os impactos ambientais. Em um primeiro momento, resta ao poder público aplicar sanções através de instrumentos do tipo poluidor pagador, com ações que levam a aplicação de multas e fechamento dos estabelecimentos.

  16. REPRESENTACIONES SOCIALES DE AMBIENTE Y EDUCACIÓN AMBIENTAL EN EL C.E.D. LA CONCEPCIÓN (BOGOTA-COLOMBIA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jenny Johanna Duarte Díaz

    2014-05-01

    Full Text Available En la actualidad en las instituciones educativas existe dificultad por construir prácticas relacionadas con temas ambientales, a consecuencia de que no hay suficiente claridad en la forma de diseñar e implementar propuestas, propiciando que lo abordado desde los proyectos ambientales no tenga el impacto esperado. Razón que genera la necesidad de iniciar procesos investigativos que establezcan coherencia en las posturas curriculares, políticas nacionales y los contextos escolares en los que está inmersa la educación ambiental.   Por lo cual, el presente estudio se planteó con el objetivo de identificar las representaciones sociales frente al ambiente y la educación ambiental que poseían algunos miembros de una institución educativa de carácter público en Bogotá. Con el fin de iniciar procesos formativos que lleven a trabajar la educación ambiental de manera interdisciplinar en la escuela desde miradas reflexivas, que nos permitan construir una visión global del ambiente.   Para lo cual se utilizó un enfoque metodológico cualitativo apoyado en la técnica de entrevistas y como instrumento el cuestionario.   Concluyendo que el grupo de participantes no presentan una única representación social de ambiente definiéndolo desde tres miradas: como el medio de vida, los recursos a utilizar y la naturaleza. Y la educación ambiental desde las visiones naturalista, conservacionista - recursista y humanista. Evidenciando la importancia de generar más que actividades puntuales, procesos formativos en educación ambiental que vinculen a los diversos sujetos de las comunidades educativas.

  17. [Interdisciplinarity in gerontology: Theoretical problems and practical challenges].

    Science.gov (United States)

    Brandenburg, H

    2015-04-01

    Philosophy of science is the theoretical background of this article. Firstly, a definition of interdisciplinarity is given, integrating experiences from longitudinal studies in gerontology and arguing for rejecting the large vocable "interdisciplinarity", because of its overloaded meaning. Secondly, science-oriented, sociopsychological and practical barriers of interdisciplinary work in gerontology are presented, whereby the central statement is that interdisciplinarity is preconditionally dependent on a "culture of understanding". Thirdly, a model of interdisciplinarity in gerontology is shown. In general, this article does not focus on the question whether gerontology is a multidisciplinary, interdisciplinary or transdisciplinary discipline but how the requirement of interdisciplinarity can be successfully implemented. In conclusion, interdisciplinarity is not established due to the subject (of aging) or a methodological approach but evolves based on reciprocal contact between different disciplines, which can be entitled "fair cooperation."

  18. El funcionamiento del sistema de protección ambiental de la Unión Europea: principios, instituciones, instrumentos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Judith Domínguez

    2007-01-01

    Full Text Available La política ambiental europea es una de las más completas y coherentes que se han conformado en los últimos años en la consecución de un desarrollo sustentable. El conjunto de instrumentos, normas, estrategias y acciones está orientado a ser efectivo; cuenta con mecanismos de evaluación y corrección, e integra derechos fundamentales, la solidaridad entre regiones y la diversidad del territorio europeo. En este artículo se presenta el proceso que ha seguido desde que se estableció como una política por sí misma, y se exponen los principios que la sitúan en el camino de una gobernanza ambiental global o al menos regional. Se analizan los factores clave para el logro de objetivos ambientales en sistemas jurídicos afines al mexicano, lo que puede servir de referencia para la conformación, instrumentación y evaluación de la política ambiental mexicana (sobre todo se revisan los factores críticos, que se reflejan como debilidades en nuestro sistema. Se revisan modelos o marcos de referencia y actuación ante problemas ambientales similares, sin que ello signifique una transferencia automática de políticas públicas.

  19. Os Valores da paisagem como instrumento de gestão territorial na area de proteção ambiental da Baleia Franca Santa Catarina - Brasil

    OpenAIRE

    dos Santos Delfino, Deisiane,

    2017-01-01

    Departament responsable de la tesi: Departament de Geografia A presente tese trata da gestão da paisagem como instrumento de gestão territorial em Áreas de Proteção Ambiental (APA) no Brasil. As APAs são unidades de conservação ambiental de uso sustentável, que permitem a presença de comunidades tradicionais e o desenvolvimento de atividades econômicas em seu interior. Representam 1/3 das áreas protegidas no País e demandam um novo olhar sobre a gestão territorial pelo grau de complexidade...

  20. Um estudo sobre o uso da gestão ambiental como instrumento de marketing verde em empresa fabricante de produtos naturais

    OpenAIRE

    Melo, Alberto Bezerra de

    2002-01-01

    Dissertação (mestrado) - Universidade Federal de Santa Catarina, Centro Socio-econômico. Programa de Pós-Graduação em Administração. O presente trabalho objetivou verificar até que ponto a gestão ambiental está sendo utilizada como instrumento de marketing verde em empresa fabricante de produtos naturais. A pesquisa caracterizou-se como um estudo do tipo exploratório-descritivo, de abordagem qualitativa. Foi concretizada por meio de um estudo de caso de uma empresa fabricante de produtos ...

  1. Análise dos Impactos ao Patrimônio Cultural no Âmbito dos Estudos Ambientais

    OpenAIRE

    Marcos Paulo de Souza Miranda

    2013-01-01

    Como instrumento jurídico composto por elementos técnicos interdisciplinares, o Estudo de Impacto Ambiental tem como objetivo prever e prevenir danos ambientais, norteando a escolha da melhor alternativa para se evitar, eliminar ou reduzir os efeitos prejudiciais decorrentes do empreendimento proposto. Tendo em vista que o patrimônio cultural integra o conceito amplo de meio ambiente, todos os impactos sobre os bens culturais materiais (tais como cavernas, sítios arqueológicos e paleontológic...

  2. Study of interdisciplinarity in chemistry research based on the production of Puerto Rican scientists 1992-2001. Interdisciplinarity, Bibliometric indicators, Chemistry

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Elias Sanz-Casado

    2004-01-01

    Full Text Available Determining the role played by interdisciplinarity in the generation of knowledge is a very fertile line of research in which synergies among different fields of science can be identified and their impact on research efficiency ascertained. A number of methods may be used to explore interdisciplinarity, from the sociological approach to those requiring the application of bibliometric indicators. In this paper, a bibliometric analysis of the research conducted by scientists with the Chemistry Department at the University of Puerto Rico was run on the basis of the subject matter of citing and cited papers, in order to ascertain how interdisciplinarity affects certain aspects of research, such as collaboration or visibility. The data used for this paper were taken from the Science Citation Index database, which lists the most significant contributions made by these scientists, along with the respective bibliographic references. The study revealed the existence of scientific areas that are highly dependent on the knowledge generated in the specific area itself. A positive, albeit weak, correlation was also observed between research interdisciplinarity and collaboration between researchers and institutions. Interdisciplinarity was not found to have any effect, however, on the visibility of research papers or to be correlated with international collaboration.

  3. The "Paradox of Interdisciplinarity" in Australian Research Governance

    Science.gov (United States)

    Woelert, Peter; Millar, Victoria

    2013-01-01

    This paper identifies what can be called the "paradox of interdisciplinarity" (Weingart 2000) in Australian higher education research governance and explores some of its constitutive dimensions. In the Australian context, the paradox of interdisciplinarity primarily concerns the proliferation of a programmatic discourse of…

  4. Cultural Orientation and Interdisciplinarity

    DEFF Research Database (Denmark)

    Nielsen, Sofie Søndergaard

    2004-01-01

    I begin the article with an account of the background to the German debate on ‘Literaturwissenschaft als Kulturwissenschaft’, including the introduction of the concept of ’cultural orientation’ as a strategy for achieving interdisciplinarity. This is followed by a consideration of the discussion ...... of the object of literary studies as a way of defining the disciplinarity or identity of literary studies. Finally I summarize some of the characteristics of culturally orientated literary studies.......I begin the article with an account of the background to the German debate on ‘Literaturwissenschaft als Kulturwissenschaft’, including the introduction of the concept of ’cultural orientation’ as a strategy for achieving interdisciplinarity. This is followed by a consideration of the discussion...

  5. UMA PROPOSTA INTERDISCIPLINAR DE EDUCAÇÃO AMBIENTAL A PARTIR DO TEMA ÁGUA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Taisa Layane Salazar Querioz

    2016-03-01

    Full Text Available Resumo: A educação ambiental se constitui numa ferramenta poderosa de apoio à preservação da qualidade de água pura para as futuras gerações. Desta forma, a inserção de temas ambientais nas atividades pedagógicas deve ter como objetivo principal a formação do cidadão crítico, participativo e ecologicamente consciente. O presente trabalho objetivou a inserção da educação ambiental em uma escola municipal de ensino fundamental da cidade de Codó/Maranhão-Brasil tendo como tema gerador a água, desenvolvendo tópicos relacionados à educação e preservação ambiental. A metodologia aplicada se constituiu de análise, planejamento, construção, ensaio e implementação no âmbito escolar, por meio de atividades cooperativas interdisciplinares, de ações de fomento da educação ambiental, a partir da temática água, levando em consideração o contexto local. Foi baseada na indissociabilidade do tripé ensino-pesquisa-extensão. De forma geral, os licenciandos foram bem aceitos no ambiente escolar, e rapidamente fizeram parte do cotidiano dos alunos, o que evidencia a boa aceitação do projeto na escola, nesta etapa inicial do projeto. Após a inserção no ambiente escolar e durante o período de observação foi diagnosticada uma situação problema bastante relevante na escola, o lixo escolar, visto que o lixo sólido também impacta na concepção da qualidade da água, uma vez que o destino final deste material pode ser o próprio rio da cidade. Observou-se que o conjunto de trabalhos realizados com os alunos, além de gerar discussão e divulgação científica, suscitou uma série de atitudes no âmbito ambiental, o que já proporciona contribuições significativas aos alunos do ensino fundamental da escola Municipal Remy Archer da cidade de Codó – Maranhão, principalmente em relação às suas formações como cidadãos e sujeitos ecológicos. Palavras-chave: Qualidade da água, Ensino fundamental, Projetos

  6. Conhecimento, interdisciplinaridade e Psicologia Ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ombretta Romice

    2005-01-01

    Full Text Available Responde às questões - como os métodos da Psicologia Ambiental devem ser discutidos em um enquadramento interdisciplinar; a Psicologia Ambiental pede alguma abordagem metodológica especial; como a intervenção ambiental é determinada pela interdisciplinaridade; quais são estas disciplinas e como elas se relacionam entre si - baseando-se em experiências profissionais como orientador em um projeto com comunidade, com habitação popular e exclusão social em vários países da Europa, e como consultora. Conclui que as abordagens usadas pelas diferentes profissões são muito separadas, e que apenas metas comuns não são suficientes, sendo também necessários um treino conjunto e identidade de valores.

  7. Lazer em forma de recreação em parques zoológicos: possibilidade interdisciplinar

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Daiane Ozório

    2014-12-01

    Full Text Available Objetivo: Este estudo teve por objetivo identificar, a partir dos frequentadores do Parque Zoológico da Fundação Zoobotânica do Rio Grande do Sul, o interesse em atividades de lazer, em forma de recreação. Método: Estudo descritivo com análise qualitativa e quantitativa. Para coleta dos dados utilizou-se como instrumento um questionário estruturado com questões de múltipla escolha, questões abertas e fechadas. Participaram da amostra 85 visitantes (adolescentes, adultos e idosos. Resultados e considerações finais: Verificou-se o interesse de 87,05% da amostra em realizar atividades interdisciplinares de lazer em forma de recreação, configurando-se esse, mais um campo de atuação para o profissional de Educação Física.

  8. Interdisciplinaridade na fonoaudiologia: a concepção do professor Interdisciplinarity in speech language therapy: the teacher's conception

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Renata Mancopes

    2009-01-01

    Full Text Available OBJETIVO: analisar a concepção de interdisciplinaridade referida pelos professores fonoaudiólogos do curso de Fonoaudiologia da Universidade do Vale do Itajaí. MÉTODOS: a pesquisa orientou-se por uma abordagem qualitativa através da Análise do Discurso de Linha Francesa, tendo como instrumento de coleta de dados a entrevista em profundidade. RESULTADOS: após a análise, identificaram-se diferentes posições sujeito, onde se podem observar a concepção e o conhecimento sobre a interdisciplinaridade, as possíveis situações pedagógicas nas quais a interdisciplinaridade acontece, além dos obstáculos às práticas interdisciplinares. CONCLUSÃO: percebeu-se que não há ainda um conhecimento sedimentado sobre a interdisciplinaridade que resulte numa linha de trabalho com princípios teórico-metodológicos suficientemente definidos e consistentes. Por fim, este trabalho revela a necessidade de maior investimento em pesquisas a fim de sustentar os princípios da interdisciplinaridade no campo da Fonoaudiologia, com intuito de expandir os horizontes desse profissional que, antes de tudo, precisa entender-se como profissional da saúde o qual vive cotidianamente uma realidade que exige um olhar plural.PURPOSE: to analyze the concept of interdisciplinarity among teachers of the speech therapy course at the University of Vale do Itajaí. METHODS: the research was guided by a qualitative approach, through a discourse analysis following the French model, using an in-depth interview as the data collection tool. RESULTS: following the analysis, different subject positions were identified, in which knowledge of interdisciplinarity, the possible pedagogical situations in which it occurs, and the obstacles to interdisciplinary practices, were identified. CONCLUSION: It was realized that there is still a lack of firmly-grounded knowledge on the subject of interdisciplinarity that can lead to a work model with sufficiently defined and consistent

  9. Uso do zoneamento ambiental do Médio Rio Grande como instrumento de gestão no município de Delfinópolis-MG

    OpenAIRE

    Collares, Eduardo Goulart; Melo, Naara Aline Tossani de; Carvalho, Ana Paula Pereira

    2016-01-01

    Este trabalho faz parte do Projeto Grande Minas - União Pelas Águas, que realizou o Zoneamento Ambiental das Sub-Bacias Hidrográficas dos Afluentes Mineiros do Médio Rio Grande. O zoneamento foi concluído em 2013 e produziu importantes informações sobre os meios físico, biótico e socioeconômico dos 22 municípios que compõem a bacia hidrográfica, dentre eles o local de estudo, que é o município de Delfinópolis - MG. Dentre os instrumentos que podem contribuir para o desenvolvimento sustentável...

  10. Liberating Interdisciplinarity from Myth

    DEFF Research Database (Denmark)

    Madsen, Dorte

    2016-01-01

    Recent research in information studies suggests that the tradition of seeing the discipline as weak is still alive and kicking. This is a problem because the discourse of the weak discipline creates conceptual confusion in relation to interdisciplinarity. Considering the growth of the iSchools an......Recent research in information studies suggests that the tradition of seeing the discipline as weak is still alive and kicking. This is a problem because the discourse of the weak discipline creates conceptual confusion in relation to interdisciplinarity. Considering the growth of the i......Schools and what is assumed to be a major institutional redrawing of boundaries, there is a pressing need to conceptualize interdisciplinary practices and boundary work. This paper explores the “weak” discipline through a discourse analytical lens and identifies a myth. Perceiving the discipline as weak is part...

  11. Construindo cidadania ambiental na escola

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Cibele Schwanke

    2014-03-01

    Full Text Available http://dx.doi.org/10.5007/1807-0221.2013v10n16p14 O forte componente transversal da Educação Ambiental possibilita sua inserção em vários espaços e níveis de escolaridade. No ensino fundamental, constitui-se em uma importante ferramenta para criar espaços que permitam a abordagem de temáticas socioambientais atuais, de forma crítica e participativa. O presente trabalho tem como objetivo apresentar o Projeto Construindo Cidadania Ambiental, executado por bolsistas do Grupo PET - Conexões Gestão Ambiental em unidades escolares, explicitando sua filosofia de implantação e resultados obtidos até o momento. Verifica-se que sua natureza interdisciplinar e integrada permite uma efetiva interação com o corpo docente e discente da escola, bem como permite a prática de uma educação ambiental crítica e transformadora.

  12. Evaluation of the impact of interdisciplinarity in cancer care

    Science.gov (United States)

    2011-01-01

    Background Teamwork is a key component of the health care renewal strategy emphasized in Quebec, elsewhere in Canada and in other countries to enhance the quality of oncology services. While this innovation would appear beneficial in theory, empirical evidences of its impact are limited. Current efforts in Quebec to encourage the development of local interdisciplinary teams in all hospitals offer a unique opportunity to assess the anticipated benefits. These teams working in hospital outpatient clinics are responsible for treatment, follow-up and patient support. The study objective is to assess the impact of interdisciplinarity on cancer patients and health professionals. Methods/Design This is a quasi-experimental study with three comparison groups distinguished by intensity of interdisciplinarity: strong, moderate and weak. The study will use a random sample of 12 local teams in Quebec, stratified by intensity of interdisciplinarity. The instrument to measure the intensity of the interdisciplinarity, developed in collaboration with experts, encompasses five dimensions referring to aspects of team structure and process. Self-administered questionnaires will be used to measure the impact of interdisciplinarity on patients (health care utilization, continuity of care and cancer services responsiveness) and on professionals (professional well-being, assessment of teamwork and perception of teamwork climate). Approximately 100 health professionals working on the selected teams and 2000 patients will be recruited. Statistical analyses will include descriptive statistics and comparative analysis of the impact observed according to the strata of interdisciplinarity. Fixed and random multivariate statistical models (multilevel analyses) will also be used. Discussion This study will pinpoint to what extent interdisciplinarity is linked to quality of care and meets the complex and varied needs of cancer patients. It will ascertain to what extent interdisciplinary teamwork

  13. Capacitando profissionais em saúde, trabalho e meio ambiente Capacitation of professionals in health, work and environment: an interdisciplinarity teaching approach for sustainable development

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Raquel Maria Rigotto

    1998-01-01

    Full Text Available O Nordeste do Brasil - em particular, o estado do Ceará - está colocado diante de um quadro de profundas modificações territoriais, demográficas, econômicas e sociais conduzidas pelo movimento transnacional de globalização e de reestruturação produtiva, que pode, dependendo da forma como for conduzido, trazer sérios impactos sobre a qualidade de vida da população, comprometendo a perspectiva de avanço para uma sociedade sustentável. Em tal contexto, a Universidade Federal do Ceará implantou o Curso de Especialização em Saúde, Trabalho e Meio Ambiente para o Desenvolvimento Sustentável na tentativa de cumprir sua função social, capacitando atores sociais para intervirem neste processo. O Curso oferece, como características inovadoras, a definição de um campo temático abrangente e complexo - relações entre saúde, trabalho e meio ambiente -, um corpo discente eminentemente multiprofissional e a busca permanente da construção de metodologia de ensino-aprendizagem que contemple a abordagem interdisciplinar do objeto. O artigo apresenta o Programa do Curso, dividido em quatro módulos e suas disciplinas; descreve as estratégias que têm sido adotadas na prática da interdisciplinaridade; avalia as dificuldades encontradas; e exemplifica como está sendo organizada a produção acadêmica.Northeastern Brazil, in particular the State of Ceará, is currently undergoing profound territorial, demographic, economic and social changes brought about the transnational movement of Globalization and Productive Restructuring. This movement may, depending on how it is dealt with, produce a serious impact on the general life quality and thus compromise the perspective of a sustainable society in the future. The Federal University of Ceará, wishing to fulfill its social function in this process, has implanted a Specialization Course in Health, Work and Environment for Sustainable Development to prepare professionals in these areas

  14. A importância da equoterapia como instrumento de apoio no processo de ensino e aprendizagem de crianças atendidas nesta modalidade terapêutica

    OpenAIRE

    Andrade, Gracielle Pinheiro da Silva; Universidade do estado do Mato Grosso, Sinop; Cunha, Marion Machado

    2014-01-01

    Este artigo aborda a importância da equoterapia como instrumento de apoio no processo de ensino e aprendizagem de crianças atendidas nesta modalidade terapêutica. Impulsionou este trabalho o intuito de analisar como ocorrem as relações entre equoterapia e as evoluções pedagógicas do aluno. Foi uma pesquisa qualitativa de observação participante. A definição de equoterapia fundamenta-se em um método terapêutico e educacional, utilizando-se o cavalo numa abordagem interdisciplinar nas áreas de ...

  15. Efectividad de los instrumentos administrativos de sanción y exigencia de la reparación del daño ambiental en Colombia

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Leonardo Güiza-Suárez

    2010-03-01

     En razón de lo anterior, este artículo busca presentar ante la sociedad y la academia una investigación que tardó más de un año y que consolidó esfuerzos de entidades públicas como la Defensoría del Pueblo, las diferentes autoridades ambientales del país y la Contraloría General de la República, en búsqueda de dilucidar la efectividad, debilidades y fortalezas de los instrumentos jurídicos vigentes para que el Estado, representado por las autoridades ambientales del país, sancione y exija la reparación de los daños al ambiente.

  16. El uso del arte como instrumento de la Educación Ambiental. Escritura creativa, ilustración y composición gráfica en el volcán Italó, Quito, Ecuador

    OpenAIRE

    Sánchez Flores, Estefanía; Izurieta Vásconez, Xiomara Cristina

    2017-01-01

    El estudio evaluó la eficacia del arte como instrumento de la Educación Ambiental en audiencias de adultos, ancianos, adolescentes y niños habitantes del volcán Ilaló en la ciudad de Quito, Ecuador. Se diseñó un programa de Educación Ambiental en los ámbitos no formal e informal usando estrategias que priorizaron la utilización de expresiones artísticas durante cuatro meses. Los productos artísticos elaborados fueron un cuento ilustrado y un póster interactivo logrados por medio de talleres p...

  17. Interdisciplinarity and self-reflection in civic education

    DEFF Research Database (Denmark)

    Christensen, Torben Spanget

    2013-01-01

    are complex and can only be understood interdisciplinary. Therefore the ability to reflect problems interdisciplinary is crucial to the global citizen. The second argument is that the ability of self-reflection is necessary for citizens in their efforts to understand, maintain and develop their own...... on interdisciplinarity and self-reflection-as-citizen as key tools for analyzing societal problems and to act democratically on them. And it is suggested that dealing with interdisciplinarity requires use of second order concepts and that self-reflection as citizens requires third order concepts...

  18. Programa interdisciplinar que atiende a la educación para el ocio, el consumo y el medio ambiente basado en la producción de materiales didácticos y lúdicos de educación física

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Edmundo Loza Olave

    2013-05-01

    Full Text Available Exponemos el contenido de un programa educativo que evaluamos empleando estrategias de investigación-acción. Constituye un recurso contrastado que puede ser empleado tanto en educación formal como en educación no formal y que pretende potenciar las actitudes positivas hacia el medio ambiente, el consumo responsable, la cooperación o el empleo constructivo del tiempo libre. Todo ello desde una perspectiva interdisciplinar que gira en torno a la construcción de recursos materiales de educación física a partir de materiales de desecho.

  19. Interdisciplinarity in Education: Overcoming Fragmentation in the Teaching-Learning Process

    Science.gov (United States)

    Santos, Carla Madalena; Franco, Rubia Amanda; Leon, Diego; Ovigli, Daniel Bovolenta; Donizete Colombo, Pedro, Jr.

    2017-01-01

    The importance of interdisciplinarity in the teaching-learning process has been much debated. This topic has challenged schoolteachers, who do not always manage to integrate interdisciplinarity into the school routine. This paper emerged from the discipline Research Methodology taught at the postgraduate course in education of Universidade Federal…

  20. Poluição aquática em Santos (SP): uma abordagem interdisciplinar

    OpenAIRE

    Andrea Pimenta Ambrozevicius

    2010-01-01

    A poluição aquática em Santos é uma questão ambiental prioritária, interdisciplinar por natureza, devido aos seus efeitos ecológicos, de saúde pública e sócio-econômicos. Trata-se de um problema amplamente relatado, cuja evolução acompanhou o histórico de desenvolvimento econômico da região. A presente pesquisa partiu de análises pontuais de um único, porém representativo, canal de drenagem pluvial urbana e das praias receptoras de seu conteúdo, para uma análise da poluição aquática no municí...

  1. Análise dos Impactos ao Patrimônio Cultural no Âmbito dos Estudos Ambientais

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marcos Paulo de Souza Miranda

    2013-12-01

    Full Text Available Como instrumento jurídico composto por elementos técnicos interdisciplinares, o Estudo de Impacto Ambiental tem como objetivo prever e prevenir danos ambientais, norteando a escolha da melhor alternativa para se evitar, eliminar ou reduzir os efeitos prejudiciais decorrentes do empreendimento proposto. Tendo em vista que o patrimônio cultural integra o conceito amplo de meio ambiente, todos os impactos sobre os bens culturais materiais (tais como cavernas, sítios arqueológicos e paleontológicos, prédios históricos, conjuntos urbanos, monumentos paisagísticos e geológicos e imateriais (tais como os modos de viver, de fazer e se expressar tradicionais, os lugares e referenciais de memória devem ser devidamente avaliados para se averiguar a viabilidade do empreendimento e para se propor as correspondentes medidas mitigadoras e compensatórias. Em razão disso, podemos afirmar que o processo de licenciamento ambiental é um instrumento de acautelamento e proteção também do patrimônio cultural.

  2. Creating Interdisciplinarity within Monodisciplinary Structures

    DEFF Research Database (Denmark)

    Lindvig, Katrine

    discrepancies in the use of the term interdisciplinarity, which have repercussions for the practices and incentives of creating interdisciplinary education, research and collaboration. Overall, the thesis shows that interdisciplinary teaching and learning practices have to engage in a continuous balancing...

  3. PRÁCTICAS DOCENTES EN EDUCACIÓN AMBIENTAL EN BOGOTÁ, QUIBDÓ Y

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Bibiana Alfonso

    2015-12-01

    Full Text Available Se presenta en este documento el resultado parcial de la investigación denominada “Concepciones y prácticas sobre educación ambiental de los docentes de educación secundaria y media en colegios de Bogotá, Leticia y Quibdó: Implicaciones para los currículos de educación media en diferentes regiones del país”. Dichos resultados se obtienen de uno de los cuatro instrumentos usados en la investigación: el cuestionario a estudiantes. Con este instrumento se obtiene la visión de los estudiantes sobre las prácticas que tienen sus docentes cuando se aborda la educación ambiental en el aula. Las marcadas tendencias en prácticas de corte conservacionista, disciplinar y recursista que identifican los estudiantes, llevan a inferir que, sin importar la región de país, los/as docentes aún perpetúan la idea antropocentrista de la educación ambiental y privilegian la visión de la educación ambiental como una disciplina más del conocimiento ligada, necesariamante, a las denominadas ciencias naturales.  La investigación está enmarcada metodológicamente en el estudio de caso, se usan instrumentos estandarizados y validados en los cuales se proponen cuatro unidades de análisis:   finalidades   de   la   educación   ambiental,   conocimientos  (conceptuales, procedimentales  y  actitudinales  en  educación  ambiental,  modelos  de  enseñanza  y    aprendizaje y finalidades, instrumentos y formas de evaluación en educación ambiental. Estas unidades de análisis se constituyen en los pilares de los lineamientos curriculares que se propondrán al finalizar la investigación.

  4. Disciplinaridade, interdisciplinaridade e complexidade (Disciplinarity, interdisciplinarity and complexity

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maria Cecília de Souza Minayo

    2010-01-01

    Full Text Available Resumo: Neste texto, busca-se apresentar uma síntese sobre a questão da interdisciplinaridade. Como premissa, é preciso dizer que, na área social, não se costuma fazer investigação tendo como finalidade apenas ampliar o conhecimento, mas também subsidiar a prática transformadora. No entanto, essa destinação tem que se valer de teoria, método e técnicas, pois a contribuição à transformação não pode ser uma ideologia travestida de ciência. Este texto se divide em quatro partes: na primeira se esclarecem os conceitos de multidisciplinaridade, de multiprofissionalidade, de interdisciplinaridade, de transdisciplinaridade e de pensamento complexo; na segunda, mostra-se como o conceito de interdisciplinaridade evolui na história; na terceira, trata-se dos problemas mais comuns nos estudos disciplinares e interdisciplinares; por fim, apresenta-se uma conclusão com as questões metodológicas mais comuns na realização dos trabalhos interdisciplinares. Abstract: This paper aims at presenting a synthesis on the question of interdisciplinarity. As a premise, it must be said that in the social field researches with the sole purpose to increase knowledge are not common, since they are also meant to enable the transformative practice. However, this goal has to be based on theory, method and techniques, since the contribution to this transformation cannot be a mere ideology disguised as science. This text is divided into four parts: at first, the concepts of multidisciplinarity, multi-professionalism, interdisciplinarity, transdisciplinarity and complex thinking are explained; the second part demonstrates how the concept of interdisciplinarity evolved throughout its history; the third part deals with the most common problems in the disciplinary and interdisciplinary studies; and finally the last part presents a conclusion with the most common methodological issues in the execution of interdisciplinary research.

  5. Licenciamento ambiental e sustentabilidade

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marcelo Macedo Valinhas

    2011-12-01

    Full Text Available A sustentabilidade está apoiada principalmente nas dimensões econômica, ambiental e social. No entanto, sem a dimensão política ela não se constrói. Um dos principais instrumentos de comando e controle da política nacional de meio ambiente, o licenciamento ambiental é um processo contínuo de gestão ambiental pública e privada. Analisou-se o processo de licenciamento ambiental como acoplamento estrutural entre os sistemas social, econômico e ambiental. Apesar da constatação de críticas aos mecanismos de comando e controle dos últimos anos, foi verificado que o Estado do Rio de Janeiro tem buscado integrar a política ambiental do Estado à gestão ambiental privada e que esta integração busca atender às demandas dos sistemas sociais e econômicos para as questões ambientais. Em linhas gerais, este caminho segue as estratégias e ações propostas na Agenda 21 brasileira.

  6. EXPERIENCIA INTEGRADORA PARA EDUCACIÓN AMBIENTAL

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jorge F. Coronel

    2015-01-01

    Full Text Available En este trabajo se relacionó la práctica experimental de laboratorio co n el análisis de problemas ambientales. El objetivo de este trabajo es analizar una propuesta que vinculó el trabajo experimental con la situación del ambiente local para promover el cuidado de la naturaleza y su uso con sostenibilidad . Esta estrategia brindó un enfoque integrador aportando a los alumnos de profesorado una alternativa de aprendizaje con exper iencias sencillas para el estudio cualitativo de l ambiente local y motivar a l análisis de problemas asociad o s. Las experiencias permitieron caracterizar las muestras de suelo, agua y aire del lugar de residencia de los alumnos. La información experimental obtenida potenció la discusión de la situación ambiental actual. E l enfoque de enseñanza basado en problemas socio - científicos posibilit ó la visión interdisciplinar del tema , redimensionando valores y acciones para el cuidado ambiental y el desarrollo sustentable.

  7. Interdisciplinarity in Paulo Freire: Political-pedagogical approximations for critical environmental education

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    César Augusto Costa

    2017-03-01

    Full Text Available This article addresses the pedagogical contribution of Brazilian educator Paulo Freire to interdisciplinarity and its relevance for Critical Environmental Education. It reiterates the thinking of Paulo Freire as an interdisciplinary educator. It then addresses the radical political nature of the concept of liberation and reflects on educational and political interdisciplinarity. Finally, it indicates the relationship of Freire’s thinking with critical environmental education, based on categories such as totality, contradiction, praxis, dialectics and dialogical. The Freirian reading of interdisciplinarity supports the maturing of critical environmental education as educational-political action, seeking to overcome alienated social relations under capitalism.

  8. USO DE LAS RÚBRICAS EN AMBIENTES VIRTUALES DE APRENDIZAJE / USE OF THE RUBRICS IN VIRTUAL LEARNING ENVIRONMENTS

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Lina María Andrade Restrepo

    2017-06-01

    Full Text Available En todas las instituciones educativas se utilizan distintos instrumentos para evaluar tanto en el aula como en ambientes virtuales de aprendizaje. Entre los instrumentos que más se utilizan en estos ambientes, se encuentra la rúbrica, la cual se caracteriza por ser clara, específica y objetiva. Las rúbricas son tablas que permiten evaluar un desempeño o un producto. Se consideran útiles para los docentes debido a que precisan los objetivos con gran exactitud. En este artículo se desarrolla una reflexión acerca de los instrumentos de evaluación y sus criterios de validez y confiabilidad. También se identifica de manera conceptual la rúbrica y su uso en ambientes virtuales de aprendizaje.

  9. Auditoria Operacional Ambiental: Instrumento para Efetivação do Direito Fundamental ao Meio Ambiente

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Azor El Achkar

    2011-12-01

    Full Text Available Este artigo tem o objetivo de ressaltar a importância e competência dos tribunais de contas brasileiros em realizar auditorias publicas com enfoque na questão ambiental. Trata dos primórdios da lida com o tema, ressalta o destaque conferido pela Constituição Federal de 1988, evidencia a responsabilidade do Poder Publico com o assunto e observa que as cortes de contas tem missão constitucional de avaliar as acoes empreendidas para preservação e conservação do meio ambiente ecologicamente equilibrado.

  10. Characterizing interdisciplinarity of researchers and research topics using web search engines.

    Science.gov (United States)

    Sayama, Hiroki; Akaishi, Jin

    2012-01-01

    Researchers' networks have been subject to active modeling and analysis. Earlier literature mostly focused on citation or co-authorship networks reconstructed from annotated scientific publication databases, which have several limitations. Recently, general-purpose web search engines have also been utilized to collect information about social networks. Here we reconstructed, using web search engines, a network representing the relatedness of researchers to their peers as well as to various research topics. Relatedness between researchers and research topics was characterized by visibility boost-increase of a researcher's visibility by focusing on a particular topic. It was observed that researchers who had high visibility boosts by the same research topic tended to be close to each other in their network. We calculated correlations between visibility boosts by research topics and researchers' interdisciplinarity at the individual level (diversity of topics related to the researcher) and at the social level (his/her centrality in the researchers' network). We found that visibility boosts by certain research topics were positively correlated with researchers' individual-level interdisciplinarity despite their negative correlations with the general popularity of researchers. It was also found that visibility boosts by network-related topics had positive correlations with researchers' social-level interdisciplinarity. Research topics' correlations with researchers' individual- and social-level interdisciplinarities were found to be nearly independent from each other. These findings suggest that the notion of "interdisciplinarity" of a researcher should be understood as a multi-dimensional concept that should be evaluated using multiple assessment means.

  11. Linguistic repertoires of interdisciplinarity in brazilian journals in the area of psychology

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Mary Jane Paris Spink

    2014-12-01

    Full Text Available This paper is about manners in which linguistic repertoires of interdisciplinarity for dissemination of scientific knowledge are coordinated. It starts with a contextualization about interdisciplinarity and ways in which disciplines are organized for administrative purposes in Brazil. It seeks to answer the question: how these forms of ordering, controlling and coordinating interdisciplinary operate in the dissemination of scientific knowledge? The analysis of the ways of coordinating interdisciplinarity in scientific dissemination was based on the editorial proposals of journals classified as A1, A2 and B1 in the Qualis of the area of Psychology. The conclusion of this analysis is that scientific journals enact interdisciplinarity in different manners because they use various forms of association based on themes, related areas, and theories or theoretical frameworks. We conclude the analysis with a discussion of the implications of the various manners of coordinating knowledge for the dissemination of information for the public at large.

  12. Expanding/Extending English: Interdisciplinarity and Internationalism.

    Science.gov (United States)

    Fleishman, Avrom

    1994-01-01

    Discusses the recent efforts to expand literary studies into numerous allied fields and the possible effects that such attempts toward interdisciplinarity and internationalism might have. Warns against possible negative consequences of interdisciplinary approaches. Calls for an expanded view of English as a field of study. (HB)

  13. Desafios para a integração multiprofissional e interdisciplinar

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Francine Lima GELBCKE

    2012-12-01

    Full Text Available Reflexão acerca dos desafios para a integração multiprofissional e interdisciplinar, considerando-se que o modelo de formação ainda existente na área da saúde está pautado em disciplinas fragmentadas. Aponta a importância de se ultrapassar o modelo atual, visando um trabalho efetivamente multiprofissional e interdisciplinar, que atenda às necessidades da população, os novos modelos de atenção em saúde e a própria política de humanização da assistência, a integralidade da assistência. Este modelo não deve ser visto apenas como uma inovação, uma nova tecnologia de cuidado, mas como forma de construir um novo profissional, crítico, criativo e aberto para o novo. Para tanto aponta a formação como um caminho para a integração multiprofissional e interdisciplinar.

  14. CONSTRUCCION Y ESTANDARIZACION DE INSTRUMENTOS DE EVALUACION PSICOMETRICA PARA EL DESARRIKKI DE UNA CULTURA DE EVALUACION ETICA Y RIGUROSA

    OpenAIRE

    ROSAS DIAZ, RICARDO RENE

    2012-01-01

    La evaluación psicológica es una práctica profesional que requiere un alto nivel de calidad. La norma internacional demanda el uso de instrumentos con la adaptación local, de acuerdo al contexto particular. Estos requisitos tienen una relación con consecuencias directas sobre la educación, la salud y el ambiente de trabajo, entre otros. Sin embargo, la calidad de la evaluación psicológica en Chile es insuficiente. Los instrumentos y procedimientos de evaluación no cumplen con los ...

  15. Strategic Envrionmental Assessment (SEA; a preventive tool for environmental management Evaluación ambiental estratégica (EAE; un instrumento preventivo de gestión ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Domingo Gómez Orea

    2011-12-01

    Full Text Available Strategic Environmental Assessment (SEA is a first tool to integrate environment in the process of formulating policies, plans and programs (PPP hereafter and then verify the reality of it. The integration is to incorporate sensitivity, judgment, knowledge and environmental commitment to the PPP process from the beginning, so that the public decision is about as accurate as possible. Verification involves two facets: verification that they have actually been an effort of environmental integration in developing the PPP and evaluation of results achieved, and evaluation is performed through the identification, assessment, prevention and monitoring of impacts would occur in case they are running. Environmental integration begins at the moment that the idea of developing the PPP, and his assessment; then takes the form of a technical document (Environmental Sustainability Report: ESR which is an integral part of the PPP documentation and that unfolds while the draft PPP; then follows the process of integration by incorporating the determinations set forth in the Environmental Report, including the results of public participation in drawing up the final PPP. SEA is regulated at European Union by Directive 2001/42/EC on the assessment of the effects of certain plans and programs on the environment; in Spain, by Law 9/2006 and in the Autonomous Communities by the law itself. In the administrative procedure through which it is applied, technically there is a crucial phase: preparation of the Draft while the PPP and the ESR, so it could be interpreted as incorporating the environmental dimension into development process Draft PPP, verification of this and the identification, assessment, prevention and monitoring of impacts.La evaluación ambiental estratégica (EAE es un instrumento para integrar primero el medio ambiente en el proceso de formulación de políticas, planes y programas (PPP y verificar después la realidad de ello. La integraci

  16. Legal Research Methodology and the Dream of Interdisciplinarity ...

    African Journals Online (AJOL)

    Legal Research Methodology and the Dream of Interdisciplinarity. ... AFRICAN JOURNALS ONLINE (AJOL) · Journals · Advanced Search · USING AJOL ... Whilst the natural sciences employ a mostly empiricist methodology and the human ...

  17. The Social Interplay of Disciplinarity and Interdisciplinarity. Some Introductory Remarks

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Reinhold Hedtke

    2006-12-01

    Full Text Available Social Science Education as a subject field in schools is an intrinsic pluridisciplinary feature, whatever disciplines are included, however it may be organised and wherever it may be institutionalised. Civic education, economic education, social education and historical education each comprise several academic disciplines even if they are thought to be completely independent subjects. From the start on, disciplinarity and interdisciplinarity are on the agenda for any subject related to social science education and are one of its main problems. For these introductory remarks interdisciplinarity can be simply defined as relating two or more academic disciplines or school subjects to each other if this is done in a purposeful, systematic, explicit and reflective way. The overarching goal is to improve education that is to enhance students' understandings of the worlds and their abilities to act within and towards them. A relationship between disciplines or subjects which misses one or more of the four characteristics can be called pluridisciplinary or multidisciplinary (cf. Audigier 2006. In the following I first want to discuss some aspects of disciplinarity and interdisciplinarity at schools and at universities and the weakness of interdisciplinarity. I sketch some social science based ideas on the interrelationship between the subject structure of the academic world and the world of schools (3. and of some tendency to commonalities or even unification of social sciences and related competencies (4.. I conclude with some remarks on different kinds of knowledge (5.. Last but not least, I'll give an overview on the papers in this issue of the Journal of Social Science Education (6..

  18. An Analysis of the Interdisciplinarity Theme in the Main Brazilian Journals on Science Education

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Guilherme do Amaral Carneiro

    2018-01-01

    Full Text Available The discussion on interdisciplinarity has been present in the scope of Education for over 30 years and has had repercussions in the area of Science Education. Despite the many works in the main Brazilian journals in the area, there are still gaps about complementary information on research that relates interdisciplinarity and Science Education. In order to fill some of this gap, we carried out a study whose objective was to identify these approaches in articles of the main national science education journals. We use the terms interdisciplinarity and interdisciplinary as descriptors in the titles, abstracts, and keywords to select the articles analyzed. It was found that studies focus on basic education and deal mainly with curriculum issues. The areas of physics and biology education stand out, as well as the science environment technology society and Environmental Education approaches. Data also point to a contrasting panorama, of diversification and decrease of the research that relates Science Teaching and Interdisciplinarity.

  19. Percepção ambiental como instrumento de participação social na proposição de área prioritária no semiárido

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Mycarla Míria Lucena

    2014-06-01

    Full Text Available http://dx.doi.org/10.5007/1807-1384.2014v11n1p147 A percepção ambiental tem sido um instrumento bastante utilizado e relevante em estudos que contemplam as relações entre meio ambiente e ações humanas, por possibilitar análises das percepções, atitudes e valores, principais formadores da topofilia, que repercute em ações de conservação. Nessa perspectiva, esta pesquisa teve como objetivo analisar a Percepção Ambiental da comunidade de um complexo serrano do Semiárido brasileiro (Serra João do Vale como um dos critérios para a proposição de Área Prioritária para Conservação. Para tanto, realizaram-se entrevistas com 240 pessoas (100% dos domicílios ocupados na comunidade serrana, utilizando como metodologia a observação e questionamento por meio de entrevistas e aplicação de formulários, sendo estes aplicados nos meses de fevereiro a agosto de 2011, com base teórico-metodológica da Percepção Ambiental. Os resultados mostraram de forma clara nas respostas dos entrevistados, seus conhecimentos e opiniões, assim como a concordância com a criação de uma área exclusiva para conservação da Serra João do Vale. Mostraram ainda que a chegada do turismo gera expectativa de melhorias na renda e na qualidade de vida para essa comunidade.

  20. Acompanhamento de dois pacientes diabéticos por equipe interdisciplinar e multiprofissional

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Geny Aparecida Cantos

    2012-12-01

    Full Text Available http://dx.doi.org/10.5007/1807-0221.2012v9n14p81 Esse estudo teve como objetivo relatar o atendimento e as atividades desenvolvidas por uma equipe multiprofissional e interdisciplinar que atua na prevenção para doenças cardiovasculares, junto a dois pacientes com diabetes mellitus. As atividades oferecidas por este projeto foram: atendimento cardiológico, acompanhamento nutricional, terapia aquática, dança terapêutica, orientações por meio de palestras educativas e almoços comunitários. Na busca conjunta de soluções para as questões enfrentadas, estabeleceu-se uma estrutura de cuidados e diálogo entre os profissionais e os participantes. Os instrumentos de avaliação deste processo incluíram exames bioquímicos e compartilhamento de experiências, bem como análise de questionários aplicados. Os resultados mostraram que, em todas as ações, o diálogo e a interação favoreceram a promoção de saúde na busca de uma melhor qualidade de vida dos pacientes. Este tipo de tratamento trouxe uma nova perspectiva para esses pacientes diabéticos, pois favoreceu a construção de novas metas e uma nova forma de lidar com a doença.

  1. Educational Interdisciplinarity in the High School through working with Pedagogical Projects

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Irinéa de Lourdes Batista

    2008-08-01

    Full Text Available In this research, an understanding about scholar interdisciplinarity and project working is brought, aiming at showing that the last one is an alternative methodological to promote an interdisciplinary educative practice. Therefore a pedagogical proposal was built to implement interdisciplinarity in Science and Mathematics Education in High School. It is exposed the theoretical syntheses, analysis and discussions concerning the pertinence and possibility to implement the proposal studied by the teachers and pedagogical staff in a public High School in the State of Paraná, Brazil.

  2. USO DE LAS RÚBRICAS EN AMBIENTES VIRTUALES DE APRENDIZAJE / USE OF THE RUBRICS IN VIRTUAL LEARNING ENVIRONMENTS

    OpenAIRE

    Lina María Andrade Restrepo; María Alejandra Andrade Restrepo

    2017-01-01

    En todas las instituciones educativas se utilizan distintos instrumentos para evaluar tanto en el aula como en ambientes virtuales de aprendizaje. Entre los instrumentos que más se utilizan en estos ambientes, se encuentra la rúbrica, la cual se caracteriza por ser clara, específica y objetiva. Las rúbricas son tablas que permiten evaluar un desempeño o un producto. Se consideran útiles para los docentes debido a que precisan los objetivos con gran exactitud. En este artículo se desarrolla un...

  3. Bioindicadores ambientais: insetos como um instrumento desta avaliação

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marco Antonio de Oliveira

    2014-12-01

    Full Text Available Atividades agrícolas, florestais e do setor imobiliário vêm, ao longo do tempo, modificando ambientes ecologicamente estruturados. As consequências são drásticas e, por isso, faz-se necessária a busca por ferramentas e instrumentos para diagnosticar e monitorar a diversidade biológica desses locais. Os insetos têm-se destacado como potenciais organismos bioindicadores e isso se deve ao fato de apresentarem grande capacidade perceptiva, no que se refere a alterações do meio ambiente, principalmente por seu apurado sistema sensorial, que lhes permite qualificar condições ambientais em determinadas situações e, ainda, quantificar danos causados ao meio. Um dos problemas que podem ser associados a este setor é a falta de padronização e definição de protocolos de coleta e avaliação da biodiversidade, para que esses resultados possam ser analisados e extrapolados para diferentes ambientes antropizados. Neste trabalho, é contextualizada a importância da entomofauna como bioindicadora, em ecossistemas.

  4. Visão como instrumento da percepção na assistência em enfermagem traumato-ortopédica

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Lys Eiras Cameron

    2011-03-01

    Full Text Available A visão, mais do que um sentido, é um poderoso instrumento que identifica e seleciona, de forma que tudo depende do que já se viu antes para determinar a maneira como interpretamos o que está sendo visto. O objetivo deste artigo é discutir o papel da visão como instrumento para uma assistência de enfermagem holística e de qualidade. É um estudo exploratório, de abordagem qualitativa, utilizando o método da Sociopoética. Os dados foram agrupados nas seguintes categorias: (1 Visão como instrumento e (2 Alterações corporais externas. Como em traumato-ortopedia, os enfermeiros devem ser capazes de conduzir à assistência a pacientes em condições complexas em um ambiente de cuidado que muda rapidamente. Os resultados demonstraram a visão como poderoso instrumento de cuidado em Enfermagem Traumato-Ortopédica, permitindo uma atuação profissional verdadeiramente adequada às necessidades do paciente.

  5. DISEÑO DE UN INSTRUMENTO PARA IDENTIFICAR LAS REPRESENTACIONES SOCIALES SOBRE EL CONCEPTO AMBIENTE PRESENTES EN ESTUDIANTES DE LICENCIATURA EN BIOLOGÍA DE LA UNIVERSIDAD DISTRITAL FRANCISCO JOSÉ DE CALDAS

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Karoll Yohanna Piza Amado

    2014-05-01

    Full Text Available En la actualidad las investigaciones en el campo de las representaciones sociales, en el contexto educativo, aportan una gran cantidad de elementos que posibilitan la comprensión del quehacer docente y por ende contribuyen al  el desarrollo de los maestros. La presente ponencia se deriva del proyecto de investigación titulado “Representaciones sociales sobre el concepto ambiente presentes en estudiantes de licenciatura en biología de la Universidad Distrital Francisco José De Caldas”, cuyo principal objetivo es reconocer las representaciones sociales del concepto “ambiente” que circulan en los estudiantes de Licenciatura en Biología de la Universidad Distrital Francisco José de Caldas. El articulo describe el proceso realizado para el diseño de un instrumento de investigación, enmarcado en técnicas cualitativas de recolección de datos,  cuyo objetivo es permitir la identificación de las representaciones sociales sobre el concepto ambiente presentes en estudiantes en formación docente en el área de  biología. El diseño del  cuestionario se orientó bajo técnicas como la libre asociación de palabras, los soportes gráficos y la verbalización de dibujos e hizo especial énfasis en rastrear dos de las dimensiones presentes en la representación social: la dimensión de información y la dimensión de actitud. Como resultado se obtuvo un instrumento que retomó y adaptó preguntas de trabajos anteriores realizados en el mismo campo de investigación y aporta una pregunta que permite evidenciar la dimensión de actitud a través de una situación problema.

  6. Realizing the potential of interdisciplinarity in accounting research

    NARCIS (Netherlands)

    O'Dwyer, B.; Unerman, J.

    2014-01-01

    Purpose - The purpose of this paper is to explore the meaning of interdisciplinarity in accounting research and the possible benefits of moving toward a more integrated interdisciplinary approach. It also examines the drawbacks and institutional impediments to such a move.

  7. Análisis de la Ley de Fomento Ambiental y Optimización de los Ingresos del Estado: Impuesto Ambiental a la Contaminación Vehicular

    OpenAIRE

    Escobar Sanabria, Viviana Guadalupe

    2015-01-01

    El presente trabajo de investigación procura dar a conocer las causas y efectos de la contaminación ambiental en el desarrollo de nuestras actividades, así como, las medidas de protección ambiental y su conexión con el sistema tributario, fundamentando la teoría con las experiencias de los países europeos que implementaron a su tributación, imposición ambiental como instrumentos económicos, para limitar los efectos ambientales que producen los gases de efecto invernadero y al mismo tiempo con...

  8. A PROTEÇÃO JURÍDICA DO MEIO AMBIENTE NA SOCIEDADE MULTICULTURAL: O MOTE DA SUSTENTABILIDADE

    OpenAIRE

    Damo Cervi, Taciana Marconatto

    2009-01-01

    O desenvolvimento econômico e social influenciou sensivelmente os mecanismos da natureza, culminando em uma crise ambiental de repercussões sérias no tocante à qualidade de vida e do próprio meio ambiente. Os anseios da sociedade pela tutela jurídica do meio ambiente foram incorporados pela Constituição Federal de 1988 que reconheceu o direito ao meio ambiente ecologicamente equilibrado. A pesquisa busca identificar os instrumentos jurídicos de defesa ambiental e as diferentes esferas de resp...

  9. Alfabetización ambiental en estudiantes de ingeniería de la universidad de sonora

    OpenAIRE

    Marco Alberto a La Torre Islas; Andrea Zavala Reyna; Juana Alvarado Ibarra.

    2014-01-01

    La presente investigación muestra el nivel de alfabetización ambiental de los alumnos de la División de Ingeniería de la Universidad de Sonora en cuanto a las variables: actitud ambiental, conducta ambiental y conocimiento ambiental, derivados de la aplicación de un instrumento de investigación diseñado por el Centro de Educación Ambiental en Wisconsin (WCEE), E.U.A. de ingeniería es bajo (58.79%); mientras que el análisis por componentes ambientales, indica que el nivel de actitud ambient...

  10. A importância da equoterapia como instrumento de apoio no processo de ensino e aprendizagem de crianças atendidas nesta modalidade terapêutica

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gracielle Pinheiro da Silva Andrade

    2014-07-01

    Full Text Available Este artigo aborda a importância da equoterapia como instrumento de apoio no processo de ensino e aprendizagem de crianças atendidas nesta modalidade terapêutica. Impulsionou este trabalho o intuito de analisar como ocorrem as relações entre equoterapia e as evoluções pedagógicas do aluno. Foi uma pesquisa qualitativa de observação participante. A definição de equoterapia fundamenta-se em um método terapêutico e educacional, utilizando-se o cavalo numa abordagem interdisciplinar nas áreas de saúde, educação e equitação. A equoterapia representa um alcance, muitas vezes, alternativo e positivo para o desenvolvimento biopsicossocial do individuo, principalmente, com necessidades educativas especiais.Palavras-chave: Equoterapia; ensino-aprendizagem; necessidades educativas especiais.

  11. Forms of interdisciplinarity in four sport science research centres in Europe.

    Science.gov (United States)

    Camy, Jean; Fargier, Patrick; Perrin, Claire; Belli, Alain

    2017-02-01

    Interdisciplinarity is often presented as a significant element of sport science. We present here the results of an investigation conducted in four European Sport Science Research Centres applying interdisciplinarity. Four main dimensions, that we have called "forms", have been investigated. The "scientific", "organisational", "academic" and "societal" forms cover a wide range of activities run by these Centres. We have compared their situations using indicators. Globally they present quite similar combinations of forms, with dominant roles in the construction of interdisciplinarity played by the organisational and societal forms. The scientific form is never quite supported by an epistemological setting and the academic form, mostly characterised by the position of the university, plays an influential role when it is hostile to that kind of research. Following Klein classification, all of them remain at a multidisciplinary stage, one of them exploring interdisciplinary tracks in some research projects. The development of a common culture and a curiosity regarding disciplines other than its own is a key factor for a sustainable situation, as is the capacity to secure long-term financial resources, often linked to a high academic recognition for the director(s).

  12. INTERDISCIPLINARITY IN MANAGEMENT COURSES: THE OPINIONS OF UNDERGRADUATE PROGRAM SPECIALISTS AND COORDINATORS

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Luciana Oranges Cezarino

    2015-12-01

    Full Text Available Undergraduate management courses find themselves in turbulent contexts and facing difficulties in generating resources and competencies of different natures. One of the biggest problems is the capacity to refine students’ education in line with the challenges that arise in the management profession. Symptoms such as the disassociation between theory and practice, the lack of a logical sequence of content, an excess of lectures and the inability to develop students’ skills in market demand are always mentioned as criticisms. Interdisciplinarity, however, treated as the controlled promotion of relationships between different disciplinary contents and currently considered more as a process than a product (fazenda, 1991; 2006, aims to develop a complex thinking able to understand the systemic reality and relating elements found in different areas. Using interdisciplinary practices, teaching in management could overcome, or at least reduce, the issues present in its courses. Thus, the objective of this paper is to present the point of view of specialists, interdisciplinarity research group members and management course administrators through personal interviews and the Delphi method that employed an online questionnaire. The findings show that specialists do not distinguish between interdisciplinarity applied in management teaching to that in different contexts, while course administrators are supportive of the idea, but face structural and organizational difficulties to put it into practice. Management teaching is seen by both these groups to lack greater interdisciplinarity, but in order to change this a reform is needed in curricular structures, as well as an effort by professors with a stronger focus on post-graduate degree, to the detriment of graduate degree courses. In addition, an inversion is required in the didactic methods used in the classroom, making them more student-centric than teacher-focused and thus eliminating the excess of

  13. A questão ambiental no pólo de confecções de Caruaru: um primeiro ensaio à luz dos instrumentos econômicos de proteção ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marcus Vinícius Amaral e Silva

    2012-01-01

    Full Text Available Na Região Nordeste do Brasil, mais especificadamente no AgrestePernambucano, o desenvolvimento e expansão das indústrias de confecção e têxtiltem adquirindo relevância, sendo atualmente essa a principal atividade industrial daRegião. O presente trabalho pretende traçar o perfil das lavanderias de jeans noMunicípio de Caruaru sob o ponto de vista ambiental, tendo como fundamentaçãoteórica os instrumentos econômicos de proteção do meio ambiente. Os resultadosrevelaram que 40% dos efluentes líquidos são despejados no esgoto público, 38%nos canais e 18% diretamente no Rio Ipojuca; mais de 60% das lavanderias nãopossui mudança tecnológica que vise reduzir os impactos ambientais. Em umprimeiro momento, resta ao poder público aplicar sanções através de instrumentosdo tipo poluidor pagador, com ações que levam a aplicação de multas e fechamentodos estabelecimentos.Abstract In the Northeast of Brazil, more specifically in Agreste Pernambucano,development and expansion of textile and clothing industries is gaining importance,this is currently the main industrial activity in the region. This paper aims to profile thedenim laundries in the city of Caruaru in the environmental point of view, with thetheoretical economic instruments for environmental protection. The results revealedthat 40% of wastewater are dumped into the public sewer, 38% and 18% in thechannels directly in Ipojuca River, more than 60% of the laundry does not havetechnological change aimed at reducing environmental impacts. At first, left to thegovernment through sanctions polluter pays type instruments, with actions that leadto fines and closure of establishments.

  14. Nociones psicosociales para la intervención y la gestión ambiental

    OpenAIRE

    Moreno, Emília; Pol, Enric

    1999-01-01

    A partir de los conceptos de intervención y gestión ambiental y de algunos de sus instrumentos más prototípicos (análisis del ciclo de vida, auditoría ambiental, evaluación del impacto ambiental, Agenda 21 local, etc.), los autores ofrecen el posicionamiento conceptual y teórico que consideran idóneo y necesario para abordar la dimensión humana y social de la intervención y la gestión ambiental. El desarrollo sostenible, el bienestar social y la calidad de vida, la salud, la comunidad, la apr...

  15. Interdisciplinarity in Tech Startups Development – Case Study of ‘Unistartapp’ Project

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Kopera Sebastian

    2018-03-01

    Full Text Available Empirical data as well as scientific reports confirm that startups require diverse, in-house competencies in order to achieve market success. However, while technology-related competencies are usually brought to new tech ventures by their founders, there is a significant deficiency of market- and management-related competencies, which is reflected in the statistics of common startup failure reasons. In this context, a question arises: how interdisciplinarity of knowledge and competencies can be built into the very core of tech startups? The text addresses this question by zeroing in on the role of universities in this process. In the first part, the specificity of tech startups is analyzed. The next chapter overviews the hitherto academy-related startup education environment together with its shortcomings as far as interdisciplinarity is concerned. Finally, the case study of innovative and interdisciplinary academic ecosystem, which was built and tested within the project UniStartApp, is presented and discussed together with related lessons learned. The text is concluded with final remarks on challenges involved in embedding interdisciplinarity into startup education ecosystem.

  16. "The human use of human beings": Interdisciplinarity, transdisciplinarity and all that in biophysics and beyond.

    Science.gov (United States)

    Tabacchi, Marco Elio; Termini, Settimo

    2017-10-01

    Biophysics, just by looking at its name, indicates an interdisciplinary scientific activity, although the notion of interdisciplinarity, as such, seems to be not widely or specifically discussed by biophysicists. The same seems to have happened as well in the early stages of the development of cybernetics, notably in Norbert Wiener's writings. This situation seems to contrast with what has happened in subsequent developments of cybernetics ideas, notably in general system theory and cognitive sciences. After a few general reflections on the notion of interdisciplinarity, its sophisticated variants and the path leading to the birth of cognitive science, we shall refer to Wiener's thought to extracts aspects and indications that could be useful today, also for what concerns the social responsibility of scientists, which could be seen as stemming from a very general form of interdisciplinarity. After a few general reflections on the notion of interdisciplinarity, its sophisticated variants and the path leading to the birth of cognitive science, we shall refer to Wiener's thought to extracts aspects and indications that could be useful today, also for what concerns the social responsibility of scientists. Copyright © 2017 Elsevier B.V. All rights reserved.

  17. Reciclando a cidadania em rede interdisciplinar

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Foresti, Andréa Jaeger

    2006-01-01

    Full Text Available Este texto tem por objetivo evidenciar o processo de constituição da ONG REDECRIAR, diretamente vinculada ao Projeto “Reciclando a Cidadania em Rede Interdisciplinar”, examinando os elementos que nele estão imbricados. O primeiro elemento se refere ao chamado Terceiro Setor, o qual se configurou como espaço de intervenção profissional, viabilizando a articulação de conhecimentos interdisciplinares, norteados por princípios éticos e políticos, que buscam garantir a universalidade das políticas sociais públicas. O segundo elemento a ser examinado é o Desenvolvimento Sustentável que se conformou como tema central das ações planejadas por abarcar, em seu conceito, o equilíbrio entre as questões ambientais, sociais e econômicas. Esta conformação determinou a efetividade da proposta, ao delinear o conteúdo das intervenções, direcionado a um públicoalvo coletivo. Nessa perspectiva, a implementação dos pressupostos metodológicos do Trabalho, em Redes Sociais, constitui-se como terceiro elemento imbricado no processo de constituição da REDECRIAR, corroborando com a reciclagem – aproximação prática de um novo conceito – da Cidadania, efetivado por um grupo de profissionais do Serviço Social, Biologia e Nutrição

  18. Does Interdisciplinary Research Lead to Higher Citation Impact? The Different Effect of Proximal and Distal Interdisciplinarity

    Science.gov (United States)

    Yegros-Yegros, Alfredo; Rafols, Ismael; D’Este, Pablo

    2015-01-01

    This article analyses the effect of degree of interdisciplinarity on the citation impact of individual publications for four different scientific fields. We operationalise interdisciplinarity as disciplinary diversity in the references of a publication, and rather than treating interdisciplinarity as a monodimensional property, we investigate the separate effect of different aspects of diversity on citation impact: i.e. variety, balance and disparity. We use a Tobit regression model to examine the effect of these properties of interdisciplinarity on citation impact, controlling for a range of variables associated with the characteristics of publications. We find that variety has a positive effect on impact, whereas balance and disparity have a negative effect. Our results further qualify the separate effect of these three aspects of diversity by pointing out that all three dimensions of interdisciplinarity display a curvilinear (inverted U-shape) relationship with citation impact. These findings can be interpreted in two different ways. On the one hand, they are consistent with the view that, while combining multiple fields has a positive effect in knowledge creation, successful research is better achieved through research efforts that draw on a relatively proximal range of fields, as distal interdisciplinary research might be too risky and more likely to fail. On the other hand, these results may be interpreted as suggesting that scientific audiences are reluctant to cite heterodox papers that mix highly disparate bodies of knowledge—thus giving less credit to publications that are too groundbreaking or challenging. PMID:26266805

  19. Indicators of the interdisciplinarity of journals: diversity, centrality, and citations

    NARCIS (Netherlands)

    Leydesdorff, L.; Rafols, I.

    2011-01-01

    A citation-based indicator for interdisciplinarity has been missing hitherto among the set of available journal indicators. In this study, we investigate network indicators (betweenness centrality), unevenness indicators (Shannon entropy, the Gini coefficient), and more recently proposed

  20. Planejamento para o desenvolvimento: sustentável? Análise dos instrumentos de ordenamento territorial da faixa litorânea do Ipojuca

    OpenAIRE

    Silva Pontes, Mariana

    2009-01-01

    A sustentabilidade espacial é atingida através de instrumentos normativos capazes de equilibrar os interesses presentes nas relações sociais que se processam no espaço, evitando a degradação ambiental. Os impactos ambientais decorrentes do uso e da ocupação do solo feitos de maneira desordenada são reflexos do desequilíbrio na relação homem meio ambiente, com conseqüências diretas sobre a qualidade de vida da população e do meio natural. O planejamento urbano se apresenta como ...

  1. La madurez ambiental como estrategia para la competitividad en las pymes de salud

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Heidi Echeverri Flórez

    2016-01-01

    Full Text Available Objetivo: Se desarrolló un cuadro de mando integral de gestión ambiental para el fortalecimiento competitivo de las pequeñas y medianas empresas –PYME– del sector salud, partiendo de los resultados que arrojó la aplicación de un modelo de madurez ambiental y la caracterización ambiental de las IPS participantes. Materiales y métodos: Para esto se aplicó un instrumento de medición ambiental a 41 empresas del sector salud de la ciudad de Montería (Córdoba, Colombia seleccionadas aleatoriamente; este instrumento fue diseñado con validez de contenido y constructo, teniendo en cuenta las variables ambientales empresariales propuestas por Wee-Quazi; para el análisis de confiabilidad se utilizó el coeficiente alfa de Cronbach. Resultados: Se definió la agrupación óptima de las empresas objeto de estudio por características comunes a través del método multivariable análisis de clúster y se hallaron 8 grupos de semejanzas entre ellas. Conclusiones: El modelo que mide la madurez de los sistemas de gestión ambiental obtuvo un alfa de Cronbach de 99,3 %, lo que permite verificar su confiabilidad para que las IPS analizadas conozcan qué aspectos son los más relevantes al llevar a cabo buenas prácticas ambientales.

  2. Interdisciplinarity in health services research: dreams and nightmares, maladies and remedies.

    Science.gov (United States)

    Giacomini, Mita

    2004-07-01

    Interdisciplinarity has become popular in health services research. Advocates suggest that interdisciplinary approaches may produce more accessible, applicable, exciting and realistic knowledge than traditional disciplinary approaches. To date, there has been surprisingly little analysis of the institutional and intellectual demands of interdisciplinarity as a methodology or practice. This paper (1) identifies some basic intellectual and institutional features of interdisciplinary research, (2) describes typical interdisciplinary 'dreams' and corresponding 'nightmares' that researchers might encounter in practice, (3) highlights maladies of interdisciplinary research careers and suggests practical remedies, and (4) discusses implications for health research policy. Individual researchers can avoid pitfalls of interdisciplinarity through strategies that include selective collaboration, cross-training, sustained relationships, good humour, participation in peer review, declaring the place of one's work, and balancing dissemination of research between peer and other audiences. Interdisciplinary activities span institutional boundaries and make novel demands on academic resources and allegiances. Research organizations can improve their hospitality to interdisciplinary work by encouraging straightforward communication, recognising interdisciplinary productivity, making allowances for the higher time and energy costs of interdisciplinary liaisons, and providing the necessary institutional support and stability to cultivate projects to fruition. Alongside the creation of large new interdisciplinary networks and organizations, we should invest in the highly valuable contributions of small and enduring interdisciplinary teams, modest interdisciplinary stretches and evolving interdisciplinary creatures.

  3. COGNITIVE SCIENCE: FROM MULTIDISCIPLINARITY TO INTERDISCIPLINARITY

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marina Bogdanova

    2017-12-01

    Full Text Available Cognitive science is a network of interrelated scientific disciplines engaged in researching human cognition and its brain mechanisms. The birth of cognitive science has been the result of numerous integrated processes. Cognitive science is made up of experimental psychology cognition, philosophy consciousness, neuroscience, cognitive anthropology, linguistics, computer science and artificial intelligence. In recent years, a number of other research areas have been added to the body of cognitive science. Among researchers there have been discussions about whether cognitive science is a separate research area or it consists of a series of specialized areas. In fact, the point at issue is whether cognitive science is still a multidisciplinary project or already an interdisciplinary one. P. Thagard believes that cognitive science has reached the level of interdisciplinarity and explains the advances in this area through the metaphor of “trading zones”. The success elements of cognitive science are: fruitful unification of scientific interests of cognitive science founders; organizational structure of the scientific community – universities, where a special interdisciplinary intellectual environment has been created; a large number of joint research projects supported by governments and business; integrated use of scientific methods and fundamental ideas. D. Sperber and J. Miller prefer to talk not about a unified cognitive science but cognitive sciences, i.e., the commonwealth of sciences working together on the study of a single object - human cognition, however, the extent of their interactive communication is still small. Thus, we should speak about multidisciplinarity rather than genuine interdisciplinarity of the joint research of separate sciences.

  4. Alfabetización ambiental en estudiantes de ingeniería de la universidad de sonora

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marco Alberto a La Torre Islas

    2014-06-01

    Full Text Available La presente investigación muestra el nivel de alfabetización ambiental de los alumnos de la División de Ingeniería de la Universidad de Sonora en cuanto a las variables: actitud ambiental, conducta ambiental y conocimiento ambiental, derivados de la aplicación de un instrumento de investigación diseñado por el Centro de Educación Ambiental en Wisconsin (WCEE, E.U.A. de ingeniería es bajo (58.79%; mientras que el análisis por componentes ambientales, indica que el nivel de actitud ambiental fue de 71.76%; en cambio en conducta ambiental y conocimiento ambiental se obtuvieron valores promedio de 47.69% y 56.92% respectivamente. Asimismo, se muestra el análisis de los resultados por género.

  5. The Lack of Interdisciplinarity in Undergraduate Geography Teaching in Turkey

    Science.gov (United States)

    Bilgili, Münür

    2018-01-01

    The aim of this study is to understand and explore interdisciplinarity in geography and undergraduate geography courses in geography teaching departments in Turkey. There is a growing literature in science underscoring the importance of interdisciplinary approach and its beneficial outcomes. Increasing body of knowledge on social theory, on…

  6. (RE)PENSANDO A FORMAÇÃO DE PROFESSORES EM EDUCAÇÃO AMBIENTAL

    OpenAIRE

    Oliveira, Maria Aparecida Nunes de

    2015-01-01

    A formação de professores em Educação Ambiental numa perspectiva crítica é um dos instrumentos imprescindíveis para a efetivação da dimensão ambiental na escola. Foi realizada uma investigação tendo como base uma abordagem metodológica qualitativa, procurando analisar a formação dos professores em Educação Ambiental e como se dá a sua atuação na sala de aula no que se refere ao tratamento com as questões ambientais. A pesquisa teve como objetivo identificar as dificuldades enfrentadas por um ...

  7. O conceito de risco e os seus efeitos simbólicos nos acidentes com instrumentos perfurocortantes El concepto de riesgo y sus efectos simbólicos en accidentes con instrumentos perfurocortantes The concept of risk and its symbolic effects in accidents with sharp instruments

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Everaldo José da Silva

    2012-10-01

    Full Text Available O estudo objetivou compreender o risco ocupacional como um processo simbólico que estrutura as atividades diárias dos profissionais da área de saúde que manipulam instrumentos perfurocortantes. Pesquisa descritiva realizada em um hospital universitário com dados coletados por meio do levantamento dos acidentes de trabalho no Centro de Tratamento Intensivo adulto e na Lavanderia, pela aplicação de um questionário a 105 profissionais de saúde. Os dados foram analisados por meio de uma perspectiva interdisciplinar para conciliar a análise quantitativa e qualitativa dos dados. Os resultados revelaram que, embora os dados indiquem baixo índice de acidentes, ainda é preciso aprimorar instrumentos como o mapa de riscos e o uso de equipamentos de segurança, bem como investir na capacitação das equipes.El estudio tuvo como objetivo comprender los riesgos profesionales en los procesos simbólicos que dan forma a las actividades diarias de los trabajadores de salud que manipulan instrumentos cortantes. Investigación descriptiva realizada en un hospital universitario de con los datos recogidos a través de la encuesta del accidentes de trabajo en la Unidad de Cuidados Intensivos y en el Servicio de lavandería, mediante la aplicación de 105 cuestionarios. Los datos fueron analizados con una perspectiva interdisciplinaria, para una posible conciliación de las análisis cuantitativa y cualitativa. Los resultados revelaron que, aunque los datos indican bajas tasas de accidentes, se necesita mejorar instrumentos tales como el mapa de riesgo, el uso de equipo de seguridad y capacitación del personal.The study aims to understand the occupational risks as symbolic processes that shapes the daily activities of health professionals that manipulate sharps objects. Descriptive research was conducted at a university hospital, with information collected through the survey on the accidents at work in Intensive Care and hospital laundry, with the

  8. La evaluación de impacto ambiental en Brasil ante el reto de alcanzar un desarrollo sostenible.

    OpenAIRE

    Oliveira Lanchotti, Andressa de; Oliveira Lanchotti, Andressa de

    2013-01-01

    El objetivo principal de nuestra tesis doctoral es presentar propuestas de regulación del régimen jurídico brasileño de evaluación de impacto ambiental, buscando fijar los elementos imprescindibles para que tal instrumento jurídico pueda funcionar eficazmente y coherentemente con el alto grado de protección ambiental que se desea lograr, ayudando a nuestro país a integrar la protección del medio ambiente en sus políticas de desarrollo económico. No obstante, para llegar a un esquema invest...

  9. Desarrollo social y personalidad. Una perspectiva interdisciplinar

    OpenAIRE

    Riesco González, Manuel

    2012-01-01

    En las siguientes páginas se pretende establecer un diálogo interdisciplinar y abierto sobre cuestiones relevantes acerca del desarrollo social y de la personalidad. A partir de una breve reseña histórica del tema desde una perspectiva psicológica, se trata de comprender, con una visión amplia, el progreso humano como marco general del desarrollo social y de las personas. Finalmente, se muestra un bosquejo de la sociedad actual, definida como “sociedad del conocimiento”, “sociedad abierta” y ...

  10. The sociology of popular music, interdisciplinarity and aesthetic autonomy.

    Science.gov (United States)

    Marshall, Lee

    2011-03-01

    This paper considers the impact of interdisciplinarity upon sociological research, focusing on one particular case: the academic study of popular music. 'Popular music studies' is an area of research characterized by interdisciplinarity and, in keeping with broader intellectual trends, this approach is assumed to offer significant advantages. As such, popular music studies is broadly typical of contemporary intellectual and governmental attitudes regarding the best way to research specific topics. Such interdisciplinarity, however, has potential costs and this paper highlights one of the most significant: an over-emphasis upon shared substantive interests and subsequent undervaluation of shared epistemological understandings. The end result is a form of 'ghettoization' within sociology itself, with residents of any particular ghetto displaying little awareness of developments in neighbouring ghettos. Reporting from one such ghetto, this paper considers some of the ways in which the sociology of popular music has been limited by its positioning within an interdisciplinary environment and suggests two strategies for developing a more fully-realized sociology of popular music. First, based on the assumption that a sociological understanding of popular music shares much in common with a sociological understanding of everything else, this paper calls for increased intradisciplinary research between sociologists of varying specialisms. The second strategy, however, involves a reconceptualization of the disciplinary limits of sociology, as it argues that a sociology of popular music needs to accept musical specificity as part of its remit. Such acceptance has thus far been limited not only by an interdisciplinary context but also by the long-standing sociological scepticism toward the analysis of aesthetic objects. As such, this paper offers an intervention into wider debates concerning the remit of sociological enquiry, and whether it is ever appropriate for sociological

  11. Una evaluación crítica de la contabilidad ambiental empresarial

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Fabián Leonardo Quinche Martín

    2008-01-01

    Full Text Available La discusión por la relación entre contabilidad y medio ambiente ha sido poco abordada en nuestro país. El presente artículo pretende profundizar en esta discusión que implica tener en cuenta el carácter social, institucional y disciplinar de la contabilidad. Por esta razón, es necesario abordar el papel del conocimiento y de las disciplinas económicas en la visión y tratamiento de la naturaleza. Se parte de una visión interdisciplinar y crítica de las disciplinas económicas, para llegar a la evaluación de lo que ha sido la contabilidad ambiental empresarial. Se concluye que ella ha llevado a la traducción de las tecnologías tradicionales de la contabilidad empresarial y a la legitimación de actividades no ambientalmente amigables a través del discurso y de la información producida

  12. Los instrumentos musicales como causantes de patología bucal

    OpenAIRE

    Masdevall, Judit; Chimenos Küstner, Eduardo

    1998-01-01

    Diversos estudios centrados en músicos o personas que tocan con asiduidad determinados instrumentos musicales demuestran la existencia de una serie de problemas médicos a tener en cuenta. Los más afectados son los que tocan instrumentos de viento y cuerda y los menos, los que tocan instrumentos de percusión. La característica predisponente más importante es el hecho de repetir los mismos movimientos durante horas de práctica, el tamaño y el peso del instrumento, el estrés, etc.

  13. FORMACIÓN DE PROFESORES DEL DISTRITO CAPITAL EN EDUCACIÓN AMBIENTAL DESDE LA PERSPECTIVA INTERDISCIPLINAR. PROBLEMA DE INVESTIGACIÓN

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jenny Johanna Duarte Díaz

    2014-05-01

    Full Text Available Uno de los retos que se le ha impuesto a la educación actual está dado en la educación ambiental, por lo que las naciones han modificado sus políticas incluyendo la presencia de la dimensión ambiental y la formación en educación ambiental desde la escuela. Sin embargo a pesar del importante rol que desempeñan los profesores de todas las disciplinas en los procesos de enseñanza aprendizaje, se tiene poco en cuenta su formación en este ámbito, dejando la tarea de la educación ambiental como un campo exclusivo de los docentes de Ciencias Naturales y particularmente los licenciados en biología. Desde allí es necesario proponer ambiciosos proyectos de investigación que tengan como objetivo conseguir la formación de docentes de diferentes áreas del conocimiento en educación ambiental, abarcando a los profesores en formación y a los que ya se encuentran en ejercicio. Partiendo de la identificación de sus contextos específicos y caracterizando sus propias representaciones sociales de educación ambiental, para finalmente diseñar e implementar estrategias conjuntas que logren la transformación del discurso en las comunidades educativas que integran. Esta ponencia presenta elementos de la formulación del problema de investigación correspondiente a la de tesis doctoral de uno de los autores.

  14. Interfaces da gestão ambiental urbana e gestão regional: análise da relação entre Planos Diretores Municipais e Planos de Bacia Hidrográfica

    OpenAIRE

    Renata Bovo Peres; Ricardo Siloto da Silva

    2013-01-01

    Este artigo relata uma pesquisa que discute como a questão ambiental vem sendo tratada nos instrumentos e práticas de gestão localizadas em dois recortes territoriais: municípios e bacias hidrográficas. Foi analisada a relação da dimensão ambiental com a gestão regional e municipal, por meio dos instrumentos Planos de Bacia Hidrográfica e Planos Diretores Municipais, tendo como locus a Unidade de Gerenciamento de Recursos Hídricos Tietê-Jacaré do Estado de São Paulo. Os objetos de pesquisa se...

  15. LA EVALUACIÓN DEL IMPACTO AMBIENTAL Y EL DESARROLLO SUSTENTABLE. ESTUDIO DE CASO SAN PEDRO MIXTEPEC, JUQUILA, OAXACA.

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Carlos Espinoza-Nájera

    2012-01-01

    Full Text Available La problemática en materia de impacto ambiental en México está referida a que no se ha realizado una evaluación sobre su efectividad como instrumento de la política ambiental, por lo que es importante conocer si dicho instrumento cumple o coadyuva con los principios básicos del desarrollo sustentable, considerando que debe evolucionar y estar en un proceso de mejora continua. Debe garantizarse, efectivamente, el enfoque preventivo que brinde certeza acerca de la factibilidad ambiental de los diversos proyectos con los cuales se busca promover el desarrollo. En este trabajo se aplicó un sistema de investigación hipotético-deductivo, a través del método empírico descriptivo y correlacional, realizando la recopilación, análisis y evaluación de información existente, principalmente de las manifestaciones de impacto ambiental de proyectos de desarrollo con dictamen técnico, en San Pedro Mixtepec, Juquila, Oaxaca. El resultado demuestra que la información es superficial, y no aporta conocimiento científico sobre los verdaderos impactos que generará el proyecto o actividad al medio ambiente y a los recursos naturales. Se puede concluir que dichos documentos desempeñan un papel preponderante, ya que permiten identificar los impactos ambientales negativos y, al mismo tiempo, armonizar estos efectos aplicando medidas de prevención o mitigación que favorezcan el equilibrio entre el desarrollo y la conservación del ambiente.

  16. SUA VIDA É UM LIVRO: UM TRABALHO INTERDISCIPLINAR ACERCA DO PAPEL DA MULHER NA COMUNIDADE

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Pedro Henrique Silva

    2017-02-01

    Full Text Available Este estudo visa abordar os aspectos políticos, culturais e históricos da sociedade, com ênfase na importância do papel da mulher. A fundamentação teórica foi construída à luz dos Parâmetros Curriculares Nacionais do Ensino Médio (2006, do Currículo do Estado de São Paulo (2011 e Lustosa (2006. Tendo em vista que o ensino médio atual deve se preocupar com uma educação permanente, o que significa preparar o aluno para a vida e qualificá-lo para a cidadania, seja num futuro ambiente escolar ou profissional, espera-se que o aluno, ao realizar as atividades propostas neste projeto, adquira um significado ao seu aprendizado e reconheça a importância da figura feminina na sua sociedade. Para tanto, foi elaborado um projeto interdisciplinar entre as áreas de Linguagens, Códigos e suas Tecnologias e Ciências Humanas a fim de organizar um trabalho em que o conhecimento seja contextualizado de forma sincrônica, diacrônica e interativa.

  17. The "Man-Labour" System as the Basis for Interdisciplinarity of Pedagogical Science

    Science.gov (United States)

    Nychkalo, Nellya

    2014-01-01

    We consider the philosophical and pedagogical aspects of "man-labour" system and justify its interdisciplinarity. On the basis of results of scientific researches the need for an objective systematization and specialization in pedagogy is emphasized. Four areas of education sciences systematization, proposed by Z. Vyatrovsky are…

  18. JUVENTUDE E ENSINO MÉDIO INTEGRADO: POR UM DIÁLOGO POSSÍVEL ENTRE A EDUCAÇÃO AMBIENTAL E A EDUCAÇÃO PROFISSIONAL

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Joaracy Lima de Paula

    2015-08-01

    Full Text Available O presente artigo versa sobre a relação entre gestão ambiental, políticas públicas e educação profissional. Partindo do questionamento: Como as políticas públicas interferem no processo de gestão ambiental e em que medida essa relação repercute na educação profissional na atualidade? Objetivamos identificar a repercussão na educação profissional, da interferência das políticas públicas no processo de gestão ambiental. Para tanto, realizamos um breve levantamento bibliográfico acerca dessa temática, conceituando-a e contextualizando-a, além de analisarmos o conteúdo/respostas atribuídas a um questionário aplicado a um Ecólogo, Consultor Ambiental. Como referencial utilizamos autores como: AZEVEDO (2011, BRASIL (2007, CAVALCANTI (1997, GUTIÉRREZ e PRADO (2008, LANNA (1995, LEFF (2010, LOUREIRO (2008, entre outros, bem como algumas legislações regulamentadoras da temática. Ao final da pesquisa, identificamos que as políticas públicas voltadas para área ambiental se configuram como um instrumento de gestão ambiental, enquanto a educação (inclusive profissional, representa outro instrumento estratégico para gestão ambiental. Portanto, concluímos que educação, políticas públicas e gestão ambiental estão intimamente conectados

  19. DIREITOS HUMANOS E MEIO AMBIENTE: IMPLICAÇÕES PARA A SUSTENTABILIDADE

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Daniel Rubens Censi

    2014-08-01

    Full Text Available A cidade de forma geral se apresenta como um centro de magnetismo que atrai indivíduos de diferentes níveis sociais e econômicos. Contudo, o sonho da cidade sustentável se converte em um campo onde,  traçam-se, uma série de disputas socioeconômicas bem como espaciais, dentro de um paradoxal desenvolvimento econômico, que vêm promovendo o crescimento das cidades e consequentemente a exclusão de grupos sociais cada dia mais numerosos. Um olhar interdisciplinar e crítico sobre o direito a cidade, revela processos crescentes de desrespeito aos direitos humanos, pela sonegação do acesso ao meio ambiente ecologicamente equilibrado no espaço urbano. Para tal, o direito ao ambiente ecologicamente equilibrado torna-se um requisito essencial para a qualidade de vida e da cidadania, pois seu enfrentamento requer maiores investimentos e processos de planejamento e gestão de forma holística, garantindo acesso aos bens fundamentais e econômicos, ambientais e sociais.

  20. Trajetórias e perspectivas da interdisciplinaridade ambiental na pós-graduação brasileira Trajectories and perspectives of environmental interdisciplinarity in brazilian graduate programs

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Paulo Ernesto Diaz Rocha

    2003-12-01

    Full Text Available O texto resume as principais questões e conclusões alcançadas na minha tese de doutoramento junto ao Curso de Pós-Graduação em Desenvolvimento, Agricultura e Sociedade - CPDA da UFRRJ. A discussão em torno da interdisciplinaridade ambiental vem crescendo nos últimos anos, tendo sido os anos 1970 e 1980 férteis o suficiente para possibilitar, nos 1990, a construção de uma Educação Ambiental ao nível da especialização profissional. A inserção da temática ambiental no meio acadêmico se fez gradativamente e, embora com muitos obstáculos, tem demonstrado um viés inovador e desafiante de administradores, docentes e discentes tendo em vista a estrutura fragmentada das universidades tradicionais. O exame do estado da arte das Ciências Ambientais possibilitou discernir, para além da compartimentalização e da departamentalização, as principais queixas, dúvidas, caminhos, soluções e espaços que conduziram à elaboração de um campo integrador do fazer científico, reunindo ensino, pesquisa e extensão. O processo de institucionalização exemplificado nos quatro programas brasileiros de pós-graduação estudados permite revelar o quanto se tem progredido no diálogo entre autores/atores das mais diversas origens acadêmicas, promovendo uma interfecundação de grande interesse profissional para os participantes e para o desenvolvimento de uma sociedade sustentável, confirmando até certo ponto a construção de um paradigma para além do reducionismo epistemológico.This article addresses questions that emerged in my research about the matter of cross-disciplinary sciences on environmental issues. This discussion about environmental interdisciplinarity has been growing over the past years. In the 1970s and the 1980s it became so strong that, in the 1990s, Environmental Education developed into a professional specialization in Brazil. The introduction of environmental subjects in the academic milieu of graduate studies in

  1. LGBTQ Studies and Interdisciplinarity: A Citation Analysis of Master's Theses

    Science.gov (United States)

    Graziano, Vince

    2018-01-01

    Emergent programs or newly established areas of study are often viewed as interdisciplinary. But how is interdisciplinarity defined or measured? The identification of research methods and the selection of objects of inquiry are significant elements in this definition. Citation analysis, however, also plays a role. Citation patterns in master's…

  2. Práticas interdisciplinares nos anos iniciais do Ensino Fundamental: um estudo de teses e dissertações

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marilac Luzia de Souza Leite Sousa Nogueira

    2013-06-01

    Full Text Available Este artigo é resultado de uma pesquisa que se propôs a analisar práticas escolares interdisciplinares desenvolvidas nas séries iniciais do ensino fundamental, tratadas em teses e dissertações brasileiras, com a intenção de elucidar práticas pedagógicas diferenciadas da convencional. Foram analisadas pesquisas compreendidas entre os anos de 1987 a 2005, identificadas a partir do Banco de Teses da CAPES. Obteve-se um total de 2.503 trabalhos, dentre os quais 489 trataram de temas voltados para a educação escolar. Com base na leitura dos resumos, identificamos 49 pesquisas que abrangeram a primeira fase do ensino fundamental e, destas, apenas 14 abrangeram práticas pluridisciplinares ou interdisciplinares. Estas foram analisadas com base nos seguintes descritores: instituição, ano de defesa, grau acadêmico, série escolar, disciplinas abrangidas, métodos e estratégias de ensino, nível de integração curricular, recursos e materiais didáticos, referencial metodológico de ensino, público envolvido e tipo de interação entre ele, nível de integração disciplinar (multidisciplinar, pluridisciplinar ou interdisciplinar, o que nos possibilitou oferecer um panorama crítico-analítico das pesquisas que tratam da questão interdisciplinar nesse nível de escolaridade

  3. Horizonty multi- a interdisciplinarity. Zpráva o česko-norském workshopu

    Czech Academy of Sciences Publication Activity Database

    Olšáková, Doubravka; Kotůlek, J.

    2013-01-01

    Roč. 20, č. 4 (2013), s. 681-683 ISSN 1210-7050. [Horizonty multi- a interdisciplinarity. Praha, 04.11.2013-05.11.2013] Institutional support: RVO:68378114 Keywords : conference report * history of science Subject RIV: AB - History

  4. La Educación Ambiental una herramienta clave de la Gestión Ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    María josé Esteves Ivanissevich

    2013-06-01

    Full Text Available Entendemos que el objeto de la educación ambiental no es el ambiente como tal, sino nuestra relación con él; la multiplicidad y diversidad de objetivos y la necesidad de anclar la intervención en cada contexto específico, hace de ésta una tarea inmensa y compleja. La provincia del Chubut registra desde el año 1999 un historial importante. Éste trabajo, toma lo realizado en la temática de eliminación de bolsas de polietileno en los espacios públicos, de forma interinstitucional y en ámbitos educativo formal y no formal. Con la hipótesis de que la educación ambiental constituye un instrumento de política ambiental preventivo atendiendo los problemas que afecten o pudieran afectar al ambiente; nos planteamos como objetivos: construir una ciudadanía ambientalmente responsable; Impulsar la formación y capacitación de docentes y actores sociales con una mirada ambiental; Contribuir a la conservación ambiental disponiendo de las nuevas tecnologías. La metodología se sustenta en una concepción que hace eje en el aumento de la participación de la sociedad. Desde el ámbito formal se trabajó durante el 2007-2011 con capacitaciones presenciales y a distancia, para docentes de nivel inicial y primario (434 capacitados, en forma conjunta con el Ministerio de Educación. El equipo de trabajo consta de cuatro profesionales del Ministerio de Ambiente y la colaboración de especialistas según el lugar y la temática. En el ámbito no formal se realizaron charlas y talleres con la comunidad (5826 capacitados; comunicación extrainstitucional por medios masivos de comunicación; campañas ambientales, trabajando en forma conjunta con organismos municipales, provinciales, no gubernamentales y privados. Se cubrieron 28 localidades en todo el territorio provincial. Se abarcó un gran número de docentes, quedando el trabajo con directores y supervisores, para pensar en la inclusión de las temáticas como los residuos sólidos urbanos, en el

  5. Diagnóstico y plan de gestión ambiental estratégico del área de influencia del proyecto minero mirador

    OpenAIRE

    Cáceres Parreño, Lucía de los Angeles; Pazmiño Quiña, Vilma Dolores

    2007-01-01

    265 hojas : ilustraciones, 29 x 21 cm + CD-ROM 0669 El Plan de Gestión Ambiental Estratégico es un conjunto de programas que en forma coordinada orienta la gestión socio ambiental de la operación del Proyecto Mirador. Este Plan constituye un instrumento operativo de gestión institucional para el gerenciamiento de los aspectos socio ambientales, por lo que, debe ser considerado en las políticas de los Gobiernos Locales, a fin de contribuir a la sostenibilidad ambiental de la operación del P...

  6. Análise do grau de evidenciação das operações com instrumentos financeiros derivativos pelas companhias brasileiras listadas no Ibovespa

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marcelo Augusto Ambrozini

    2014-01-01

    Full Text Available La eviden cia de las operaciones con derivados se ha hecho cada vez más compleja, debido a las particularidades de esos tipos de instrumentos financieros y al ambiente altamente volátil de los mercados financieros. El objetivo de este trabajo es evaluar el grado de observancia de las orientaciones de evidencia de instrumentos financieros derivados emanadas por el CPC 40 (R1 por parte de las compañías abiertas brasileñas con acciones negociadas en la Bolsa de Valores de San Pablo. Por medio de un estudio documental d e análisis de contenido, fueron enumerados puntos para verificación en los informes contables finalizados el 31/12/2013 ,de 45 empresas brasileñas de capital abierto que operaron con derivados. En relación a los estudios recientes que se referían a esta pr oblemática, las evidencias presentadas por este estudio indican que el grado de evidencia de los instrumentos financieros derivados en las demostraciones contables de las empresas brasileñas mostró una mejora considerable después de la introducción de las normas IFRS.

  7. Libre comercio, medio ambiente y ecotributación. Reflexiones sobre el ACA/TLCAN, TLCUEM y ALCA (Tema Central)

    OpenAIRE

    Figueroa Neri, Aimée

    2004-01-01

    Este trabajo tiene por objeto estudiar los aspectos ambientales y ecotributarios de los dos principales acuerdos en materia de libre comercio que ha suscrito México (TLCAN y TLCUEM). La consideración que se hace en estos acuerdos del desarrollo sostenible y de los instrumentos económicos con fines de protección ambiental ha impactado en la política y legislación ambiental mexicana. Este impacto ha alcanzado incluso al ordenamiento tributario que ha comenzado a incorporar la finalidad de prote...

  8. PIBID/UFPEL: intervenção interdisciplinar numa escola de ensino fundamental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Juliana Boanova Souza

    2016-12-01

    Full Text Available O Programa Institucional de Bolsa de Iniciação à Docência da Universidade Federal de Pelotas (PIBID/UFPEL destaca-se por contemplar diferentes áreas das licenciaturas que, em grupos, atuam nas escolas da rede pública de Pelotas/RS promovendo atividades de ensino e aprendizagem interdisciplinares. Nesse contexto, o grupo interdisciplinar de uma escola de ensino fundamental da cidade de Pelotas elaborou o projeto “Corpo em Movimento – Esporte, Linguagem, Espaço e Saúde”. A proposta surgiu a partir do diagnóstico escolar realizado pelos acadêmicos pibidianos revelando situações de bullying, agressividade verbal e desrespeito entre os estudantes. Dessa forma, oficinas integrando as diferentes licenciaturas foram elaboradas a fim de promover o respeito, a cooperação e convivência harmoniosa entre os membros da comunidade escolar. O trabalho em um grupo diverso permitiu a integração e colaboração entre as áreas e, principalmente mostrou aos pibidianos a realidade escolar, conhecimento essencial para a formação docente.

  9. A formação continuada sob a ótica de professores participantes de reuniões de projetos interdisciplinares

    OpenAIRE

    Silva, Marcelo Oliveira da

    2012-01-01

    A presente dissertação de Mestrado busca entender as reuniões de projetos interdisciplinares como possibilidade de promover a formação continuada de professores. Nesse sentido, buscou-se fazer a análise de aspectos referentes à formação continuada de professores, nas suas modalidades formal e não-formal, e à interdisciplinaridade como alternativa à fragmentação do conhecimento. De modo complementar, discute-se os conceitos de projetos interdisciplinares e de cursos superiores de tecnologia – ...

  10. A trajetória da criação dos Bacharelados Interdisciplinares na Universidade Federal da Bahia

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Renata Meira Veras

    2015-11-01

    Full Text Available Resumo A presente pesquisa tem como proposta investigar as bases históricas da Universidade e analisar suas influências para o surgimento dos cursos Bacharelados Interdisciplinares na Universidade Federal da Bahia. Foi realizada uma revisão de literatura com o objetivo de compreender com maior clareza as novas contingências políticas, sociais e educacionais brasileiras que demandaram uma reformulação na arquitetura curricular e pedagógica, adequando-as à realidade do ensino superior no século XXI. A criação dos Bacharelados Interdisciplinares, pautada no sistema de ciclos, almeja responder as atuais demandas contemporâneas que necessitam, cada vez mais, de uma integração entre as várias áreas do conhecimento. Neste sentido, este estudo aponta para a necessidade de construção de uma nova Universidade, através da restruturação dos currículos universitários e do processo de autonomia do graduando em seu percurso formativo, fundamentado na epistemologia interdisciplinar com pilares coerentes com as novas demandas da atualidade.

  11. Poluição luminosa e educação ambiental: um estudo de caso em Camarate, Lisboa

    OpenAIRE

    Nunes, Inês de Oliveira; Dourado, Luís Gonzaga Pereira

    2017-01-01

    A poluição luminosa resulta de candeeiros e projetores exteriores mal concebidos ou mal direcionados, emitindo luz para além do seu alvo. Além do aspeto económico e energético, a poluição luminosa interfere nos processos naturais da fauna e da flora, na qualidade de vida do Homem e na observação do céu noturno. Considerando a problemática local da poluição luminosa de Camarate, desenvolveu-se um projeto interdisciplinar de Educação Ambiental. Realizaram-se auditorias aos equipamentos de ilumi...

  12. Interdisciplinarity to Integrate Knowledge in Engineering

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Stella Abreu

    2017-06-01

    Full Text Available This paper is an extension of work originally presented at the 2nd International Conference of the Portuguese Society for Engineering Education and aims to describe an interdisciplinarity teaching experiment involving three subjects of the scientific area of Mathematics and a fourth one in the area of Management. Using only one project, the students developed skills, in an integrated way, in the fields of the subjects involved. The structure of the project is described in detail. It is shown how the knowledge obtained in the different subjects is needed and how it connects together to answer the proposed challenges. We report the progress of the students’ work, the main difficulties and the skills developed during this process. We conclude with a reflection on the main problems and gains that may arise in similar projects.

  13. Síntesis musical. Estudio de un instrumento armónico: el clarinete

    OpenAIRE

    Antón López, Óscar

    2014-01-01

    La música ha estado presente en la vida del ser humano prácticamente desde sus inicios: desde los primeros cánticos, hasta la invención de los instrumentos musicales, donde el abanico de posibilidades actual es inmenso. Sin embargo, con la introducción de los instrumentos eléctricos y electrónicos aparece un instrumento que, además de generar sonidos nuevos y variados, puede imitar, con mayor o menor acierto, a cualquier otro instrumento: el sintetizador. De esta idea surge ...

  14. Experiência subjetiva de idosas durante exercício em ambiente virtual

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Amanda Mayara do Nascimento

    2013-09-01

    Full Text Available Os objetivos desse estudo quali-quantitativo foram verificar as experiências subjetivas relacionadas ao exercício em idosas antes e depois da realização de atividade física em ambientes real e virtual, bem como a preferência pelo ambiente. A amostra foi composta por 20 idosas (71,1±6,5 anos que executaram sessões de dança nos dois ambientes e responderam ao instrumento Subjective Exercise Experiences Scale (SEES antes e depois da prática. Na situação virtual foi utilizado o jogo Just Dance I do console Wii® da Nintendo. Na situação real, cada participante reproduziu os mesmos movimentos demonstrados pela pesquisadora. Para a análise dos dados da SEES foram utilizados os testes Wilcoxon e Mann-Whitney (p<0,05. Houve redução significativa na pontuação da subescala distress psicológico da SEES após ambas as situações experimentais e aumento no bem-estar positivo apenas em ambiente virtual. A maioria das idosas escolheu o ambiente real como o preferido.

  15. Los instrumentos financieros derivados en el emporio textil de Gamarra 2014

    OpenAIRE

    Ortiz Guillén, Mirtha Patricia

    2015-01-01

    El presente trabajo de investigación titulado: “Los instrumentos financieros derivados en el emporio textil de Gamarra 2014”, representa un aporte a la comunidad académica y exportadora peruana porque recoge información respecto a tres aspectos importantes: el grado de conocimiento del exportador textil de Gamarra sobre los instrumentos financieros derivados, los instrumentos financieros derivados que pueden utilizar los exportadores para reducir pérdidas por tipo de cambio,...

  16. Instrumentos derivados crediticios

    OpenAIRE

    Delfiner, Miguel; Gómez, Anabela

    2011-01-01

    Los derivados crediticios constituyen una amplia gama de instrumentos financieros cuyo valor se genera por la ocurrencia de eventos crediticios. Son usualmente negociados en forma bilateral a través del mercado OTC aunque esta tendencia puede modificarse a futuro. Su volumen y complejidad experimentó un crecimiento sustancial en los últimos años, habiéndosele adjudicado un rol importante en la reciente crisis financiera originada por las hipotecas subprime; ello explica que su tratamiento reg...

  17. Emphasizing interdisciplinarity of control in laboratory courses: illustration with the inverted pendulum

    DEFF Research Database (Denmark)

    Jouffroy, Jerome; Lottin, Jacques

    The importance of control laboratory courses is widely recognized as a crucial part of control education. This paper addresses the role of interdisciplinarity (meaning the different aspects of control) in laboratory courses for undergraduate students. Explanations and ideas are given based....... After running the simulation of the system, qualitative results are described. Finally, some remarks are given to conclude the paper....

  18. Adaptación cultural de instrumentos utilizados en salud ocupacional

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Alexandre Neusa Maria Costa

    2002-01-01

    Full Text Available Se han creado numerosos instrumentos estandarizados para evaluar el estado de salud y la eficacia de los tratamientos. Sin embargo, la mayoría de ellos han sido desarrollados y validados en la lengua inglesa. En la literatura se recomienda la utilización de escalas y cuestionarios estandarizados cuyos resultados puedan ser comparados internacionalmente. Las diferencias culturales no permiten hacer una simple traducción de estos instrumentos. En este artículo se resumen normas sistematizadas para la adaptación cultural de instrumentos utilizados en salud ocupacional, derivadas de investigaciones especializadas.

  19. A Utilização da Astronomia como Tema Interdisciplinar e Aplicações de Objetos de Aprendizagem

    Science.gov (United States)

    da Silva, L. A.; Voelzke, M. R.

    2008-09-01

    Este trabalho visa analisar a possibilidade de relacionar conteúdos aplicados no ensino fundamental e médio de forma interdisciplinar por intermédio da astronomia, com a intervenção de objetos de aprendizagem que possam integrar as disciplinas e a utilização de recursos tecnológicos. Em uma pesquisa prévia com 20 professores de uma escola estadual situada na cidade de Guarulhos foi observado que apenas 25% dos professores utilizam algum recurso tecnológico para o desenvolvimento de conteúdos pertinentes à sua disciplina, tais como sites e softwares educativos, sendo que a maioria absoluta continua ensinando apenas com livros didáticos. A maior parte dos professores apresenta dificuldades em trabalhar sua disciplina de forma interdisciplinar, ou seja, 75% dos professores preferem aplicar os conteúdos seguindo uma hierarquia linear de tópicos, evitando a discussão de temas que de alguma forma estão relacionados. A astronomia pode vir à fascinar o ser humano e despertar sua curiosidade promovendo um maior interesse no aprendizado, podendo favorecer análises interdisciplinares de forma lógica e objetiva, desta forma colocar a astronomia como tema motivador interdisciplinar, pode ser relevante no que se refere ao distanciamento da fragmentação dos conteúdos. No Estado de São Paulo, a implantação da proposta curricular no ensino fundamental e médio mostra claramente a inserção da astronomia na maior parte das séries, principalmente na 6ª série em que todo o bimestre se fala de astronomia.

  20. Interdisciplinarity and Knowledge Networking: Co-Production of Climate-Authoritative Knowledge in Southern South America

    Science.gov (United States)

    Hidalgo, Cecilia

    2016-01-01

    Interdisciplinarity and knowledge networking are at the core of current global, regional, and national initiatives concerning climate. Both scientifc knowledge and public participation are essential to enhance the capacity of different sectors and governments to respond to challenges posed by climate variability and change. Exchange and bridge…

  1. Influencia de la cooperación internacional Norte-Sur sobre la agenda ambiental en Colombia (Tema Central)

    OpenAIRE

    Burbano Galeano, Mario Ediñho

    2013-01-01

    La política ambiental de Colombia se centra en mecanismos e instrumentos de protección ambiental y desarrollo sostenible sobre los cuales se sustenta el crecimiento económico del país; además, establece medidas para la adaptación del país al cambio climático. Tal política se articula en el desarrollo de la agenda internacional de cambio climático, en cuya sincronía –entre la política internacional y política doméstica– contribuye la cooperación internacional (Norte-Sur), ahora que ha existido...

  2. A gerontologia e a interdisciplinaridade: aspectos relevantes para a enfermagem La gerontología e interdisciplinaridade: los aspectos relevantes para la enfermería Gerontology and interdisciplinarity: relevant aspects to nursing

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Alessandra Conceição Leite Funchal Camacho

    2002-04-01

    Full Text Available Este artigo retrata a Gerontologia como área rica e cheia de lacunas a serem preenchidas pelas disciplinas que a compõem, indo além das abordagens convencionais à clientela idosa, visando a caminhos renovados para a Enfermagem, que, dentre tantas disciplinas, também está no processo construtivo de conhecimento. Tem como objetivo destacar a importância da Gerontologia para a atuação interdisciplinar, principalmente para Enfermagem, ressaltando o cliente idoso no contexto social. A interdisciplinaridade é instrumento condutor para Gerontologia em busca de mudanças que venham a somar conhecimentos e redundar em esforços no processo de desenvolvimento da área da saúde em relação ao cliente idoso e às diversas disciplinas que contemplam uma atuação relevante que, sem dúvida, permitem avanços para a Enfermagem.Este artículo retrata la Gerontología como área rica y llena de lagunas para ser resueltas por las disciplinas que la componen, yendo más allá de los abordajes convencionales a la población anciana, buscando caminos renovados para enfermería, que dentro de tantas disciplinas, también está en el proceso constructivo del conocimiento. Tiene como objetivo destacar la importancia de la gerontología para la actuación interdisciplinaria, principalmente para enfermería, resaltando al paciente anciano en el contexto social. La interdisciplinariedad La interdisciplinariedad es instrumento conductor para la Gerontología en busca de cambios que vengan a agregar conocimientos que redunden en esfuerzos para el proceso de desarrollo del área de la salud en relación con el cliente anciano, y las diversas disciplinas que contemplan una actuación relevante que, sin duda, permitan avances para enfermería.This article shows Gerontology as a rich area and full of gaps to be filled by the disciplines that form it, going beyond the conventional approaches to the elderly client and aiming at finding new Nursing paths as, among

  3. Políticas públicas na tributação ambiental : instrumentos para o desenvolvimento da sociedade

    OpenAIRE

    Araújo, Sarah Maria Linhares de

    2014-01-01

    Orientador : Prof. Dr. José Roberto Vieira Co-orientadora : Profª. Drª. Maria Jesús Garcia-Torres Fernández Tese (doutorado) - Universidade Federal do Paraná, Setor de Ciências Jurídicas, Programa de Pós-Graduação em Direito. Defesa: Curitiba, 16/06/2014 Inclui referências Resumo: Diante do quadro alarmante em que se encontra o meio ambiente natural, é necessária a implementação de medidas ambientais de proteção. O homem habituou-se a utilizar o meio ambiente de uma forma insaciáv...

  4. A Tutela Penal como Instrumento de Dignidade Ambiental na Perspectiva do Direito Iberoamericano

    OpenAIRE

    Ribeiro, Luiz Gustavo Gonçalves; Costa, Beatriz Souza

    2016-01-01

    Ainda que se reconheça que o celeiro de produção das normas penais tenha levado em conta, em face da dogmática secular, o paradigma dos conflitos interindividuais, as demandas por tutela de bens jurídicos difusos crescem e reclamam efetividade. À pergunta se, por isso, o meio ambiente pode e deve encontrar-se no campo de atuação do direito penal, a hipótese vestibular é a de que aquele, dotado que é de importância para a vida dos seres, de presentes e futuras gerações, é bem jurídico merecedo...

  5. Uma visão interdisciplinar integrada da Taxonomia de Bloom

    OpenAIRE

    Trindade, José Pedro; Bahia, Sara; Mucharreira, Pedro Ribeiro

    2015-01-01

    Objetivos: Exemplificar uma aplicação da Taxonomia de Bloom numa atividade interdisciplinar numa escola do ensino privado em Lisboa e avaliar a sua eficácia. Fundamentação: A taxonomia revista de Bloom (Krathwohl, 2002) refere-se a conhecimentos de factos, conceitos, procedimentos e metacognitivos e desenvolve-se a partir da memorização, compreensão e aplicação, até à análise, avaliação e criação. No presente estudo, esta taxonomia procura consubstanciar uma linguagem comum par...

  6. Environmental management in Chile: The power plants case; Gestion ambiental en Chile: Caso de las centrales termoelectricas

    Energy Technology Data Exchange (ETDEWEB)

    Jadrijevic, Maritza [Comision Nacional del Medio Ambiente, (Chile)

    1997-12-31

    In this paper are presented the general aspects of the historic evolution o the legal norms on environmental matters in Chile; general aspects of the electric generation system and the instruments of environmental management currently applied in the fossil fueled power plants, such as: the assessment system of the environmental impact; compliance of the air quality and emissions Standards and plans for decontamination [Espanol] En este trabajo se dan a conocer aspectos generales de la evolucion historica de las normas juridicas en materia ambiental en Chile; aspectos generales del sistema de generacion electrica y los instrumentos de gestion ambiental que actualmente se aplican a las plantas de generacion termoelectricas, tales como: el sistema de evaluacion de impacto ambiental; cumplimiento de normas de la calidad de aire y de emision y, planes de descontaminacion

  7. Environmental management in Chile: The power plants case; Gestion ambiental en Chile: Caso de las centrales termoelectricas

    Energy Technology Data Exchange (ETDEWEB)

    Jadrijevic, Maritza [Comision Nacional del Medio Ambiente, (Chile)

    1996-12-31

    In this paper are presented the general aspects of the historic evolution o the legal norms on environmental matters in Chile; general aspects of the electric generation system and the instruments of environmental management currently applied in the fossil fueled power plants, such as: the assessment system of the environmental impact; compliance of the air quality and emissions Standards and plans for decontamination [Espanol] En este trabajo se dan a conocer aspectos generales de la evolucion historica de las normas juridicas en materia ambiental en Chile; aspectos generales del sistema de generacion electrica y los instrumentos de gestion ambiental que actualmente se aplican a las plantas de generacion termoelectricas, tales como: el sistema de evaluacion de impacto ambiental; cumplimiento de normas de la calidad de aire y de emision y, planes de descontaminacion

  8. Practices of Disciplinarity and Interdisciplinarity in Quebec Elementary Schools: Results of Twenty Years of Research

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Yves Lenoir

    2006-12-01

    Full Text Available This article presents a synthesis of different research projects that have been carried out inthe province of Quebec, Canada over the past 20 years concerning the representations and practices ofelementary teachers regarding the relative importance given to subject matter and the use ofinterdisciplinarity in their teaching practice. The first section will explain the context of the Quebecschool system on a socio-historical and political level and review the emergence of the concept ofinterdisciplinarity in Quebec. The second section will present succinctly the different research projectsthat have been conducted since 1980 and the conceptual framework they were based on. The thirdsection will consider the main results of the various research projects from two angles: first, therepresentations and practices of the teachers regarding interdisciplinarity; secondly, the relativeimportance and role that the teachers give to interdisciplinarity. In the conclusion, we will highlightamong other things the central position teachers give to the role of socialization and their minimalconsideration for the teaching of disciplinary knowledge.

  9. Crime sem castigo : a efetividade da fiscalização ambiental para o controle do desmatamento ilegal na Amazônia

    OpenAIRE

    Schmitt, Jair

    2016-01-01

    O desmatamento na Amazônia se intensificou a partir dos anos de 1990 e é uma das principais fontes de emissão dos gases do efeito estufa, que provocam alterações no clima do planeta. Frente ao intenso processo destrutivo da floresta, o governo brasileiro estabeleceu estratégias para conter esse problema ambiental, dentre as quais a fiscalização ambiental é a principal delas, ou seja, o instrumento de comando e controle. Assim, o objetivo deste trabalho foi analisar a efetividade da fiscalizaç...

  10. Integrando SIG e USLE para mapeamento da perda de solo em área de proteção ambiental

    OpenAIRE

    Fernando Jorge Corrêa Magalhães Filho; Fabio Martins Ayres; Teodorico Alves Sobrinho

    2014-01-01

    O uso de geotecnologias no planejamento ambiental tem sido instrumento amplamente utilizado. Nesse estudo utilizou-se de um Sistema de Informações Geográficas (SIG) e da Linguagem Espacial para Geoprocessamento Algébrico (LEGAL) para o processamento da Equação Universal de Perda de Solos (USLE), para avaliação dos processos erosivos em área de proteção ambiental. Embora a USLE tenha o objetivo quantitativo de estimar a perda anual média de solo por erosão hídrica, o trabalho utilizou-se de da...

  11. Interdisciplinarity in an Era of New Public Management: A Case Study of Graduate Business Schools

    Science.gov (United States)

    Ryan, Suzanne; Neumann, Ruth

    2013-01-01

    In an era of rapid knowledge transmission and creation spurred on by advances in technology and globalisation, calls for interdisciplinarity to solve "wicked" problems are common. In the same era, universities are increasingly adopting new public management practices. The extent to which these practices affect knowledge production is an…

  12. Desafios à realização da interdisciplinaridade no ambiente escolar: perspectivas docentes e da coordenação pedagógica

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Mônica da Silva Gallon

    2017-12-01

    Full Text Available O presente artigo tem por objetivo apresentar os resultados de uma investigação acerca das percepções de um grupo de coordenadores pedagógicos e professores da rede pública municipal de uma cidade da região metropolitana de Porto Alegre, RS, sobre os obstáculos inerentes a trabalhos com vieses interdisciplinares em ambientes escolares, assim como possíveis caminhos na busca pela realização dessas práticas, no contexto da atuação da coordenação escolar. Para o estudo, houve a aplicação de questionários cujas respostas foram tratadas por meio de Análise Textual Discursiva (ATD, descrita por Moraes e Galiazzi (2013. Como obstáculos convergentes descritos pelos participantes registrou-se a falta de tempo para o planejamento individual e coletivo, a falta de formação para a atividade interdisciplinar e a resistência dos professores. Quanto aos possíveis caminhos facilitadores foram arroladas formações pedagógicas intraescolares, estudos e compartilhamento de práticas exitosas, bem como mudanças curriculares.

  13. Patrones en elearning. Elementos y referencias para la formación

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Miguel Zapata Ros

    2011-01-01

    los patrones pedagógicos en cinco categorías: Aprendizaje activo, aprendizaje experimental, "enseñando desde diferentes perspectivas", aprendizaje autónomo y aprendizaje basado en problemas. El lenguaje de patrones no es sólo un instrumento de comunicación y de trabajo entre individuos de distintos niveles de experticia sino incluso de ámbitos de conocimiento diferentes. Puede ser un instrumento de comunicación y de trabajo interdisciplinar. Así los patrones pueden ser un instrumento de comunicación entre pedagogos (expertos en enseñanza, o psicólogos (expertos en aprendizaje, de una parte, y expertos en sistemas computacionales, desarrolladores, ingenieros de arquitectura, etc. de otra parte.

  14. O CALENDÁRIO ECOLÓGICO ESCOLAR: UMA EXPERIÊNCIA DE EDUCAÇÃO AMBIENTAL NO ENSINO FUNDAMENTAL I

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Luiz Tavernard Souza Neto

    2015-12-01

    Full Text Available Os problemas ambientais presentes em âmbito global são uma patente manifestação da crise da civilização ocidental capitalista. Diante disso, somente uma grande mudança cultural, proporcionada por uma educação pautada em valores socioambientais voltados para preservação do planeta será capaz de mitigar os efeitos desta catástrofe ambiental e superar esse dilema da espécie humana. Nesse sentido, o projeto calendário ecológico teve como objetivo, trabalhar por meio de atividades didático-pedagógicas datas comemorativas voltadas para a educação ambiental; levar conhecimentos sobre o meio ambiente e seus problemas à comunidade escolar e inserir de forma multidisciplinar e contínua a educação ambiental no âmbito de algumas escolas de ensino fundamental I do município de Areia Branca-RN. Os objetivos propostos inicialmente foram alcançados. Visto que, os subsídios e atividades realizadas pela equipe técnica possibilitaram aos professores trabalharem de forma interdisciplinar as datas comemorativas, estabelecendo um diálogo entre as várias disciplinas do contexto escolar. O projeto, diferentemente de outras atividades escolares voltadas para questão ambiental não foi uma atividade isolada, estanque, de modo que durante todo o ano letivo a questão ambiental esteve presente no cotidiano de cada escola, por meio das várias atividades.

  15. Proposta de um modelo de gestão ambiental para os serviços de Nefrologia Propuesta de un modelo de gestión ambiental para los servicios de Nefrología Proposal of an environmental management model for Nephrology services

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Geni Burg

    2008-01-01

    Full Text Available OBJETIVOS: Este estudo objetivou propor um modelo de Gestão Ambiental para os serviços de nefrologia, a partir do diagnóstico situacional realizado em três serviços. MÉTODOS: A metodologia foi exploratório-descritiva quantitativa, com técnica de multicaso. Para coleta de dados, foram utilizados três instrumentos diferentes, respondidos por enfermeiros, administradores, técnicos em enfermagem e serventes, além de pacientes com insuficiência renal crônica em tratamento de hemodiálise. RESULTADOS: A análise detalhada dos processos e a aplicação dos instrumentos de avaliação demonstraram ser ferramentas eficazes na identificação de fatores de não-conformidades, o que possibilitou a elaboração de uma proposta de gestão ambiental aplicável aos serviços de nefrologia. CONCLUSÃO: A implantação do sistema proposto nos serviços trouxe inúmeros benefícios que vão desde a redução de resíduos e efluentes líquidos; preservação dos recursos naturais; uso de materiais e insumos mais ambientalmente corretos; redução de custos; preservação da saúde humana e do meio ambiente.OBJETIVO: Este estudio tuvo por objetivo proponer un modelo de Gestión Ambiental para los servicios de nefrología, a partir del diagnóstico situacional realizado en tres servicios. MÉTODOS: La metodología fue exploratorio-descriptiva cuantitativa, con técnica de multicaso. Para la recolección de los datos, se utilizaron tres instrumentos diferentes, respondidos por enfermeros, administradores, técnicos de enfermería y personal de servicio, además de pacientes con insuficiencia renal crónica en tratamiento de hemodiálisis. RESULTADOS: El análisis detallado de los procesos y la aplicación de los instrumentos de evaluación demostraron ser herramientas eficaces en la identificación de factores de no-conformidades, lo que hizo posible la elaboración de una propuesta de gestión ambiental aplicable a los servicios de nefrolog

  16. Nociones Elementares de la Evaluación Ambiental Estratégica: Una Análisis Didáctico Científica

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Heloise Siqueira Garcia

    2015-12-01

    Full Text Available La Evaluación Ambiental Estratégica se presenta como un importante instrumento al servicio del Derecho Ambiental relativamente nuevo en el mundo jurídico y por eso con poca exploración académica. Ante esa necesidad de discusiones a cerca de tema tan importante, el presente artículo científico se presenta con el objetivo de traer algunas consideraciones elementares a cerca de tal instrumento a través de destaques doctrinarios de sus elementos esenciales. De este modo, el presente trabajo científico, que tiene como objetivo general realizar un análisis didáctico científico sobre las nociones elementares de la Evaluación Ambiental Estratégica; y objetivos específicos construir la idea de su concepto; elencar su objetivo; destacar sus características; y verificar los tipos, requisitos y procedimientos destacados doctrinariamente. En la metodología fue utilizado el método inductivo en la fase de investigación; en la fase de tratamiento de datos el método cartesiano y en el informe de lapesquisa fue empleada la base inductiva. Fueran también accionadas las técnicas del referente, de la categoría, de los conceptos operacionales, de la pesquisa bibliográfica y del fichamento.

  17. Environmental taxation: protecting environment through extrafiscal taxing Tributação ambiental: o tributo extrafiscal como forma de proteção do meio ambiente

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Luiz Ernani Bonesso de Araújo

    2007-12-01

    Full Text Available The role of State in preserving the environment has revealed to be essential, seen that by interfering in economic activities it can establish the minimal regulation to be observed by society. Among the economic instruments employed by the modern State to protect environment it is the establishment of taxing, which constitutes source of profit from public means used in the financial activity and that can be employed either in its fiscal and extrafiscal aspect. Thus, the study contemplates a reflection upon Environmental taxation, delimitating in the ways of a form to protecting environment.A atuação do Estado na preservação do meio ambiente tem se revelado imprescindível, pois mediante sua intervenção nas atividades econômicas ele pode estabelecer regras mínimas a serem observadas pela sociedade. Dentre os instrumentos econômicos usados pelo Estado moderno para a preservação do meio ambiente está o tributo, que constitui fonte de receita pública empregada na atividade financeira e pode ser utilizado tanto em seu aspecto fiscal quanto em seu aspecto extrafiscal. Diante deste contexto, o estudo contempla uma reflexão sobre a Tributação Ambiental, tendo como delimitação o tributo extrafiscal como forma de proteção do meio ambiente.

  18. Environmental tributary law: fiscal benefits to companies for protection of the fundamental right to environment Direito tributário ambiental: benefícios fiscais às empresas para proteção do direito fundamental ao meio ambiente

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marlene kempfer Bassoli

    2008-01-01

    Full Text Available This work demonstrates that, for the materialization of the fundamental right to environment, it is necessary that the State intervenes in the Economic Order so as to implement environmental policies that redirect both private initiative and consumers to desirable practices. For such an aim, the efficiency of economic instruments is emphasized by means of the Environmental Tributary Law. Through tributes or concession of fiscal benefits it is possible to induce appropriate practices. This research confirms that the environmental tributary policies in Brazil should take the form of fiscal benefits, instruments considered more appropriate to discourage pollution and foment responsible environmental practices.Demonstra que para a concretização do direito fundamental ao meio ambiente é necessário que o Estado intervenha na Ordem Econômica a fim de implementar políticas ambientais que redirecionem a racionalidade da iniciativa privada e consumidores a práticas ambientalmente desejáveis. Para tal finalidade, enfatiza-se a eficiência dos instrumentos econômicos por intermédio dos institutos do Direito Tributário Ambiental. Por meio da instituição de tributos ou pela concessão de benefícios fiscais é possível a indução a práticas ambientalmente adequadas. Constata que a política tributária ambiental no Brasil deve ocorrer por intermédio de benefícios fiscais, instrumentos mais apropriados para desestimular a poluição e fomentar práticas ambientais responsáveis.

  19. ICMS ecológico: conceito e repercussões na conservação ambiental do município de Uberlândia, Minas Gerais

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gelze Serrat de Souza Campos Rodrigues

    2014-11-01

    Full Text Available A legislação ambiental brasileira define os instrumentos de intervenção do Estado no planejamento e na gestão ambiental. Um desses instrumentos é o Imposto sobre Circulação de Mercadorias e Prestação de Serviços Ecológico (ICMS Ecológico. Por meio da arrecadação do ICMS (Imposto sobre Circulação de Mercadorias e Prestação de Serviços, os estados podem disponibilizar uma parcela do seu montante aos municípios, com a utilização de diversos critérios, dentre eles o ambiental. Este artigo apresenta o sistema de redistribuição desse imposto, segundo os critérios ambientais, executado no estado de Minas Gerais, e analisa suas implicações na conservação ambiental do município de Uberlândia, oeste de Minas Gerais. Por meio de revisão bibliográfica, pesquisa documental e trabalhos de campo, constata-se a potencialidade desse instrumento e a falta de seu alcance no que tange ao índice de conservação ambiental. Por fim, propõe-se algumas mudanças na normatização estadual, a fim de se atingir o seu objetivo: a melhoria da qualidade ambiental. Abstract ECOLOGICAL GOODS AND SERVICES TAX: CONCEPT AND REPERCUSSIONS IN THE UBERLÂNDIA MUNICIPALITY ENVIRONMENTAL CONSERVATION, MINAS GERAIS The Brazilian environmental legislation sets the intervention instruments of the states on environmental management and planning. One of such instruments is the Ecological Goods and Services Tax. Through this tax fundraising, the states can share part of the total with the cities, by the usage of many criteria, among 76. GeoTextos, vol. 10, n. 2, dez. 2014. G. Rodrigues 75-97 them the environmental criteria. This article shows this tax redistribution system, according to the environmental criteria, executed in Minas Gerais state, and analyses its implications on the environmental conservation of Uberlândia, western Minas Gerais. Through bibliographic revision, documental research and fieldwork, it is noted the potential of such

  20. Educação ambiental: que critérios adotar para avaliar a adequação pedagógica de seus projetos?

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maria Guiomar Carneiro Tomazello

    2001-01-01

    Full Text Available Muitos autores reconhecem as dificuldades de avaliar e analisar as repercussões de atividades de educação ambiental devido aos vários processos educativos existentes, à abrangência dos temas e dos objetivos. Se utilizarmos processos de avaliação mais quantitativos, que requerem respostas objetivas, podemos prescindir de elementos que melhor caracterizam a Educação Ambiental. Necessitamos, portanto, de instrumentos adequados de avaliação. Neste trabalho pretendemos destacar os processos educativos em Educação Ambiental e as discussões sobre critérios de avaliação de projetos na visão de vários especialistas

  1. OS INSTRUMENTOS DE GESTÃO TERRITORIAL DE APOIO AO ECOTURISMO NO PARQUE DO JALAPÃO-TO

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maria do Carmo de Lima Bezerra

    2014-03-01

    Full Text Available O trabalho analisa as políticas públicas de proteção ambiental e de promoção do ecoturismo com objetivo de identificar as convergências e divergências entre seus principios e instrumentos  de modo a viabilizar o turismo em unidades  de conservação. Parte da premissa que  a trajetória diferenciada da base conceitual na qual estão  ancoradas as duas politicas pode auxiliar no entendimento das divergências que ocorrem na pr[atica do ecoturismo em unidades de conservação no Brasil, qual seja  os conceitos de preservação e conservação. Estuda o caso do parque estadual do Jalapão no Estado do Tocantins e adota  a análise comparativa como método de trabalho tendo como objeto de análise os Planos de Uso Público do Parque Estadual do Jalapão e Desenvolvimento do Ecoturismo da Região do Jalapão. Como resultado é aprentada uma matriz que classifica princípios e proppsições  dos dois instrumentos de gestão territorial analisados destacando que no nível dos princípios  existe uma certa convergência mas que predominam as divergências na proposição dos instrumentos de gestão. O método utilizado possibilita um diálogo franco entre os atores  envolvidos na  gestão das duas politicas sendo um facilitador da promoção do turismo sustentável não só no caso do Parque do Jalapão mas  em outras Unidades de conservação já que o método utilizado se fundamenta na legislação que embasa as duas políticas públicas no pais.

  2. Adaptación cultural de instrumentos utilizados en salud ocupacional

    OpenAIRE

    Alexandre Neusa Maria Costa; Guirardello Edinêis de Brito

    2002-01-01

    Se han creado numerosos instrumentos estandarizados para evaluar el estado de salud y la eficacia de los tratamientos. Sin embargo, la mayoría de ellos han sido desarrollados y validados en la lengua inglesa. En la literatura se recomienda la utilización de escalas y cuestionarios estandarizados cuyos resultados puedan ser comparados internacionalmente. Las diferencias culturales no permiten hacer una simple traducción de estos instrumentos. En este artículo se resumen normas sistematizadas p...

  3. Fermentação do Pão e do Vinho: Uma Proposta de Ação Interdisciplinar

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Mariluza Zucco Rizzon

    2017-12-01

    Full Text Available Esta proposta de ação interdisciplinar utiliza uma UEPS (Unidade de Ensino Potencialmente Significativa, baseada na aprendizagem significativa de Ausubel e fundamentada em Moreira. A experimentação é uma das estratégias de ensino sugeridas para ser usada para compreender e aprofundar os conhecimentos sobre o metabolismo dos fungos e a reação química envolvida. Outra estratégia de aprendizagem sugerida é a elaboração de mapas conceituais, um inicial, levando em conta os conhecimentos prévios dos alunos e outro ao final da UEPS, com a finalidade de avaliar se houve a ocorrência de aprendizagem significativa. Os parâmetros curriculares nacionais, as orientações curriculares nacionais do ensino médio e os autores Batista e Salvi fundamentam esta proposta interdisciplinar. Esta UEPS sobre a fermentação do pão e do vinho é indicada para abordar o estudo ao Reino Fungi e seus processos metabólicos, no ensino médio. É possível uma abordagem interdisciplinar com: química, na compreensão das reações químicas e suas relações; história, através do surgimento e da utilização do pão e do vinho pelas civilizações; ensino religioso na abordagem dos rituais religiosos do cristianismo e na arte, num momento de interação dos conhecimentos adquiridos para a realização de uma dramatização.

  4. Rasgos de personalidad asociados con la ejecucion de determinados instrumentos musicales

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Viviana Noemí Lemos de Ciuffardi

    2000-01-01

    Full Text Available El presente estudio tuvo como objetivo evaluar la relación existente entre la ejecución de determinados instrumentos musicales y los rasgos recurrentes de personalidad, en una muestra compuesta por 222 músicos profesionales y alumnos avanzados en el estudio de un instrumento musical. Se utilizó el Revised NEO Personality Inventory (NEO-PI-R de Costa y McCrae (1992, que permite evaluar diferentes rasgos de personalidad basándose en el modelo teórico de los cinco grandes factores de personalidad. Los resultados indicaron que existe una relación significativa entre las familias de instrumentos musicales (cuerdas, vientos bronce, vientos madera y las distintas facetas de personalidad contempladas por el NEO-PI-R (F de Hotelling = .97; P = .017. Esta relación significativa también se observó en los instrumentos específicamente seleccionados: (a flauta traversa, (b clarinete, (c trompeta, (d piano, (e guitarra, y (f saxofón; (F de Hotelling = 2.07; P = .002 Ylos cinco"grandes factores de personalidad que operacionaliza el NEO-PI-R. También se encontró una asociación significativa entre el sexo de los sujetos y la elección de ejecutar determinados instrumentos musicales. Los resultados por familias de instrumentos musicales dieron X2 (4, N~ 208 = 2.23; P = .000 y los resultados por instrumentos específicos elegidos dieron X2 (5, N=76 = 5.37 ; P = .000. Los factores cuyas relaciones resultaron significativas fueron: 1.- Extraversión: (cantidad e intensidad de las interacciones interpersonales. Dentro de este factor las facetas cuyas relaciones puntuaron estadísticamente significativas fueron: (a Sentimiento Gregario, (b Asertividad, (c Búsqueda de Excitación, y (d Emociones Positivas. Los instrumentistas que obtuvieron puntajes más altos en estas facetas fueron los ejecutantes de vientos bronces y quienes obtuvieron los puntajes más bajos fueron los ejecutantes de cuerdas, especialmente la guitarra y también al piano. 2

  5. Salud medio-ambiental en la niñez, Centro Comunitario de Extensión Universitaria n°4 “Mesa Intersectorial Villa Castells”, La Plata

    OpenAIRE

    Moiso, Adriana; Walker, Marcela; Bourgeois, Marcelo Javier; Barbetti, Aída

    2016-01-01

    El Proyecto de intervención-acción comunitaria elaborado por la Cátedra de Salud Pública tiene como fin implementar un programa de salud ambiental en la comunidad de Villa Castells, en articulación con el CCEU N°4, dado que el ambiente es uno de los factores que influyen de forma más decisiva en defunciones infantiles anuales, y uno muy importante para la salud y el bienestar de las madres. La sensibilización, la capacitación y la promoción; preparan instrumentos para identificar los principa...

  6. O conhecimento em sala de aula: a organização do ensino numa perspectiva interdisciplinar Knowledge in the classroom: teaching organization in an interdisciplinary perspective

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maria Antonia Ramos de Azevedo

    2007-01-01

    Full Text Available Este trabalho é uma pesquisa bibliográfica sobre a interdisciplinaridade e sua organização na dinâmica curricular. Apresentamos a conceituação da interdisciplinaridade e propomos encaminhamentos epistêmico-metodológicos para a implementação da prática interdisciplinar na realidade escolar. Como conclusão destaca-se que a interdisciplinaridade possibilita que a escola se torne um lugar onde se produza de forma coletiva e crítica o conhecimento escolar, exigindo a restruturação curricular e a formação continuada dos professores. É necessária a planificação e a operacionalização dos conhecimentos escolares na matriz curricular por meio de uma dimensão vertical, que implica a idéia de profundidade e complexidade crescente dos conteúdos, e uma dimensão horizontal, que estabelece a interação dos conhecimentos com as outras áreas/disciplinas. A idéia da implementação de práticas interdisciplinares deve desenhar, tecer, alinhavar a verticalidade e a horizontalidade da matriz curricular, para que os professores tenham claras as interfaces das disciplinas e as possíveis inter-relações, criando, a partir disso, novos conhecimentos de forma relacional e contextual.This paper is a bibliographic research about interdisciplinarity and its organization in the curriculum. The concept of interdisciplinarity is discussed and a few epistemologic-methodological approaches are proposed to introduce the interdisciplinary practice in the school routine. As a conclusion, it is emphasized that interdisciplinarity should be taken as an instrument that may allow school to be an environment where critical and collective knowledge may be produced. To such end, curriculum should be redesigned and continuing teacher education practiced. It is needed, on one hand, to plan and operate knowledge vertically through the curriculum matrix, relating the idea of increasing complexity and deepening (vertical dimension, and in the other hand to

  7. Examining Evident Interdisciplinarity Among Prides of Lion Researchers

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Robert A. Montgomery

    2018-04-01

    indicates that interdisciplinarity among human-lion conflict research has historically been low. These low levels of interdisciplinarity observed from 1990 to 2015 however, are not necessarily representative of the ongoing efforts to develop more inclusive research teams. Thus, we discuss the implications of this research for the development of sustainable solutions to conserve lions and preserve human well-being and identify potential avenues forward to create more interdisciplinary prides of lion researchers.

  8. REALIZAREA LEGĂTURILOR INTERDISCIPLINARE PRIN LECŢII INTEGRATE

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Teodora VASCAN

    2017-07-01

    Full Text Available În articol este abordată problema integrării disciplinelor de învăţământ, accentul fiind pus pe legătura dintre infor­ma­tică şi matematică. Sunt identificate şi analizate avantajele şi rolul profesorului şi al studenţilor în organizarea lecţiilor integrate. Autorul propune o metodologie de realizare a legăturilor interdisciplinare dintre cursurile Grafica asistată de calculator şi Geometrie.REALIZATION OF THE INTERDISCIPLINARY CONNECTIONS BY INTEGRATED LESSONSThe article discussed the problem of integrating the disciplines of education, focusing on the connection between computer science and mathematics. They are identified and analyzed the benefits and role of the teacher and students in organizing integrated lessons. The author proposes a methodology for realization interdisciplinary connections between courses Computer Graphics and Geometry.

  9. Interdisciplinarity at School – Theoretical and Practical Questions Regarding History, Geography and Civic Education

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    François Audigier

    2006-12-01

    Full Text Available It has been a long time that interdisciplinarity is a recommended orientation and practice in various educational systems. It becomes more and more actual with some teaching objects that do not fit simply with the ordinary subjects present at school. These objects are often found in «educations to… » like education to health, to sustainability, to media, to citizenship, etc. To begin with, we examine how ambiguous can be the term of «interdisciplinarity»; we will use the more neutral term «polydisciplinarity». We also remind the reader that this latter needs disciplines to be put into practice. Then we differentiate school subjects according to their objects and their contribution to pupils’ training. That leads us to distinguish on one hand an external polydisciplinarity which studies the links between all social sciences (mainly history, geography and what concerns citizenship and other disciplines from, on the other hand, an internal polydisciplinarity within the social sciences. To conclude, we introduce the issue of knowing and understanding what a society is about, in particular knowing and understanding our society nowadays. This issue echoes the one about the common culture, about a shared world conception which is sufficient to live together in our political communities.

  10. El turismo como instrumento de política ambiental en el Santuario de la Mariposa Monarca El Rosario

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Susana Esquivel-Ríos

    2014-01-01

    Full Text Available La política ambiental en México se implementó como un mecanismo para frenar el deterioro en áreas naturales como la Reserva de la Biosfera de la Mariposa Monarca, sin embargo, se cuestiona su eficacia debido al continuo deterioro, la pérdida de bosques, la mortandad de la mariposa, y la disminución de mantos freáticos; todo esto acentuado por el turismo masivo. Esto es consecuencia de las dificultades de implementación de la política ambiental y de los actores que participan en ella. El análisis se realizó bajo el enfoque de Redes de Política Pública. La principal conclusión es que existe una limitada coordinación interinstitucional y esto dificulta la comunicación y acuerdo entre actores.

  11. The Interdisciplinarity in the Students' Questions in Science Classes of the Elementary School: Contributions of Discursive Textual Analysis

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maurivan Güntzel Ramos

    2017-12-01

    Full Text Available The article presents the analysis of 342 questions on the theme "Water", proposed by 114 students from three elementary schools in the South region of Brazil, in order to identify interdisciplinary articulations associated with complex thinking present in these questions. The research sought to answer the following question: What revelations can emerge from the analysis of student's questions about a specific topic of study, such as "Water", in relation to interdisciplinarity and complex thinking? From the discursive textual analysis of the questions, two categories emerged: disciplinary questions; and interdisciplinary questions. The examination of the content of the categories enabled the writing of metatexts that reveal that in the text of most of the students' questions, is present a complex mode of thinking and interdisciplinary relationships, since 77.8% of the questions belong to second category. This can be an indication to teachers of how to initiate pedagogical actions, whose focus is interdisciplinarity.

  12. ESTUDO DE IMPACTO AMBIENTAL E AUDIÊNCIA PÚBLICA: instrumentos para participação popular na decisão ambiental? O caso de um gasoduto em Macaé, RJ, Brasil

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Fernanda Lerner

    2016-08-01

    En Brasil, los proyectos de ductos hacen control de sus riesgos y peligros principalmente a través de estudios de impacto ambiental, audiencias públicas y condiciones de la licencia. El objetivo de este estudio fue analizar la participación y la percepción del riesgo de una comunidad afectada por un proyecto de expansión de uno gasoducto, en la ciudad de Macaé. El estudio trató de relacionar el caso com la literatura consultada a respecto de la percepción de las comunidades circundantes sobre los riesgo de los gasodutos. La investigación se basa en la revisión de la literatura. También se hizo una lectura crítica del Estudio de Impacto Ambiental y de la transcripción de la audiência pública. Nos resultados se observó que los estudios de impacto ambiental y las audiencias públicas, por lo general, se basan en el conocimiento técnico-científico y político, con poca énfasis en la percepción y el conocimiento de las comunidades afectadas, incluyendo tambien este estudio de caso. Todavia, la audiencia pública del caso tuvo una baja representación, por ló, que, no fue posible analizar la percepción de los riesgos de la comunidad envolvida. Palabras clave: Riesgo Ambiental; Gasoducto; Estudio de Impacto Ambiental; Audiencia Pública.

  13. PERCEPÇÃO AMBIENTAL DE DONAS DE CASA SOBRE O USO DE PRODUTOS QUÍMICOS EM DOMICÍLIOS E ESTRATÉGIAS SUSTENTÁVEIS

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Georgiana Amaral Nóbrega

    2010-11-01

    Full Text Available RESUMO Devido ao elevado número de produtos químicos domiciliares que vem sendo consumidos e a escassez de informação sobre os riscos em sua utilização, o homem vem contribuindo consideravelmente para a degradação ambiental. O presente trabalho teve por objetivo analisar a percepção ambiental de donas de casa do bairro de Nova Descoberta na cidade de Natal/RN sobre o uso de produtos químicos domiciliares e disposição de tais produtos, bem como propor estratégias sustentáveis a partir da percepção dessas. A metodologia constituiu na utilização de um instrumento de entrevista, que objetivou analisar como as pessoas dessa investigação científica percebem as mudanças ocasionadas pela utilização e disposição incorreta dos produtos químicos domiciliares e o quanto isso pode afetar a sua qualidade de vida e o meio ambiente. Foi desenvolvido também um levantamento bibliográfico. Foram aplicados 10 instrumentos de entrevista, com donas de casa mantendo um critério conhecido como “saturação” já que os argumentos apresentados em sua grande maioria se repetiam, de forma que não acrescentaria muito ao conteúdo de investigação a persistência na realização de mais entrevistas. A análise dos dados ocorreu por meio de uma abordagem qualitativa e identificação dos principais problemas enfrentados devido à falta de planejamento ambiental domiciliar. A percepção ambiental das donas de casa é a de que utilizam produtos químicos e desconhecem seu uso e disposição corretos. Foi observada a precariedade de informações no bairro da comunidade sobre os malefícios que os produtos químicos domiciliares podem ocasionar e a necessidade da implantação de um planejamento ambiental domiciliar.

  14. Construção e validação de instrumento para Avaliação de Estresse em Estudantes de Enfermagem (AEEE Construcción y validación de instrumento para evaluación de estrés en estudiantes de enfermería Construction and validation of an instrument for the assessment of stress among nursing students

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ana Lucia Siqueira Costa

    2009-12-01

    Full Text Available O estresse tem sido evidenciado de maneira significativa entre os estudantes de Enfermagem. Este artigo descreve uma pesquisa quantitativa, de desenvolvimento metodológico que teve como objetivo construir e validar um instrumento para avaliar os fatores de estresse em estudantes de enfermagem. A construção dos itens baseou-se no modelo de Pasquali e o referencial teórico de estresse foi o de Lazarus e Folkman. O instrumento ficou composto por 30 itens, agrupados em seis domínios: Realização das atividades práticas; Comunicação profissional; Gerenciamento do tempo; Ambiente; Formação profissional; Atividade teórica. A análise fatorial confirmou o modelo conceitual e os domínios propostos. A consistência interna dos domínios estimada pelo alfa de Cronbach variou de 0,71 a 0,87. Foram criados 4 pontos de corte para os escores de cada domínio. O instrumento poderá ser utilizado para avaliar a intensidade dos fatores de estresse entre os estudantes de enfermagem.El estrés ha sido evidenciado de manera significativa entre los estudiantes de Enfermería. Este artículo describe una investigación cuantitativa, de desenvolvimiento metodológico que tuvo como objetivo construir y validar un instrumento para evaluar los factores de estrés en estudiantes de enfermería. La construcción de los ítems se fundamentó en el modelo de Pasquali y la referencia teórica de estrés fue de Lazarus y Folkman. El instrumento fue compuesto por 30 ítems, agrupados en seis dominios: Realización de las actividades prácticas; Comunicación profesional; Gerenciamiento del tiempo; Ambiente; Formación profesional; Actividad teórica. El análisis factorial confirmó el modelo conceptual y los dominios propuestos. La consistencia interna de los dominios estimada por el alfa de Cronbach varió de 0,71 a 0,87. Fueron creados 4 puntos de corte para los escores de cada dominio. Se concluyó que el instrumento podrá ser utilizado para evaluar la

  15. Instrumentos para la evaluación de experiencias Flipped Learning en el aula de primaria

    OpenAIRE

    Núñez Marín, Anunciación

    2015-01-01

    Instrumentos de evaluación de experiencia de trabajo en el aula con la metodología Flipped Classroom. Se incluyen tres instrumentos: registro de observación, cuestionario familias, cuestionario alumnos.

  16. Desenvolvimento e avaliação de instrumentos de triagem nutricional

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Rita de Cássia Aquino

    2012-08-01

    Full Text Available Esse estudo tem por objetivo descrever o desenvolvimento e a avaliação de instrumentos de triagem nutricional para identificação de risco de desnutrição em pacientes hospitalizados. A partir da identificação de variáveis preditivas, o paciente deve ser encaminhado à equipe multidisciplinar de terapia nutricional para intervenção. Foram estudados 300 pacientes de um hospital de São Paulo-SP, aplicada uma avaliação nutricional com levantamento de variáveis de risco e conduzida uma regressão logística múltipla para a seleção dos fatores preditivos. As variáveis associadas à desnutrição foram: perda de peso involuntária, ossatura aparente, redução de apetite, diarreia, ingestão energética inadequada e gênero masculino. Um instrumento de triagem nutricional foi desenvolvido e apresentou adequada concordância com instrumentos validados.

  17. LOS RETOS DE LA ENSEÑANZA DE LOS SISTEMAS DE INFORMACION GEOGRAFICA INTEGRADOS A LA GESTION DEL MEDIO AMBIENTE Y LOS RECURSOS NATURALES

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    ESCOLIAR JOHN

    2010-05-01

    Full Text Available Desde su aparición hasta su integración social, toda innovación tecnológica pasa por una serie de etapas en las cuales la educación superior, especialmente a nivel de posgrado, contribuye a alcanzar el éxito y la adopción social con mayor prontitud y efectividad. Un ejemplo de lo anterior son los Sistemas de Información Geográfica, SIG, que tienen la potencialidad para constituirse en herramientas y metodologías para abordar la solución de problemas prácticos que involucran análisis espaciales complejos, como los relacionados con las áreas de los recursos naturales y la gestión ambiental. La capacitación y el entrenamiento de los usuarios de esta tecnología encarnan entre otros, tres retos principales: El desarrollo del pensamiento espacial, El desarrollo de las competencias en el diseño y aplicación de este instrumento como plataforma de apoyo en el análisis de problemáticas ambientales y de los recursos y, finalmente, La identificación de las estrategias que permiten la articulación de esta tecnología en entornos corporativos y de proyectos. La Universidad de Antioquia en su Facultad de Ingeniería, e inicialmente en convenio con la Facultad de Educación, desarrolla la Especialización en Medio Ambiente y Geoinformática, disponiendo actualmente de un plan de formación basado en momentos que parten de la construcción de un lenguaje común y la adopción de instrumentos conceptuales y técnicos; luego busca la conciliación de instrumentos y métodos, para finalmente incursionar en la praxis de la gestión ambiental apoyada en la geoinformática. Este artículo da cuenta de esta experiencia institucional.

  18. Músicos de viento: afecciones bucales asociadas a instrumentos musicales de viento

    OpenAIRE

    Mendes, Claudia Andrea; Fernández, Rocío; Gamino, Adriana; Quevedo, José; Dorati, Pablo Javier; De Vicente, Cecilia; Felipe, Pablo; Barilaro, Hilda Liliana; Canale, Luis; Sirimarco, Karina; González, Stella; Rimoldi, Marta Lidia

    2017-01-01

    Los instrumentos de viento son un elemento extraño en la boca que pueden producir a corto o largo plazo alteraciones orofaciales: apiñamiento, desgastes incisales, hipertonía muscular, maloclusión dental, problemas periodontales, entre otras. El objetivo de este proyecto, surge, en la necesidad de realizar estudios clínicos que nos permitan obtener evidencias de la naturaleza de la relación entre los instrumentos de viento y la cavidad bucal para posteriormente poder optimizar los posibles tr...

  19. Contribuições de componentes da licenciatura em Ciências Biológicas na constituição do educador ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gabriela de Vargas de Rosa

    2015-12-01

    Full Text Available A educação ambiental é uma construção histórica de valores e responsabilidades, num processo de mudanças de atitudes quanto a relação ser humano e natureza, considerando a vida em sociedade. O objetivo do trabalho é verificar a contribuição da formação profissional na Licenciatura em Ciências Biológicas para a constituição do educador ambiental, numa perspectiva interdisciplinar do conhecimento. Para tanto, foram realizadas as análises das ementas e referências dos componentes curriculares Ecologia, Prática de Ensino I: Fundamentos teóricos e práticos em ciências e Prática de ensino VI: Prática de Pesquisa Biológica inscritos no Projeto Pedagógico do Curso de Ciências Biológicas da Universidade Regional do Noroeste do Estado do Rio Grande do Sul (UNIJUI, implantado em 2009. As discussões propiciadas a partir deste conhecimento, em sala de aula, proporcionam espaços de reflexão sobre a responsabilidade individual e coletiva na mudança de atitude quanto a relação com o ambiente.

  20. Instrumentos relacionados ao diabetes mellitus adaptados e validados para a cultura brasileira

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Raquel Curcio

    2011-06-01

    Full Text Available Trata-se de um estudo de revisão integrativa, cujo objetivo foi buscar evidências disponíveis na literatura sobre os instrumentos e escalas relacionados ao diabetes mellitus adaptados e validados para a cultura brasileira. Após busca nas bases eletrônicas BDENF, SciELO, LILACS, foram incluídos sete instrumentos que atenderam aos critérios de inclusão: Diabetes Mellitus Knowledge (DKN-A; Diabetes Mellitus Attitude (ATT-19; Diabetes Quality of Life Measure (DQOL-Brasil; Diabetes Quality of Life for Youths (DQOLY-Brasil; Diabetes 39 (D-39; Insulin Management Diabetes Self-efficacy (IMDSES; Problem Areas in Diabetes (PAID e Summary of Diabetes Self-Care Activities Questionnaire (QAD. Os resultados permitiram traçar uma comparação entre os instrumentos disponíveis, além de conhecer as limitações quanto ao processo de validação e aplicação clínica. Espera-se que esse estudo possa contribuir para uma maior divulgação dos instrumentos relacionados ao diabetes mellitus disponíveis para a cultura brasileira, e oferecer subsídios para a sua utilização em pesquisa ou assistência de enfermagem.

  1. Revisión de instrumentos de evaluación de clima organizacional

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Diego Raúl Cardona Echeverri

    2014-01-01

    Full Text Available Este artículo presenta una caracterización de diferentes instrumentos de evaluación del clima organizacional. Para este fin se realizó un estudio de revisión sistemática de la literatura de publicaciones en los últimos 15 años en donde se encontraron 10 artículos que presentaban instrumentos de evaluación de clima organizacional. De estos artículos se realizó un análisis de las propiedades psicométricas y de las dimensiones evaluadas. Se halló que existe un grupo de 8 dimensiones que se repiten en la mayoría de los instrumentos: toma de decisiones, claridad organizacional, liderazgo, interacción social, motivación institucional, sistema de recompensas e incentivos, apertura organizacional y supervisión.

  2. Revisión de instrumentos de evaluación de clima organizacional

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Diego Raúl Cardona Echeverri

    2014-04-01

    Full Text Available Este artículo presenta una caracterización de diferentes instrumentos de evaluación del clima organizacional. Para este fin se realizó un estudio de revisión sistemática de la literatura de publicaciones en los últimos 15 años en donde se encontraron 10 artículos que presentaban instrumentos de evaluación de clima organizacional. De estos artículos se realizó un análisis de las propiedades psicométricas y de las dimensiones evaluadas. Se halló que existe un grupo de 8 dimensiones que se repiten en la mayoría de los instrumentos: toma de decisiones, claridad organizacional, liderazgo, interacción social, motivación institucional, sistema de recompensas e incentivos, apertura organizacional y supervisión.

  3. Espiritualidade e o processo de morrer: reflexões de uma equipe interdisciplinar de cuidados paliativos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Isabel Cristina de Oliveria Arrieira

    2016-05-01

    Full Text Available Objetivo: Compreender como a espiritualidade é incorporada pelos integrantes da equipe do Programa de Internação Domiciliar Interdisciplinar (pidi Oncológico no cuidado paliativo. Metodologia: Estudo de abordagem qualitativa, descritiva e exploratória, fundamentada na Teoria Histórico-Cultural de Vygotsky. Compuseram a pesquisa todos os integrantes da equipe interdisciplinar, totalizando oito sujeitos. Os dados foram coletados por meio da técnica de grupo focal, com cinco encontros realizados durante o período de fevereiro a maio de 2009, nos quais contou-se com a participação de dois observadores.  Resultados: Emergiram dois temas: Cuidados paliativos e a espiritualidade e A espiritualidade e o processo de morrer. Os profissionais relacionaram a espiritualidade como forma de promover reflexão e aceitação da morte e sua relevância nas ações paliativistas. Conclusão: Podemos perceber que esta equipe mostrou-se disposta a compreender e adotar a espiritualidade durante a execução dos cuidados paliativos das pessoas em processo de morrer.

  4. crítico: proposta de instrumento de coleta de dados

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Daniela Borges Bittar

    2006-01-01

    Full Text Available La recolección de datos fundamenta la sistematización de la asistencia de enfermería, metodología esta que permite al enfermero aplicar los conocimientos técnico-científicos que fundamentan la profesión. Este estudio tuvo con objetivo elaborar un instrumento de recolección de datos, teniendo en mente el registro de manera eficiente y la validación en su forma aparente/y de contenido. Investigamos las señales y los síntomas frecuentemente encontrados en clientes de una Unidad de Cuidados Intensivo- Adulto y los clasificamos en Necesidades Humanas Básicas. Posteriormente, el instrumento fue sometido a validaciones aparente/y de contenido. Con relación a la estructura del instrumento, se detectó la necesidad de reducirlo, siendo este más práctico. Con respecto al contenido, los jueces concordaron que éste sería suficiente para el establecimiento de los diagnósticos de enfermería, favoreciendo el desarrollo de la sistematización de la asistencia al cliente crítico en la Unidad de Cuidados Intensivos.

  5. La forma urbana del medio ambiente construido: Hacia una propuesta de estructuración para el instrumento Plan Regulador Comunal. / The urban form of the built environment: towards a proposed structure for the instrument Communal Regulating Plan.

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Cárdenas Jirón, Luz Alicia

    2000-08-01

    Full Text Available La forma urbana del medio ambiente construido es el elemento central de este artículo, abordado desde dos perspectivas: en primer lugar la crítica de la forma urbana resultante de un instrumento de planificación y en segundo lugar una propuesta de estructuración de la forma urbana para el Plan Regulador Comunal. Con este objeto, se presenta un modelo cartográfico para entregar una pauta metodológica de los aspectos relevantes a la forma urbana que debieran tomarse en cuenta al momento de planificar y gestionar la ciudad. /The urban form of the built environment is the core element of this article. Two approaches have been developed to deal with it, firstly, a criticism of the urban form as a result of the town planning instrument and secondly a proposal to structure the urban form for Plan Regulador Comunal. Given that a cartographic model is showed as an example to deal with relevant issues in relation to the urban form. The model tries to give a methodological guide to the urban planners and managers.

  6. Instrumentos para avaliação de apraxia de fala infantil

    OpenAIRE

    Gubiani, Marileda Barichello; Pagliarin, Karina Carlesso; Keske-Soares, Marcia

    2015-01-01

    RESUMO Objetivo: Revisar sistematicamente na literatura os principais instrumentos utilizados para avaliação da apraxia de fala infantil. Estratégia de pesquisa: Realizou-se busca nas bases Scopus, PubMed e Embase Critérios de seleção: Foram selecionados estudos empíricos que utilizaram instrumentos de avaliação da apraxia de fala infantil. Análise dos dados: A seleção dos artigos foi realizada por dois pesquisadores independentes. Resultados: Foram encontrados 695 resumos. Após a l...

  7. Tradução para o português e validação do questionário de interpretação da neuropatia pelo paciente (PIN)

    OpenAIRE

    Matos, Mozânia Reis de

    2015-01-01

    Nas práticas de prevenção, os instrumentos que ampliem o autocuidado são bem vindos. Soma-se a isto o estimulo a promoção, a educação em saúde e o atendimento interdisciplinar. O PatientInterpretationofNeuropaty (PIN), é um questionário de Interpretação da Neuropatia pelo Paciente, desenvolvido e validado nos USA e na Inglaterra(UK). Por meio deste instrumento o paciente faz a auto avaliação do seu pé e dos cuidados de saúde a serem realizados com ele, visando à prevenção da úlcera de pé diab...

  8. La interpretación e integración de los instrumentos de Derecho Comercial

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maximiliano Rodríguez Fernández

    2013-12-01

    Full Text Available El proceso de armonización a que se encuentran sometidas las normas del Derecho Comercial Internacional se realiza usualmente en tres etapas: concepción, redacción y aceptación del instrumento; adopción del instrumento internacional en los ordenamientos locales, e interpretación (aplicación del instrumento internacional. El presente artículo se refiere a la tercera, y tal vez más importante de esas etapas, esto es, la de interpretación internacional de los textos de Derecho uniforme o armónico, y particularmente lo que será la interpretación de las Reglas de Rotterdam.

  9. Integrando SIG e USLE para mapeamento da perda de solo em área de proteção ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Fernando Jorge Corrêa Magalhães Filho

    2014-04-01

    Full Text Available O uso de geotecnologias no planejamento ambiental tem sido instrumento amplamente utilizado. Nesse estudo utilizou-se de um Sistema de Informações Geográficas (SIG e da Linguagem Espacial para Geoprocessamento Algébrico (LEGAL para o processamento da Equação Universal de Perda de Solos (USLE, para avaliação dos processos erosivos em área de proteção ambiental. Embora a USLE tenha o objetivo quantitativo de estimar a perda anual média de solo por erosão hídrica, o trabalho utilizou-se de dados para mapeamento das áreas vulneráveis ao processo erosivo. O uso integrado de SIG com a USLE facilita o planejamento e a tomada de decisões na proposição de medidas adequadas no plano de manejo para promover a conservação da água e do solo em unidades de conservação ambiental.

  10. Método Expedito para a Análise de Qualidade Ambiental em Zonas Ripárias Urbanas

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ricardo Siloto da Silva

    2012-12-01

    Full Text Available Desde o estabelecimento das primeiras cidades, as áreas marginais aos rios são amplamente incorporadas na produção do espaço urbano. Visando contribuir para a reversão dos impactos da urbanização sobre estas áreas,  o trabalho apresenta  um método expedito para análise da qualidade ambiental nas zonas ripárias urbanas. Foi definido um conjunto de variáveis interdisciplinares e critérios de análise, e foram coletados dados em córregos localizados em cidades distintas. Como resultados parciais, o estudo identificou dificuldades quanto ao procedimento de coleta de dados  o que conduziu a alteração dos critérios de análise para o sistema canal fluvial-zona ripária.

  11. Interfaces da gestão ambiental urbana e gestão regional: análise da relação entre Planos Diretores Municipais e Planos de Bacia Hidrográfica

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Renata Bovo Peres

    2013-12-01

    Full Text Available Este artigo relata uma pesquisa que discute como a questão ambiental vem sendo tratada nos instrumentos e práticas de gestão localizadas em dois recortes territoriais: municípios e bacias hidrográficas. Foi analisada a relação da dimensão ambiental com a gestão regional e municipal, por meio dos instrumentos Planos de Bacia Hidrográfica e Planos Diretores Municipais, tendo como locus a Unidade de Gerenciamento de Recursos Hídricos Tietê-Jacaré do Estado de São Paulo. Os objetos de pesquisa selecionados foram o Plano de Bacia Hidrográfica Tietê-Jacaré e os Planos Diretores de Araraquara e São Carlos. A pesquisa abordou as seguintes categorias de análise: unidades de planejamento, instrumentos ambientais contidos no Plano de Bacia e nos Planos Diretores, instâncias de gestão e grau de influência entre os planos analisados. O método se pautou em levantamentos, análises bibliográficas e documentais, entrevistas semiestruturadas e questionários. Os resultados obtidos apontaram que o Plano de Bacia Hidrográfica ainda apresenta lacunas e dificuldades para uma atuação mais ampliada. Não reconhece os conflitos de uso da terra e de organização territorial como uma vulnerabilidade que precisa ser enfrentada. Mostraram, ainda, que os Planos Diretores Municipais concentram-se na aplicação dos instrumentos voltados ao parcelamento e ao zoneamento urbano. Nesses planos, as condições e os aspectos ambientais e regionais se apresentam como uma temática periférica e pouco articulada com as demais políticas. As análises procuraram demonstrar a complexa relação entre políticas, instrumentos e instâncias de planejamento e gestão, explicitando os obstáculos que dificultam a aplicação do conceito de gestão territorial integrada.

  12. Ambiente da prática profissional e burnout em enfermeiros

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Renata Cristina Gasparino

    2015-01-01

    Full Text Available evaluar el ambiente de la práctica profesional del enfermero, su relación con burnout y diferencias entre tres instituciones. Método: estudio transversal, desarrollado en hospitales (dos de tercer nivel y un secundario, con 278 enfermeros que respondieron a los instrumentos Nursing Work Index Revised – Versión Brasileña e Inventario de Burnout de Maslach. Resultados: de las instituciones, la mayoría de los enfermeros demostró satisfacción con el trabajo, buena calidad de la atención y, la minoría, intención de abandonar el trabajo. Comparándose las instituciones, la de nivel secundario presentó práctica de enfermería con más autonomía, control sobre el ambiente y buenas relaciones con el equipo médico y menores niveles de burnout. Conclusión: estos hallazgos podrán contribuir en la implementación de cambios que favorezcan la práctica profesional del enfermero, lo que permite lograr la satisfacción de implicados en el proceso, como pacientes, enfermeros e instituciones.

  13. Growing into interdisciplinarity: how to converge biology, economics and social science in fisheries research?

    DEFF Research Database (Denmark)

    Haapasaari, Päivi Elisabet; Kulmala, Soile; Kuikka, Sakari

    2012-01-01

    It has been acknowledged that natural sciences alone cannot provide an adequate basis for the management of complex environmental problems. The scientific knowledge base has to be expanded in a more holistic direction by incorporating social and economic issues. As well, the multifaceted knowledge...... science-based decision making. The empirical findings suggest that interdisciplinarity is an extensive learning process that takes place on three levels: between individuals, between disciplines, and between types of knowledge. Such a learning process is facilitated by agreeing to a methodological epoch...

  14. Dendrímeros: Macromoléculas versátiles con interés interdisciplinar.

    OpenAIRE

    Alonso Garrido, Beatriz; Casado Santana, Carmen M.

    2016-01-01

    Los dendrímeros son una clase especial de polímeros que presentan estructuras bien definidas, altamente ramificadas en su interior y con numerosos grupos funcionales en la superficie. La posibilidad de controlar su constitución química e incorporar diferentes grupos funcionales en posiciones específicas ha llevado a que las moléculas dendríticas ofrezcan un abanico de nuevas propiedades y aplicaciones que les confiere un importante y reconocido interés interdisciplinar en áreas tan diversas c...

  15. CLAVES DE COOPERACIÓN INTERDISCIPLINAR: UNA VISIÓN RETROSPECTIVA DE LA EDUCACIÓN AMBIENTAL DESDE SU TRAYECTORIA EN LA UNIVERSIDAD DE GRANADA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Francisco Javier Perales Palacios

    2010-01-01

    Full Text Available Las universidades españolas, en las dos últimas décadas, han incorporado progresivamente en sus agendas de prioridades las temáticas ambientales. En este artículo se presenta la trayectoria recorrida por la Universidad de Granada en su incorporación de la Educación Ambiental a los ámbitos de la docencia, la investigación y la gestión. Se aportan claves de éxito en el trabajo compartido de dos grupos de investigación con tradiciones disciplinares diferentes que nos relatan cómo la cooperación resulta un elemento clave para avanzar en la implantación de proyectos, programas, iniciativas e investigaciones en el campo de la Educación Ambiental.

  16. CLAVES DE COOPERACIÓN INTERDISCIPLINAR: UNA VISIÓN RETROSPECTIVA DE LA EDUCACIÓN AMBIENTAL DESDE SU TRAYECTORIA EN LA UNIVERSIDAD DE GRANADA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Francisco Javier Perales Palacios

    2010-02-01

    Full Text Available Las universidades españolas, en las dos últimas décadas, han incorporado progresivamente en sus agendas de prioridades las temáticas ambientales. En este artículo se presenta la trayectoria recorrida por la Universidad de Granada en su incorporación de la Educación Ambiental a los ámbitos de la docencia, la investigacióny la gestión. Se aportan claves de éxito en el trabajo compartido de dos grupos de investigación con tradiciones disciplinares diferentes que nos relatan cómo la cooperación resulta un elemento clave para avanzar en la implantación de proyectos, programas, iniciativas e investigaciones en el campo de la Educación Ambiental.

  17. DA IDEAÇÃO AO ROADSHOW: UMA EXPERIÊNCIA PEDAGÓGICA INTERDISCIPLINAR

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Sílvio Luiz de Paula

    2017-02-01

    Full Text Available O objetivo deste trabalho é descrever uma prática pedagógica, inserida no bojo das metodologias ativas, que leva em consideração a interdisciplinaridade, o desenvolvimento de competências e uma avaliação centrada no processo. Para tanto, ao buscar ampliar o entendimento sobre metodologias ativas e dar intelecção sobre as bases que deram suporte a experiência, no embasamento teórico discute-se sobre interdisciplinaridade, desenvolvimento de competências e avaliação de aprendizagem. Na metodologia, visando a alcançar o entendimento da prática realizada, além dos registros programados realizados pelos três professores envolvidos na condução da atividade, aplicaram-se questionários com os alunos durante o processo, realizando-se ao final um grupo focal. A prática, realizada no segundo semestre letivo de 2016, contou com a participação de aproximadamente 90 alunos dos cursos de Administração e Gestão da Informação da Universidade Federal de Pernambuco (UFPE que, por meio da modelagem Canvas, método utilizado na fase de ideação para a criação dos novos empreendimentos, desenvolveram sete empresas inovadoras e criativas, finalizando o semestre com a apresentação das empresas no formato de roadshow, forma de apresentação utilizada em ambiente de startup nas rodadas de negócios para captação de investimentos. Como principais achados identifica-se a importância de experiências interdisciplinares que conduzam os alunos a vivenciarem situações que possibilitem o desenvolvimento de competências para além dos conteúdos curriculares. Da perspectiva dos docentes envolvidos ressaltam-se os desafios na formação para a condução de tais práticas, bem como as dificuldades da estrutura e modelo pedagógico adotado na instituição.

  18. Elaboração de um instrumento de coleta de dados para pesquisa com idosos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Fernanda Rochelly do Nascimento Mota

    2011-04-01

    Full Text Available Relato de experiência que visa demonstrar a importância da participação de acadêmicos de enfermagem na elaboração um instrumento de coleta de dados para avaliação das famílias com idosos. Para construção do instrumento, os discentes entraram em contato com o referencial teórico do estudo. Logo após elaborou-se o instrumento, realizando em seguida o teste piloto permitindo encontrar falhas relativas à clareza e objetividade das questões. Posteriormente readaptou-se e aplicou-se nas famílias com idosos. Após a coleta de dados instrumento mostrou-se adequado para estudos a serem realizados nas áreas de abrangência da Estratégia Saúde da Família. Além disso, a pesquisa possibilitou o desenvolvimento do senso crítico, criatividade e raciocínio científico dos graduandos envolvidos nesta.

  19. Los instrumentos financieros derivados: concepto, operación y algunas estrategias de negociación

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Vernor Mesén Figueroa

    2008-06-01

    Full Text Available Uno de los instrumentos financieros más sofisticados y que ha presentado mayor crecimiento en los volúmenes negociados durante los últimos años, son los derivados, por ello el interés en escribir acerca de este tema. Un derivado es un instrumento financiero el cual está vinculado al valor de un activo subyacente, que pueden ser commodities, acciones, bonos, tasas de interés, divisas, entre otros. Existen diferentes tipos de derivados, entre ellos: futuros, forwards, opciones y swaps. Estos instrumentos son negociados tanto en mercados organizados como no organizados, más comúnmente conocidos como OTC (Over The Counter y comúnmente son utilizados como instrumento de cobertura o especulación. El presente artículo pretende acercar al lector a este concepto: sus características, tipos, operación y algunas estrategias de negociación de estos productos.

  20. O ensino da anatomia: integração do corpo humano e meio ambiente

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Célia Cristina Fornaziero

    Full Text Available A constante evolução da tecnologia educacional faz emergir a necessidade de suscitar reflexões sobre a prática pedagógica, e este processo dever ser discutido entre educadores e profissionais da saúde. Neste contexto, o ensino da Anatomia Humana precisa ser repensado a fim de corresponder às expectativas deste novo e atual momento. Na tentativa de apresentar alternativas de solução, implantamos um projeto de extensão na Universidade Estadual de Londrina que ensina Anatomia Humana promovendo uma integração das relações entre corpo humano e meio ambiente. Nele, os participantes desenvolveram atividades interdisciplinares de pesquisa-ação com o emprego de diferentes métodos de ensino-aprendizagem dialogados, com alunos do ensino fundamental de uma escola pública. Os resultados obtidos foram positivos no sentido de aliar o conhecimento de uma ciência básica como a Anatomia ao conhecimento ambiental, num modelo de processo ensino-aprendizagem diferenciado. Acima de tudo, a formação educacional se elabora por meio de um trabalho de flexibilidade crítica e de construção contínua de identidade entre o professor e o grupo de estudantes, considerando a realidade social da população regional.

  1. Analysing Institutions Interdisciplinarity by Extensive Use of Rao-Stirling Diversity Index.

    Science.gov (United States)

    Cassi, Lorenzo; Champeimont, Raphaël; Mescheba, Wilfriedo; de Turckheim, Élisabeth

    2017-01-01

    This paper shows how the Rao-Stirling diversity index may be extensively used for positioning and comparing institutions interdisciplinary practices. Two decompositions of this index make it possible to explore different components of the diversity of the cited references in a corpus of publications. The paper aims at demonstrating how these bibliometric tools can be used for comparing institutions in a research field by highlighting collaboration orientations and institutions strategies. To make the method available and easy to use for indicator users, this paper first recalls a previous result on the decomposition of the Rao-Stirling index into multidisciplinarity and interdisciplinarity components, then proposes a new decomposition to further explore the profile of research collaborations and finally presents an application to Neuroscience research in French universities.

  2. LICENCIAMENTO AMBIENTAL - ELEMENTO IMPERCEPTÍVEL NA QUALIDADE DA MARCA DOS POSTOS DE REVENDAS DE COMBUSTÍVEIS - MERCADO VAREJISTA REGULADO

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Cláudia Ribeiro Pereira Nunes

    2013-05-01

    Full Text Available No século XXI, a concorrência entre os postos revendedores de combustíveis – mercado varejista regulado - passou a se dar em novas bases competitivas. Dentro desse âmbito, busca-se entender se o licenciamento ambiental em suas dimensões é um dos elementos de percepção da qualidade, sendo considerado nesse ensaio como a primeira etapa de regularização de empreendimento sustentável de revenda de combustíveis no mercado regulado, ou seja, considerado como salvaguarda de conservação ambiental dos processos de abastecimento. Faz-se mister investigar se o cumprimento das exigências legais, das normas ambientais e do controle de poluentes, podem ser considerados como um diferencial competitivo no mercado regulado dos combustíveis, uma vez que a revenda de combustíveis é uma atividade potencialmente poluidora. Suscita-se, ainda, verificar se o licenciamento ambiental, salvaguarda de conservação ambiental, é ou não instrumento para consolidação de marca por ser um elemento de configuração da qualidade, na percepção dos consumidores.

  3. THE PROBLEM OF INTERDISCIPLINARITY IN LEARNING PROCESS STUDIES

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    I. M. Osmolovskaya

    2017-01-01

    Full Text Available Introduction. The process of convergence and integration of scientific disciplines involves research in the field of education. Polydisciplinary studies wherein the knowledge is integrated from various scientific disciplines, do not meet the requirements of the solution of complex didactic problems, such as organization of the educational process in the information and educational environment, the construction of education for sustainable development of society, education in modern geopolitical conditions, etc. Thus, the importance of interdisciplinary research with a single subject matter, complementarity of research methods, integrated theoretical grounds and results, will make the contribution to all those scientific fields that are involved in assigned task solution.The aim of the article is to present intermediate results on identification and characteristic features of interdisciplinary studies in the field of education.Methodology and research methods. General scientific theoretical methods of research were used: analysis, comparison, fact-finding, generalization.Results and scientific novelty. An attempt to differentiate the concepts of interdisciplinarity, polydisciplinarity and transdisciplinarity is made. In spite of the fact that these issues are actively discussed in the field of philosophy, there are no precise and unambiguous definitions of these terms; though, there is a research framework, the author of the article makes reference to. The features of an interdisciplinary study are formulated.The functions of didactics as a scientific field are specified. Updating of interdisciplinary studies in education, need of formation of their specific methodologies and expansion of the research field of didactics by means of other interdisciplinary studies and scientific directions are proved. Psycho-didactic and cognitivedidactic studies are considered. Cognitive didactics at the moment does not seem to claim the status of independent

  4. Desarrollo de un instrumento para medir percepciones sobre el contexto de construccion del conocimiento cientifico de estudiantes universitarios de nuevo ingreso

    Science.gov (United States)

    Garcia-Ramirez, Jaime Antonio

    En esta investigacion, se desarrollo un instrumento que permite medir percepciones relacionadas al contexto de constriccion del conocimiento cientifico. Se examinaron instrumentos existentes y se encontro que el VOSTS (Views on science, technology, and society), instrumento desarrollado empiricamente en Canada por Aikenhead, Ryan y Fleming, podia traducirse y validarse en el contexto cultural puertorriqueno. El instrumento es extenso, consta de 113 reactivos, cada uno con una premisa basica relacionada a la tematica ciencia, tecnologia y sociedad y un numero de alternativas relacionadas a la premisa que oscila entre siete y trece. Se delimito su utilizacion a los quince reactivos identificados por los autores como relacionados a la construccion social del conocimiento cientifico. Metodologicamente, se procedio a utilizar el modelo de adaptacion intercultural, que permite que el instrumento desarrollado satisfaga las dimensiones de equivalencia semantica, de contenido, tecnica, de criterio y conceptual, atemperado asi al instrumento original. Se cumplio con este proposito mediante la traduccion de la version original en ingles al espanol y viceversa. Se utilizaron comites para examinar la traduccion y la retro-traduccion del instrumento. Se realizo una prueba piloto con estudiantes universitarios de nuevo ingreso, utilizando el instrumento traducido para asegurar su intelegibilidad. La confiabilidad del instrumento se determino mediante la intervencion de un panel de expertos quienes clasificaron las distintas posiciones dentro de cada reactivo en: realista, con merito e ingenua; se transformaron estas opciones en valores numericos lo que permitio establecer una escala Likert para cada una. Se suministro el instrumento a una muestra de estudiantes universitarios de nuevo ingreso con caracteristicas similares a las de la poblacion puertorriquena en cuanto a ejecucion en las pruebas de aptitud verbal y matematica del College Board. Los resultados de sus contestaciones

  5. Determinantes do nível de disclosure de instrumentos financeiros derivativos em firmas brasileiras

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Patrícia Vasconcelos Rocha Mapurunga

    2011-12-01

    Full Text Available A pesquisa teve por objetivo verificar a existência de associação entre a divulgação de informações acerca de instrumentos financeiros derivativos e características econômicas de sociedades brasileiras de Capital Aberto. Para tanto, realizou-se levantamento em demonstrações financeiras padronizadas de 75 companhias listadas nos Níveis Diferenciados de Governança Corporativa da BM&FBovespa. Na primeira etapa, pesquisa documental identificou as informações acerca dos instrumentos financeiros derivativos divulgados pelas empresas, adotando-se métrica desenvolvida a partir dos dispositivos constantes do Pronunciamento Técnico CPC 14 - Instrumentos Financeiros: Reconhecimento, Mensuração e Evidenciação. Em análise preliminar, verificou-se que nenhuma das empresas da amostra apresentou todos os itens de evidenciação requeridos, bem como que apenas 11, dos 30 itens de evidenciação, foram divulgados por mais de 50% das companhias constantes da amostra. Em seguida, procedeu-se à Análise de Correspondência (ANACOR para verificar a associação entre os atributos das firmas e seu nível de evidenciação. No que tange aos resultados obtidos, verificou-se que os atributos 'Tamanho' e 'Lucro' estão, positivamente, associados à divulgação de informações sobre instrumentos financeiros derivativos, não se verificando associação significante entre os atributos 'Endividamento' e 'Rentabilidade', com a divulgação de informações sobre instrumentos financeiros derivativos.

  6. Proposta de um instrumento para avaliar eventos adversos em odontologia

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Claudia Dolores Trierweiler Sampaio de Oliveira Corrêa

    2017-11-01

    Full Text Available Resumo: O objetivo deste estudo foi propor um conjunto de rastreadores para a pesquisa de eventos adversos em odontologia ambulatorial no Brasil. O instrumento foi elaborado em duas etapas: (i para construir um conjunto preliminar de rastreadores foi realizada uma revisão da literatura, a fim de identificar a composição das ferramentas de rastreamento utilizadas nas demais áreas da saúde e os principais eventos adversos encontrados em odontologia; (ii para validar os rastreadores preliminarmente construídos foi organizado um painel de especialistas empregando o método Delphi modificado. Foram elaborados quatorze rastreadores para compor um instrumento com critérios explícitos para identificar potenciais eventos adversos no cuidado odontológico, essenciais para os estudos de revisão retrospectiva de prontuários. Pesquisas relacionadas à segurança do paciente em odontologia ainda são bastante incipientes em relação às demais áreas da saúde. Este trabalho pretendeu contribuir para a investigação nesse campo. O aporte da literatura e a ajuda da expertise do painel de especialistas permitiram a elaboração de um conjunto de rastreadores para a detecção de eventos adversos odontológicos, no entanto, são necessários estudos adicionais para testar a validade do instrumento.

  7. Instrumento para avaliação da capacidade de autocuidado de pacientes adultos: CADEM

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Denise Costa Dias

    1996-09-01

    Full Text Available Este estudo trata do desenvolvimento de um instrumento para facilitar a determinação da capacidade de autocuidado de pacientes adultos, tendo como finalidade a promoção de linguagem clara e objetiva. O instrumento desenvolvido, chamado CADEM, estabelece níveis para determinar a categorização dos pacientes segundo a necessidade de cuidados de enfermagem. Considerou-se que o CADEM é um instrumento válido e que pode auxiliar no planejamento da assistência de enfermagem, e também documentar a evolução do paciente através de sua aplicação sistemática e continuada, servindo de subsídio para embasar mudanças necessárias no plano de cuidados dos pacientes.

  8. Una riflessione interdisciplinare sul termine cambiamento

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Giuseppe Licari

    2013-05-01

    Full Text Available Riassunto Il focus che presento propone una riflessione interdisciplinare sul campo semantico del termine cambiamento. Lo scopo è quello di cogliere, attraverso uno sguardo sulla complessità del reale, alcune delle situazioni e alcuni processi dove la parola cambiamento si va a collocare. Come sappiamo il cambiamento lo possiamo ritrovare sia nei processi evolutivi, come in quelli formativi, o in quelli epistemologici, si pensi ad esempio al cambio di paradigma più famoso nella conoscenza umana: il passaggio dal sistema di pensiero geocentrico al sistema eliocentrico. Così, al cambiamento troviamo associati lo spaesamento, le resistenze, la crisi, la rabbia, la tristezza, ma non ultimo, l’ampliamento dei propri orizzonti di crescita personale e collettiva. Parole chiave: paradigma, organizzazione, relazione, esperienze di vita.An interdisciplinary reflection on the term changeAbstract My presentation proposes an interdisciplinary reflection on the semantic field of the word change. While looking at the complexity of reality, it aims at grasping some situations and processes where the term change is involved. As we know, we can find changes in evolutionary, educational, epistemological processes, let us think for example of the most famous paradigm change of human knowledge: the passage from geocentric to heliocentric mindset. Bewilderment, resistances, crisis, anger, sadness are thus associated to change, as well as the enlargement of one’s own personal and collective growth.Key word : paradigm, organization, relationship, life experiences.

  9. A interdisciplinaridade vivenciada no PET-Saúde = The interdisciplinarity experienced in the PET- Saúde program

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Assega, Mariana Lieka

    2010-01-01

    Full Text Available Introdução: A incorporação da equipe de saúde bucal na Estratégia de Saúde da Família (ESF, em 2000, possibilitou a adoção de uma postura mais ativa de atenção primária nesta área, visto que a saúde bucal consiste em parte integrante e inseparável da saúde do indivíduo. A interação dos profissionais da saúde torna-se possível por meio de iniciativas como o PET-Saúde, o qual fomenta a formação profissional articulada com os profissionais da ESF, bem como, o processo de integração ensino-serviço-comunidade na perspectiva da interdisciplinaridade. Objetivo: Relatar a vivência de estudantes ao realizar uma pesquisa interdisciplinar. Descrição da experiência: Esse relato foi vivenciado no projeto PET-Saúde da Faculdade de Medicina de Marília, no sub projeto Saúde do Homem, visando construir e validar um instrumento de coleta de dados por meio da Técnica Delphi, para auxiliar a equipe de saúde detectar precocemente agravos odontológicos, visto que no Brasil, o perfil de saúde bucal, na faixa etária de 35 a 44 anos, está comprometido. Os participantes, deste estudo, são discentes de enfermagem e medicina, preceptora cirurgiã-dentista e tutora docente enfermeira. Para as atividades educacionais utilizou-se a metodologia ativa de ensino-aprendizagem. Conclusão: Os movimentos reflexivos, os espaços de diálogos propiciaram o desenvolvimento da investigação científica. Além disso, a aproximação do processo de validação pela Técnica Delphi, também permitiu ampliação do conhecimento multidisciplinar sobre saúde bucal. Esta vivência possibilitou qualificar a formação acadêmico-profissional na linha da interdisciplinaridade, sendo importante sua multiplicação para o fortalecimento da interação entre os profissionais e a articulação das ações de saúde

  10. Interdisciplinarity, Climate, and Change

    Science.gov (United States)

    Pulwarty, R. S.

    2016-12-01

    Interdisciplinarity has become synonymous with all things progressive about research and education. This is so not simply because of a philosophical belief in the heterogeneity of knowledge but because of the scientific and social complexities of problems of major concern. The increased demand for improved climate knowledge and information has increased pressure to support planning under changing rates of extremes event occurrence, is well-documented. The application of useful climate data, information and knowledge requires multiple networks and information services infrastructure that support planning and implementation. As widely quoted, Pasteur's quadrant is a label given to a class of scientific research methodologies that seeks fundamental understanding of scientific problems and, simultaneously, to benefit society-what Stokes called "use-inspired research". Innovation, in this context, has been defined as "the process by which individuals and organizations generate new ideas and put them into practice". A growing number of research institutes and programs have begun developing a cadre of professionals focused on integrating basic and applied research in areas such as climate risk assessment and adaptation. There are now several examples of where researchers and teams have crafted examples that include affected communities. In this presentation we will outline the lessons from several efforts including the PACE program, the RISAs, NIDIS, the Climate Services Information System and other interdisciplinary service-oriented efforts in which the author has been involved. Some early lessons include the need to: Recognize that key concerns of social innovation go beyond the projections of climate and other global changes to embrace multiple methods Continue to train scientists of all stripes of disciplinary norms, but higher education should also prepare students who plan to seek careers outside of academia by increasing flexibility in graduate training programs

  11. Evolución de los conceptos y paradigmas que orientan la gestión ambiental ¿cuáles son sus limitaciones desde lo glocal?

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Juan Pablo Martínez Idrobo

    2014-06-01

    Full Text Available El presente artículo aborda la evolución cronológica de diferentes paradigmas y conceptos relacionados con la gestión ambiental (GA. Para ello, hace énfasis en aquellos que han incidido en la dirección de la GA en el país, e identifica el concepto de desarrollo asociado, así como los planteamientos y dimensiones considerados para establecer las relaciones existentes entre los mismos. Si bien la gestión ambiental es una de las funciones públicas compartidas solidariamente con la sociedad, su implementación ha sido unidireccional, lo que ha promovido modelos homogeneizadores que limitan la interacción con las comunidades y las relaciones interinstitucionales e interdisciplinares. Si se observa esta situación desde una lógica glocal en diferentes ecosistemas y regiones, es evidente el predominio del enfoque de crecimiento económico con una escasa interacción entre saberes y conocimiento, situación que limita la construcción de alternativas de manejo sostenible y desencadena acciones ambientales desarticuladas.

  12. Pesquisa como instrumento da prática

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maura Maria Guimarães de Almeida

    1995-06-01

    Full Text Available O trabalho aborda a utilização da pesquisa como instrumento da prática profissional da enfermaria na área de assistência, administração e ensino. Situa a ciência como processo. Ressalta a responsabilidade da enfermeira na produção da conhecimento científico. Destaca os fatores que dificultam e facilitam a pesquisa, além dos aspectos éticos envolvidos.

  13. Visão dos profissionais sobre seu trabalho no programa de internação domiciliar interdisciplinar oncológico: uma realidade brasileira

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Adrize Rutz Porto

    2014-01-01

    Full Text Available Objetivo: Conhecer a visão dos profissionais sobre o seu trabalho no programa de internação domiciliar interdisciplinar oncológico. Metodologia: Trata-se de uma pesquisa descritiva, de abordagem qualitativa, realizada na regiãosul do Brasil. O estudo contou com nove participantes, pertencentes à enfermagem, nutrição, medicina, serviço social, teologia, psicologia e administração, englobando nível técnico e superior. Os dados foram coletados, por meio de observação participante e um encontro de grupo focal, sendo tratados por análise temática. Resultados: Destaca-se que a experiência da equipe com a terminalidade dos pacientes envolve em uma rede solidária de troca de afetos, com ênfase no acolhimento, os quais auxiliam no controle do sofrimento dos profissionais. Os trabalhadores revelam a busca pela formação complementar focada na interdisciplinaridade, frente à restrita abordagem oferecida em seus cursos de formação. Diante dos resultados, salienta-se a necessidade de formar profissionais com uma abordagem interdisciplinar, principalmente, no que se refere aos desafios do cuidado à terminalidade. Conclusão: A vivência pautada na prática interdisciplinar indica lacunas na formação curricular, evidenciando a necessidade de mudança do paradigma vigente de ensino, para consequentemente, transformar as práticas de cuidado paliativo.

  14. A PEC 65 E O PLANEJAMENTO URBANO NO BRASIL: Um recorte sobre a inobservância dos direitos da sociedade civil em questões de meio ambiente nas estratégias de governo

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ingrid Elena Schnoor

    2017-02-01

    Full Text Available A Avaliação de Impacto Ambiental (AIA é o instrumento-modelo vigente que auxilia no planejamento e na tomada de decisão sobre empreendimentos que impactem negativamente o meio ambiente. É um instrumento técnico-racional, a ser aplicado sobre situações complexas. Mesmo sendo vital para a gestão da ação antrópica sobre os recursos e sobre o meio ambiente no planeta, por sua idade, (surgiu nos anos 60 do século XX, está, ainda, em processo de desenvolvimento e amadurecimento. E, por seu caráter regulador que impõe dificuldades ao avanço de empreendimentos econômicos, incomoda. Se a forma de avaliar (linear e contínua não dialoga com os problemas decorrentes (complexos, isto pode levar a um resultado tendencioso e incompleto, passível de questionamento sobre sua eficácia. É o que se tem visto. Este artigo expõe a Proposta de Emenda Constitucional, PEC 65/2012, em tramitação para aprovação, cujo texto tenta anular a eficácia da AIA e calar a voz da sociedade, fazendo um breve recorte histórico para mostrar os riscos de tal aprovação se concretizar.

  15. Interdisciplinaridade e saúde: estudo bibliográfico Interdisciplinaridad y salud: estudio bibliográfico Interdisciplinarity and health: bibliographic study

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Elaine Morelato Vilela

    2003-08-01

    Full Text Available Este é um estudo bibliográfico, no qual se buscou aproximação com o tema da interdisciplinaridade. A complexidade que caracteriza o mundo atual e, particularmente, o cenário de saúde exige o desenvolvimento de programas interdisciplinares de ensino com vistas a alcançar novo tipo de pensamento e a formação do profissional de saúde comprometido com a reconstrução social. Nosso objetivo foi buscar na literatura o significado da interdisciplinaridade, seu histórico, suas relações com a Saúde Coletiva e com a educação dos profissionais de saúde.Este es un estudio bibliográfico, en el cual se ha buscado una aproximación con el tema de la interdisciplinaridad. La complejidad que caracteriza el mundo actual y, particularmente el escenario de salud, exige el desenvolvimiento de programas interdisciplinarios de enseñanza con el objetivo de alcanzar un nuevo tipo de pensamiento y la formación de un profesional de salud comprometido con la reconstrucción social. Nuestro objetivo fue buscar en la literatura el significado de la interdisciplinaridad, su histórico, sus relaciones con la salud colectiva y con la educación de los profesionales de salud.This is a bibliographic research which sought to achieve a better understanding of the interdisciplinarity theme. The complexity that characterizes the world and especially the health area nowadays has required the development of interdisciplinary teaching programs, with a view to obtaining a new kind of thinking and the formation of health professionals committed to social reconstruction. We examined literature for the meaning of interdisciplinarity, its history and relations with Collective Health and the education of health professionals.

  16. Dinámica ambiental y económica en la localidad de Puente Aranda en Bogotá

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Carlos Fernando Parra Moreno

    2014-01-01

    Full Text Available Este documento muestra los resultados parciales de la investigación “Responsabilidad social y ambiental de la industria manufacturera en la localidad de Puente Aranda en la ciudad de Bogotá como alternativa al desarrollo humano integral sustentable”, realizados dentro del marco de trabajo del grupo de investigación Girsa. El estudio se basó en el análisis de la dinámica poblacional, ambiental y económica de la dicha localidad, a través de la metodología de la matriz de Vester. Con este instrumento se logró identificar las relaciones e interacciones dinámicas de todos los actores locales en el tiempo y en el espacio. Dentro de los problemas críticos que se encontraron en la localidad de Puente Aranda se encontró el agotamiento de fuentes hídricas, poca conciencia y educación ambiental de la población, una mala disposición de basuras, la no disponibilidad de servicios públicos para los nuevos asentamientos y altos niveles de emisión de partículas contaminantes.

  17. Direito Internacional Privado: o diálogo como instrumento de efetivação dos Direitos Humanos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gisele Cittadino

    2012-07-01

    Full Text Available The Private international law, having as the axiological axis the man, is one of the most important tools of legal science in the recognition and preservation of dignity and human rights. The intercultural dialogue, in turn, is an instrument used by private international law as a way to find a common denominator between the rights of different peoples from different cultures. The standardization and codification of Private International Law, through the composition of large spaces of debate and negotiation, as the Permanent Convention Hague, allow respect for cultural and social differences. Consequently, during the construction of the best law to be applied or even the substantive law adopted by the Convention, it’s built a solid and legitimate set of rules that provides promotion to the individual.Resumo: O Direito Internacional Privado, tendo como eixo axiológico o homem, é um dos mais importantes instrumentos da ciência jurídica no reconhecimento e preservação da dignidade e dos direitos humanos. O dialogo intercultural, por sua vez, é instrumento utilizado pelo Direito Internacional Privado como forma de encontrar um denominador comum entre os direitos dos mais diversos povos das mais diversas culturas. A uniformização e a codificação do Direito Internacional Privado, por meio da composição de grandes ambientes de debates e negociação, como a Convenção Permanente da Haia, possibilitam o respeito às diferenças culturais e sociais. Consequentemente, no momento da construção da melhor lei a ser aplicada ou até mesmo da lei material adotada pela Convenção, constrói-se um conjunto normativo sólido e legítimo que fornece ao indivíduo sua promoção.

  18. Ambient Space and Ambient Sensation

    DEFF Research Database (Denmark)

    Schmidt, Ulrik

    The ambient is the aesthetic production of the sensation of being surrounded. As a concept, 'ambient' is mostly used in relation to the music genre 'ambient music' and Brian Eno's idea of environmental background music. However, the production of ambient sensations must be regarded as a central...... aspect of the aesthetization of modern culture in general, from architecture, transport and urbanized lifeforms to film, sound art, installation art and digital environments. This presentation will discuss the key aspects of ambient aesthetization, including issues such as objectlessness...

  19. ELABORACIÓN Y VALIDACIÓN DE UNA ESCALA DE CREENCIAS DE LOS ALUMNOS DE EDUCACIÓN SECUNDARIA OBLIGATORIA RESPECTO AL MEDIO AMBIENTE

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    María Teresa Ocaña Moral

    2013-01-01

    Full Text Available El estudio y comprensión del medio ambiente son vitales para su conservación, tal y como se afirmó en la Conferencia de Río de Janeiro. En el presente artículo se describe el procedimiento seguido para el diseño y desarrollo de un instrumento de medida que permita determinar las creencias de los alumnos de Educación Secundaria Obligatoria respecto al medio ambiente. Fijadas las variables y los condicionamientos intrínsecos y extrínsecos del constructo a estudiar, se detallan los pasos seguidos desde la formulación inicial de los ítems hasta el estudio de fiabilidad y validez del cuestionario que ha conducido al resultado final de una escala Likert autoadministrada, válida y fiable.

  20. Desarrollo y validación de un instrumento para la evaluación inicial de enfermeira

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Cayetano Fernández-Sola

    Full Text Available Este estudio, desarrollado de abril a julio de 2008, objetiva desarrollar y validar un instrumento para orientar la evaluación de enfermería en parámetros asistenciales y docentes en Santa Cruz, Bolivia. Participaron doce enfermeras bolivianas y se utilizaron el análisis de documentos y técnicas de consenso para definir las categorías y criterios a ser incluidas en el instrumento. Estas categorías son: la evaluación física y los 11 Patrones Funcionales de Salud de Gordon. El instrumento se caracteriza por ser breve, de sencilla comprensión y por centrarse en el enfermero. No incluye elementos de evaluación física avanzada, pero sí criterios de estilos de vida y autonomía del paciente. El desarrollo de estos instrumentos contribuye a la calidad de los registros, favorece el juicio clínico y la aplicación del proceso a la enfermería, refuerza el papel del enfermero, favoreciendo la sistematización de su práctica.

  1. Desarrollo y validación de un instrumento para la evaluación inicial de enfermeira

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Cayetano Fernández-Sola

    2012-12-01

    Full Text Available Este estudio, desarrollado de abril a julio de 2008, objetiva desarrollar y validar un instrumento para orientar la evaluación de enfermería en parámetros asistenciales y docentes en Santa Cruz, Bolivia. Participaron doce enfermeras bolivianas y se utilizaron el análisis de documentos y técnicas de consenso para definir las categorías y criterios a ser incluidas en el instrumento. Estas categorías son: la evaluación física y los 11 Patrones Funcionales de Salud de Gordon. El instrumento se caracteriza por ser breve, de sencilla comprensión y por centrarse en el enfermero. No incluye elementos de evaluación física avanzada, pero sí criterios de estilos de vida y autonomía del paciente. El desarrollo de estos instrumentos contribuye a la calidad de los registros, favorece el juicio clínico y la aplicación del proceso a la enfermería, refuerza el papel del enfermero, favoreciendo la sistematización de su práctica.

  2. Entorno para el diseño y la práctica con instrumentos quirúrgicos virtuales (WESST-IN)

    OpenAIRE

    Vélez Beltrán, Jorge Alberto; Navarro Newball, Andrés Adolfo; Vera, Adriana Ximena; Cardona, Jaime Andrés

    2006-01-01

    Este trabajo presenta un sistema que permite a los practicantes de medicina el modelado, el manejo y la utilización de instrumentos quirúrgicos virtuales. El sistema asume operaciones como actualización, modificación e inclusión de nuevos instrumentos quirúrgicos; además, cuenta con una interfaz gráfica para facilitar el aprendizaje y con un sistema de ayudas entendibles para el usuario final. Esta herramienta contribuye al aprendizaje en el manejo de instrumentos quirúrgicos a estudiantes de...

  3. DESARROLLO DE UN INSTRUMENTO PARA EVALUAR PRERREQUISITOS EN EL SISTEMA HACCP DESENVOLVIMENTO DE UM INSTRUMENTO PARA AVALIAR PRÉ-REQUISITOS NO SISTEMA HACCP DEVELOPMENT OF AN INSTRUMENT TO EVALUATE PREREQUISITES TO HACCP SYSTEM

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    NELSON GUTIÉRREZ

    2010-06-01

    Full Text Available En este artículo se presenta la construcción y validación inicial del instrumento GHYCAL (Gestión de la Higiene y Calidad, aplicable en el diagnóstico de los 7 planes previos de higiene y trazabilidad, necesarios para implantar un protocolo Análisis de Peligros y Puntos Críticos de Control (HACCP en cualquier empresa del sector agroalimentario. Para su construcción se elaboró un primer instrumento que contenía 78 criterios relacionados con gestión de la higiene en la industria agroalimentaria, que fue sometido a un proceso de validación de contenido por expertos conocedores de temas relacionados con inocuidad, seguridad alimentaria e higiene de alimentos, utilizando la metodología conocida como sesiones Delphi; posteriormente, se realizó el cálculo de confiabilidad utilizando como medida de consistencia interna el coeficiente Alfa de Cronbach, mediante la aplicación del instrumento en 53 empresas del sector agroalimentario; por último, se determinó la validez de criterio, comparando los resultados de aplicación del instrumento GHYCAL con los resultados de aplicación del instrumento Safety and Quality on Food (S&Q, en las mismas 53 empresas del sector agroalimentario. El instrumento final compuesto por 77 ítems contenidos en 7 sets de preguntas que corresponden a los mismos prerrequisitos establecidos en el protocolo HACCP, obtuvo valores de alfa de Cronbach entre 0,83 y 0,94 para los sets de preguntas y de 0,98 para el total del cuestionario, con respecto a la evidencia relacionada con el criterio, los resultados similares permiten adoptar el concepto de validez concurrente.Neste artigo se apresenta a construção e validação inicial do instrumento GHYCAL (Gestão da Higiene e Qualidade; aplicável no diagnóstico dos 7 planos prévios de higiene e rastreabilidade, necessários para implantar um protocolo de Análise de Perigos e Pontos Críticos de Controle (HACCP em qualquer empresa do setor agroalimentício. Para a sua

  4. PROPRIEDADES PSICOMÉTRICAS DE INSTRUMENTOS DE MEDIDAS: BASES CONCEITUAIS E MÉTODOS DE AVALIAÇÃO–PARTE I

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maria Elena Echevarría-Guanilo

    2017-01-01

    Full Text Available Objetivo: presentar y discutir bases conceptuales y métodos de evaluaciones que fundamentan importantes propiedades de instrumentos de medidas. En esta primera parte, se presentan y discute los conceptos de confiabilidad, responsividad e interpretabilidad, citados ejemplos de las principales formas de evaluación de esas propiedades. Método: estudio teórico basado en la literatura internacional y nacional y en los instrumentos Consensus-based Standards for the selection of health Measurement Instruments y Evaluating the Measurement of Patient-Reported Outcomes que contemplan conceptos de evaluación de instrumentos para la evaluación de los resultados de los pacientes. Resultados: en este enfoque, se puede percibir que todavía hay divergencias en algunas descripciones conceptuales. Sin embargo, los autores resaltan la importancia de la confiabilidad para evaluar el instrumento de medida. Se destaca la importancia del conocimiento del Modelo Conceptual, de las propiedades de medidas y de los diferentes métodos de evaluación para garantizar, principalmente en estudio de validación de instrumentos, resultados confiables y válidos. Conclusiones : se concluye que la discusión presentada sobre la confiabilidad, responsividad e interpretabilidad contribuye a los profesionales de la salud en el conocimiento teórico y sentido crítico en la elección de instrumentos y en la conducción de análisis sobre esas propiedades de medida.

  5. COMPETÊNCIA TÉCNICA NA PREVENÇÃO DO HIV/AIDS: VALIDAÇÃO DE UM INSTRUMENTO COMPETENCIA TÉCNICA EN LA PREVENCIÓN DE HIV/AIDS: VALIDACIÓN DE UN INSTRUMENTO TECHNICAL COMPETENCE IN THE PREVENTION OF HIV/AIDS: VALIDATION OF AN INSTRUMENT

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gilson de Vasconcelos Torres

    2001-11-01

    Full Text Available O estudo teve como objetivo construir e validar um instrumento para mensurar a competência técnica das ações educativas desenvolvidas pelo enfermeiro, na prevenção do HIV/AIDS nas unidades básicas de saúde (UBS. As etapas percorridas para a construção e testagem da fidedignidade do instrumento, foram: elaboração de itens relacionados a competência técnica na prevenção do HIV/AIDS; aplicação do instrumento numa amostra de 30 enfermeiros de diferentes instituições hospitalares e de ensino. O instrumento apresentou um nível satisfatório de estabilidade, homogeneidade e reprodutibilidade.El estudio tuvo como objetivo construir y validar un instrumento para medir la competencia de las acciones educativas desarrolladas por el enfermero en la prevención de HIV/AIDS en las unidades básicas de salud (UBS. Las etapas recorridas para la construcción y prueba de fidedignidad del instrumento, fueron: elaboración de ítems relacionados con la competencia técnica en la prevención de HIV/AIDS; aplicación del instrumento en una muestra de 30 enfermeros de diferentes instituciones hospitalarias y de enseñanza. El instrumento presentó un nivel satisfactorio de estabilidad, homogeneidad y reproductibilidad.This study aimed at building and validating an instrument to measure the technical competence of educational actions developed by nurses in the prevention of HIV/AIDS in Basic Health Units (BHU. The phases for constructing and testing the fidelity of the instrument were: elaboration of items related to the technical competence in the prevention of HIV/AIDS; application of the instrument in a sample of 30 male nurses from different hospitals and teaching institutions. The instrument presented a satisfactory level of stability, homogeneity and reproduction.

  6. Exploración psicológica forense del abuso sexual infantil: revisión de procedimientos e instrumentos

    OpenAIRE

    Pereda Beltran, Noemí; Arch Marín, Mila

    2012-01-01

    El objetivo del presente trabajo fue realizar una revisión de los procedimientos e instrumentos publicados para la exploración psicológica forense del abuso sexual infantil. Se obtuvieron 82 artículos originales con información relativa a instrumentos psicológicos para la evaluación del abuso sexual infantil. El 71,9% de los artículos se centraron en instrumentos clínicos, basados en indicadores psicológicos y emocionales, mientras que el 28,1% se basaron en el análisis de la credibilidad del...

  7. La auditoría de los instrumentos financieros derivados

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Vernor Mesén Figueroa

    2010-10-01

    Full Text Available El tema de los derivados ha tomado gran relevancia en Costa Rica durante los últimos años, principalmente como consecuencia de la adopción del sistema de bandas para definir el tipo de cambio. Por tratarse de un producto nuevo y de mayor sofisticación es importante dar a conocer los estándares internacionales definidos en materia contable y consecuentemente a nivel de auditoría, siendo este último el objetivo de este artículo. La Norma Internacional de Auditoría 1012 "Auditoría de Instrumentos Financieros Derivados", estipula los procedimientos que se deben tomar en cuenta para determinar la razonabilidad de los instrumentos financieros pertenecientes a una empresa. El presente artículo analiza en forma detallada cada uno de estos procedimientos, con el fin de que los profesionales de auditoría que enfrentan el reto de auditar estos nuevos productos cuenten con una base teórica actualizada para llevar a cabo sus labores en forma adecuada y de acuerdo con los estándares internacionales.

  8. Currículum integrado e identidad y cultura docente universitaria. Los efectos de una actividad interdisciplinar

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Israel Alonso Sáez

    2017-07-01

    Full Text Available Este trabajo muestra los resultados de un proceso de investigación centrado en el impacto que una organización modular del currículum y su actividad interdisciplinar están teniendo en las identidades y en la cultura docente del Grado de Educación Social (UPV/EHU. Esta forma de entender el currículum es un cambio de gran calado para el profesorado y afecta a su identidad profesional al hacerlo co-responsable de todo el proceso. La metodología empleada es la comunicativa desde la que se apoya que las personas investigadas formen parte del proceso del estudio en términos de igualdad. La producción de datos se ha realizado mediante entrevistas en profundidad, grupos de discusión y análisis documental. La Actividad Interdisciplinar de Módulo (AIM se desarrolla en grupos pequeños, de unas 12-15 personas, a través de metodologías activas, y el profesional académico lo tiene que incorporar a su forma de entenderse y relacionarse con el resto de colegas y con el alumnado. Los resultados muestran que un currículum integrado proporciona una oportunidad formativa de valor para conseguir un aprendizaje más significativo y profundo, y que ello pasa por un cambio en las formas de entenderse y hacer como docente.

  9. La biblioteca pública como ambiente educativo para el encuentro ciudadano: un estudio en la Comuna 1 de Medellín

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Yicel Nayrobis Giraldo Giraldo

    2009-01-01

    Full Text Available Indaga acerca de las representaciones que tienen los niños y las niñas de 9 a 11 años, en la Comuna 1de la ciudad de Medellín, Colombia, sobre la biblioteca pública como ambiente educativo para elencuentro ciudadano. La manera cómo las personas han transformado sus representaciones acerca dela biblioteca pública, de la mano de las intervenciones sociales y estatales que se vienen generando. Losreferentes conceptuales que soportaron el trabajo de indagación y de interpretación son: representaciones,biblioteca pública, ambiente educativo y ciudadanía infantil. El enfoque de la investigación esde corte interpretativo, y los instrumentos usados son el dibujo, la entrevista y el taller reflexivo.Finalmente, avanza con la presentación de los resultados y de las conclusiones para ratificar que labiblioteca pública es una institución social y un ambiente educativo altamente propicio para elencuentro ciudadano de los niños y las niñas.

  10. Impacto de herramientas de mejora en la eficiencia operacional y responsabilidad ambiental en plantas de manufactura de México

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Carlos Monge

    2016-03-01

    Full Text Available se propone un modelo matemático para interrelacionar empíricamente las variables manufactura esbelta, la manufactura sustentable y la mejora continua con la eficiencia operacional y responsabilidad ambiental en plantas de manufactura discreta de apodaca, nl, México. Dada la complejidad de las interrelaciones del modelo propuesto, se establece que éste sea estimado mediante la técnica estadística de modelación con ecuaciones estructurales basadas en mínimos cuadrados parciales, utilizando indicadores formativos, y empleando el instrumento de medición propuesto por los autores en un estudio ya publicado.

  11. Interdisciplinarity, logic of uncertainty and fuzzy logic in primary school

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Luciana Delli Rocili

    2015-12-01

    logiche che mette come fondamento di applicazioni pratiche nell’Architettura. Questo lavoro è un tentativo di sperimentare, in un quadro interdisciplinare, le idee di base di Bruno de Finetti e Angelo Fadini nella scuola primaria, nella convinzione che proprio nella Scuola Primaria si formano le idee, mentre nella Scuola Secondaria l’attenzione è focalizzata soprattutto a questioni specifiche di Matematica. Si riporta qualche risultato di una sperimentazione ancora in atto. Parole Chiave: insegnamento interdisciplinare nella scuola primaria. probabilità soggettiva. fuzzy logic

  12. Instrumento para consulta de enfermagem à puérpera na atenção básica

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maria Helena Soares da Nóbrega Mazzo

    2016-04-01

    Full Text Available RESUMO Objetivo: construir um instrumento de Consulta de Enfermagem à puérpera na atenção básica. Método: trata-se de uma pesquisa metodológica desenvolvida em cinco etapas: identificação dos indicadores empíricos relativos à puérpera por meio de revisão integrativa da literatura; avaliação dos indicadores empíricos por grupo focal; estruturação do instrumento mediante a categorização dos indicadores; validação do instrumento pelos especialistas pela técnica Delphi; e aplicação e desenvolvimento das afirmativas de diagnóstico e intervenções de Enfermagem. Resultados: o instrumento é constituído por dados de identificação da puérpera, avaliação das necessidades humanas da puérpera e itens do cuidado de Enfermagem. Na versão final, foram selecionados 73 Diagnósticos e 155 Intervenções de Enfermagem. Conclusão: com a conclusão do estudo, a enfermeira disporá de um instrumento para Sistematização da Assistência de Enfermagem à puérpera na Atenção Básica. Além disso, o documento servirá como ferramenta ao ensino e à pesquisa em Enfermagem Obstétrica.

  13. Caracterización de hábitos de higiene y ambientes en lugares de atención integral a población infantil

    OpenAIRE

    Lesmes, Virginia Inés Soto; Ramírez, Olga Janneth Gómez; Parrado, Yaneth Mercedes; Hernández-Rodríguez, Patricia; Gomez, Arlen Patricia

    2017-01-01

    RESUMEN Objetivo: Identificar hábitos de higiene de niños y cuidadores para la prevención y el control de enfermedades infecciosas en lugares de atención en Bogotá, Colombia; asimismo, caracterizar las bacterias en las superficies de estos ambientes. Método: Se diseñaron, validaron y aplicaron dos instrumentos para evaluar hábitos saludables y se tomaron muestras de superficies en cocinas, baños, salones, colchonetas y juguetes de 230 lugares. Las bacterias aisladas fueron clasificadas por ...

  14. A abordagem ambiental na geografia – possibilidades na pesquisa e limitações do geógrafo ao monitoramento

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Carlos Augusto de Figueiredo MONTEIRO

    1999-12-01

    Full Text Available Ao agradecer a honra do convite para estar com vocês hoje neste encontro, desejo enfatizar que sou um geógrafo de carreira encerrada há praticamente doze anos, a partir de minha aposentadoria como Professor Titular da USP. Dentre os campos de pesquisa, ao lado do climatológico, o "ambiental", que lhe seguiu, ocupou parte de minhas preocupações.Em ambos os campos - climatologia e ambiental - deixei obra escrita que, para mim, já assume foros de passado histórico. Fico na dúvida se ela esteve "adiantada", e como tal, os ecos ainda ressoam com certo grau de interesse ou, se é apenas a amizade e consideração pelo meu passado que explica este interesse em ouvir-me "ainda". Para este encontro, gostaria de abordar alguns tópicos especiais que, seguindo a experiência por mim vivida, possibilitará um diálogo entre nós. Um encontro entre experiência passada e curiosidade presente. Tentarei abordar aqui como pretexto a discussão: 1 as raízes epistemológicas da relação homem-ambiente na geografia; 2 a evolução da "questão ambiental" paralelamente à evolução da geografia neste século XX; 3 o acento interdisciplinar e as dificuldades metodológicas em promover estudos ambientais efetivamente básicos à monitoria. E, a propósito dos temas, extrair de minha experiência vivida, algumas ilustrações sobre os problemas levantados. Após o que, espero eu, tenhamos tempo para trocar algumas ideias úteis ao trabalho de vocês. (Conferência proferida por ocasião da instalação do Curso de Mestrado em Geografia da Universidade Federal do Paraná - Curitiba, abril de 1999.

  15. El mercado y la regulación como determinantes de la innovación ambiental del sector automotriz en México

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Alex Covarrubias Valdenebro

    2017-01-01

    Full Text Available La literatura sobre los determinantes de la innovación ambiental, le otorga un rol importante a la regulación ambiental y al mercado. Desde la normatividad, se destaca que una aplicación diferenciada de instrumentos de política, propicia innovaciones ambientales. Mientras que, desde el lado de los factores de competencia del mercado, se destaca que los Sistemas de Manejo Ambiental tipo ISO 14001, determinan un tipo de protección ambiental proactiva. Sin embargo, tradicionalmente, ambos grupos de literatura han evolucionado por separado y su aplicación en las actividades ambientales del sector automotriz en México ha estado ausente. Este documento presenta evidencia empírica para cubrir dicha ausencia. El objetivo del artículo, es mostrar el rol de la regulación y del mercado en las acciones de innovación ambiental ( aia del sector automotriz, tanto a nivel de las prácticas organizacionales en la manufactura, como en el diseño de los automóviles que se producen y comercializan en México. La investigación se realizó a partir de entrevistas en profundidad con gerentes de manufactura encargados de la gestión ambiental, realizadas durante el 2008-2009, y con base en la elaboración de mapas tecnológicos y ambientales de los principales carros producidos y vendidos entre el 2010 y 2015.

  16. Environmental issues, interdisciplinarity, social theory and intellectual production in Latin America Tópicos ambientais, interdisciplinaridade, teoria social e produção intelectual na América Latina

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Leila da Costa Ferreira

    2006-12-01

    Full Text Available While dealing with both interdisciplinarity and environment and society area as fields that harbor scientific contentions regarding ideas, practices, institutions and habitus (Bourdieu, this paper aims at providing an account of the multifaceted processes implied in the institutionalization of environmental concerns in Latin-American academia and research centers. The paper discusses the extent to which one can legitimately talk about "a Latin- American scientific specificity", supposedly resulting from peculiar theoretical approaches or even from particular socio-environmental features (such as widespread poverty and high rates of social inequality, along with unparalleled levels of biodiversity. Last but not least, the paper seeks to draw a sort of thematic map (via bibliographical review as well as a consideration of the levels of scientific institutionalization of environmental issues in six different research centers located in Argentina, Chile, Mexico, Uruguay and Brazil.Ao tratar a interdisciplinaridade e a área de ambiente e sociedade enquanto campos que lidam com questões científicas relacionadas com idéias, práticas, instituições e habitus (Bourdieu, esse artigo pretende contribuir para a compreensão dos processos multifacetados implicados na institucionalização da questão ambiental na academia e centros de pesquisa latino-americanos. O texto discute em que medida pode-se legitimamente falar de uma "especificidade científica latino-americana", supostamente resultante de abordagens teóricas peculiares ou mesmo de situações sócio-ambientais particulares (como pobreza e altas taxas de desigualdade, junto a incomparáveis índices de biodiversidade. Por último, mas também importante, o texto pretende trazer um panorama temático (através da revisão bibliográfica assim como apontar os níveis de institucionalização científica da área ambiental em seis centros de pesquisa localizados na Argentina, Chile, M

  17. Sobre el proceso de adquisición de instrumentos musicales de El Sistema. Hacia una epistemología ecológica en la educación musical.

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Attilio Lafontant

    2018-01-01

    Full Text Available En este artículo se pretende hacer visible la relación entre la explotación de maderas tonales en el Sur Global y la estrategia de adquisición de instrumentos musicales de cuerda frotada y pulsada en El Sistema Nacional de Coros y Orquestas Juveniles e Infantiles de Venezuela (en adelante, El Sistema desde el año 2007. Este es el período en el que este programa comenzó a recibir un gran financiamiento nacional e internacional, con miras a incluir en el programa a un millón de jóvenes para el año 2019. La naturaleza de este estudio es de carácter documental, pues involucra la aplicación del análisis de contenido a los planes de adquisiciones de Fundamusical (órgano rector de El Sistema. Asimismo, se realizó una correlación entre esta estrategia de adquisición de instrumentos musicales y la información arrojada por medios ambientalistas que reclaman una deforestación sin precedentes en el Sur Global, en la que empresas chinas se posicionan como las principales importadoras mundiales de instrumentos musicales e importador de maderas tonales. Finalmente, se evidencia cómo detrás de la retórica del bienestar social se continúan reproduciendo escenarios de injusticia ambiental para proveer materialmente a El Sistema. La decolonización de tales prácticas debe incorporar una epistemología ecológica que permita trazar la influencia recíproca entre la visión antropocéntrica cartesiana de la educación musical y su incidencia en la crisis socioambiental actual.

  18. Educación Ambiental:Saber Interdisciplinar y Trasversal

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gustavo Adolfo Bonilla Pérez

    2013-07-01

    aquel aprendizaje que tiene sentido; integrando los nuevos elementos con los que anteriormente habíamos asimilado y sabiendo utilizarlo de forma creadora, transformadora, útil y práctica para el bienestar principalmente, de la naturalezay, por ende, para nuestra vida y permanencia en el mundo

  19. Instrumentos governamentais na implementação da política nacional de museus

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Leila Giandoni Ollaik

    2012-12-01

    Full Text Available Resumo ----- Este artigo identifica como diferentes instrumentos governamentais são utilizados na implementação da Política Nacional de Museus e como se relacionam com o objetivo governamental de democratização do acesso. Os resultados sugerem que o instrumento de assistência financeira apresenta maior capacidade de democratização do acesso, bem como trazem proposições a serem testadas em pesquisas futuras: o instrumento renúncia fiscal, por ser baseado no mercado, reforça a concentração do mercado; o instrumento gestão direta tem seus efeitos limitados aos locais onde há presença do Estado, portanto com limitado poder de desconcentração; e o instrumento assistência financeira é o que apresenta indícios de poder melhor democratizar as oportunidades de acesso. ----- Government Instruments in the Implementation of the National Policy for Museums ----- Abstract ----- This article identifies how different government instruments are used in the implementation of the National Policy for Museums and how they relate to the governmental goal of democratizing access. The first part defines the term government instruments, exposing its theoretical framework. The National Policy for Museums is described and its instruments are identifi ed. The second part explains the methodology used for a comparative analysis, and describes the selected variables: incentives, autonomy, information, and complexity. The third part develops the comparative analysis of three instruments: direct management, tax waver, and fi nancial assistance. The results suggest that the instrument fi nancial assistance has a better ability to democratize access. The conclusion suggests proposals to be tested in future research: the tax waiver instrument, being based on the market, strengths the market concentration; direct management has limited effects, circumscribed to places where there is the presence of the state, with limited power to de-concentrate; and

  20. Technological integration in Brazilian public basic education: an analysis of the temporal evolution and the interdisciplinarity of the theme

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Priscila Cadorin Nicolete

    2016-12-01

    Full Text Available The complexity inherent to technological integration in the context of basic education in the current reality of the students and the digital culture that permeates society today features a transformation in the dynamics of knowledge construction. It is difficult to connect students, fully involving them in this process when using traditional teaching and learning methods. This new context requires interdisciplinary research for better understanding, involving experts in the field of sciences and more technical areas such as engineering and computer science. To answer the question of how to handle the evolution of interdisciplinary theoretical and empirical studies related to the subject, it was developed a survey in order to understand the evolution, interdisciplinarity and the theoretical and empirical variables related to the integration of technologies in the Brazilian basic education. This article presents the results of the exploratory survey of systematic review procedures of literature in electronic databases, then bibliometric and descriptive analyzes. Among the obtained results, were identified as strategies for the integration of technologies in Brazilian public basic education: Remote Experimentation for Physics, Mobile Learning and Software teaching for practices in Mathematics classes. The studies are divided into six large areas of knowledge: Social Sciences, Decision Science, Computer Science, Engineering, Business and Mathematics, demonstrating the interdisciplinarity of the theme.

  1. Uma revisão sobre instrumentos de rastreamento de violência doméstica contra o idoso

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Carlos Montes Paixão Jr.

    Full Text Available Os dados sobre violência contra o idoso são escassos no Brasil. Para estudos adequados sobre a magnitude, fatores de risco e cuidados às vítimas, é necessária documentação sistemática e acurada. Este artigo revisou os instrumentos de rastreamento e avaliação de violência no idoso visando examinar o progresso no contexto internacional e brasileiro. Utilizando as bases de dados MEDLINE, PsycINFO, LILACS, CANE, OVIDs citations e livros de referência, realizou-se uma revisão sistemática da literatura para a seleção dos instrumentos. Fez-se, também, um escrutínio dos estudos de psicometria e utilização dos instrumentos, aplicando-se critérios para avaliar a qualidade dos estudos. Dos dezessete instrumentos encontrados, somente a Conflicts Tactics Scale foi adaptada para o Brasil, ainda que para uso em um grupo etário mais jovem. Alguns outros com boas características psicométricas também foram encontrados, como o Caregiver Abuse Screen, Elder Abuse Assessment Tool, Hwalek Sengstok Abuse Screening Test, Indicators of Abuse Screen, Qualcare scale e Vulnerability to Abuse Screening Scale. Ainda assim, de forma geral, há lacunas importantes nos processos de concepção, validação e adaptação desses instrumentos no Brasil e no exterior.

  2. Evaluación in vitro de la fractura de los instrumentos rotatorios Mtwo® y ProTaper®

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Sandra Bibiana Rodríguez Gutiérrez

    2012-11-01

    Full Text Available Introducción: el éxito del tratamiento endodóntico depende dela eliminación de los microorganismos con la preparación quimiomecánica. Los instrumentos rotatorios de Níquel-Titanio ofrecenuna mayor flexibilidad y eficiencia en el corte, pero la fracturade estos puede ocurrir inesperadamente por fatiga del metal.Objetivo: determinar in vitro el primer instrumento que presentefractura y el número de usos antes de observarla en los sistemasrotatorios Mtwo® y ProTaper®. Metodología: estudio experimentalin vitro con presentación de resultados descriptivos comparativos.Se utilizó un total de 50 instrumentos rotatorios ProTaper® y40 Mtwo® para preparar cubos acrílicos Maillefer® con curvassimuladas registrándose cuál es la primera lima de cada serie quese fracturó y cuántos usos soportó cada juego de limas antes de lafractura. Resultados: el número de usos antes de la fractura paraProTaper® es 3.9 y para Mtwo® es 9.7 La primera lima ProTaper®en fracturarse fue la F1 y para Mtwo® es la 25/.06. Conclusión: laduración de los instrumentos rotatorios de Mtwo® es mayor a losde ProTaper® (p 0.0001. Se observó una incidencia relativamentealta de fractura para el instrumento F1 del sistema ProTaper® a los4 usos y del instrumento 25/.06 para el sistema Mtwo® a los 10 usos,con una baja incidencia de deformación o cambio en la estructuraidentificable macroscópicamente antes de presentarse la falla.

  3. INTERDISCIPLINARITY AND FORMATION OF LIBRARIANS TO WORK IN SCHOOL LIBRARIES

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Sabrina Martins

    2018-04-01

    Full Text Available Introduction: From the publication of Manifesto, in the year 1999, and Guidelines for Scholar Libraries ("Diretrizes para Bibliotecas Escolares", in 2005, the librarian started to occupy a primordial position in the scholar learning process. Therefore, the librarian must present his skills and informative competence to student’s outgrowth; develop the learn-to-learn process, converting raw information in knowledge. Objective: Encourage reflection on the pedagogical singularity of BE and the current profile of the librarian in meeting these specificities. Methodology: Bibliographical research and comparative analysis of guidelines of librarians’ formation and Scholar Libraries. Results: Discussion over the pedagogical functions of school library and the librarian in the educational institution and proposals of interdisciplinary between the areas of Information Science and Education. Conclusions: Points to Interdisciplinarity as efficient possibility in the formation of education and information professionals to carry out the role of the School Library. Through a dialogic educational program between educators and librarians, the library turns into a space of the information and knowledge, promoting its role in developing the imagination and citizenship of its users.

  4. DISEÑO Y VALIDACIÓN DE UN INSTRUMENTO DE MEDIDA DEL CLIMA EN CENTROS DE EDUCACIÓN SECUNDARIA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jesús Miguel Rodríguez Mantilla

    2015-01-01

    Full Text Available El presente estudio forma parte de una investigación acerca de la influencia del clima institucional en el síndrome de burnout. El objetivo, en este caso, es elaborar y validar un instrumento de medida del clima de los centros de Secundaria. Tras la elaboración y aplicación del instrumento a una muestra de 794 docentes de la Comunidad de Madrid, se analizó la fiabilidad, la validez de contenido y de constructo (esta última a través de Modelos de Ecuaciones Estructurales con la aplicación informática AMOS 7.0. Los resultados obtenidos en el análisis de fiabilidad (alfa de Cronbach = 0,947 para la totalidad del instrumento, 0,842, 0,923 y 0,964 para las dimensiones de Relación Profesor-Alumnos, Profesor-Compañeros y Profesor-Superiores respec¬tivamente y en el Análisis Factorial Confirmatorio fueron altamente satisfactorios (CMIN/DF = 2,899, CFI = 0,904, RMSEA = 0,049, PRATIO = 0,946. Los valores del coeficiente de discriminación de los ítems del instrumento final oscilaron entre 0,29 y 0,78. Por todo ello, el instrumento presentado reúne las características técnicas exigidas para ser considerada una herramienta válida y fiable para medir el clima de los centros.

  5. LAS REDES SOCIALES COMO INSTRUMENTO DE MEDIACIÓN PEDAGÓGICA: ALCANCES Y LIMITACIONES

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Steven Abarca Araya

    2013-01-01

    Full Text Available El presente ensayo surgió de una revisión bibliográfica que permitió conocer los alcances y las limitaciones de utilizar la Internet y las redes sociales como instrumento de mediación pedagógica. La Internet y las redes sociales han pasado a ocupar un espacio preponderante en la sociedad actual, utilizándose para promover bienes, servicios, entretenimiento y, en algunos casos, como instrumento de mediación pedagógica. Como resultado de la revisión realizada se pudo constatar que la utilización de las redes sociales como instrumento de mediación pedagógica ha permitido identificar sus bondades como mayor cobertura, asincronía en la mediación, aprendizaje colaborativo, aprendizaje autónomo, entre otros. Sin embargo, en contraste con las bondades que presenta, también tiene sus limitación es como la falta de pericia de docentes y estudiantes en el uso de la tecnología, el acceso, mayor inversión de tiempo en la mediación pedagógica, la renuencia de algunas personas al uso de la tecnología, la dificultad para controlar si es realmente el estudiante quien participa en las actividades pedagógicas, entre otros. Se concluye que todavía es muy apresurado hacer conjeturas acerca del futuro que le espera al uso de las redes sociales como instrumento de mediación pedagógica, pues algunos de estos alcances y limitaciones irán desapareciendo conforme vayamos adquiriendo mayor experiencia en su utilización, y su presencia sea cotidiana en nuestro sistema educativo, mientras que otros se seguirán manteniendo o, incluso, se pueden incrementar, por lo que debe analizarse su uso a la luz del contexto y la realidad de cada institución educativa.

  6. The interdisciplinarity experienced in the PET- Saúde program A interdisciplinaridade vivenciada no PET-Saúde

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Sueli Moreira Pirolo

    2010-01-01

    em parte integrante e inseparável da saúde do indivíduo. A interação dos profissionais da saúde torna-se possível por meio de iniciativas como o PET-Saúde, o qual fomenta a formação profissional articulada com os profissionais da ESF, bem como, o processo de integração ensino-serviço-comunidade na perspectiva da interdisciplinaridade. Objetivo: Relatar a vivência de estudantes ao realizar uma pesquisa interdisciplinar. Descrição da experiência: Esse relato foi vivenciado no projeto PET-Saúde da Faculdade de Medicina de Marília, no sub projeto Saúde do Homem, visando construir e validar um instrumento de coleta de dados por meio da Técnica Delphi, para auxiliar a equipe de saúde detectar precocemente agravos odontológicos, visto que no Brasil, o perfil de saúde bucal, na faixa etária de 35 a 44 anos, está comprometido. Os participantes, deste estudo, são discentes de enfermagem e medicina, preceptora cirurgiã-dentista e tutora docente enfermeira. Para as atividades educacionais utilizou-se a metodologia ativa de ensino-aprendizagem. Conclusão: Os movimentos reflexivos, os espaços de diálogos propiciaram o desenvolvimento da investigação científica. Além disso, a aproximação do processo de validação pela Técnica Delphi, também permitiu ampliação do conhecimento multidisciplinar sobre saúde bucal. Esta vivência possibilitou qualificar a formação acadêmico-profissional na linha da interdisciplinaridade, sendo importante sua multiplicação para o fortalecimento da interação entre os profissionais e a articulação das ações de saúde.

  7. Validación de un instrumento para medir la responsabilidad social empresarial en consumidores de México

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    TEODORO RAFAEL WENDLANDT AMEZAGA

    Full Text Available El presente estudio se propuso evaluar la sustentabilidad empírica de un instrumento de medición de la responsabilidad social empresarial (RSE en consumidores de México. Para ello, se seleccionó una muestra no probabilística de 436 estudiantes de una universidad pública, la cual fue dividida en dos submuestras (n = 218. Mediante un análisis factorial exploratorio y un análisis factorial confirmatorio, los resultados obtenidos demostraron la validez empírica del modelo. Se propone que al utilizar dicho instrumento se obtenga información empírica suficiente que sirva para la toma de decisiones estratégicas, así como para enriquecer y sustentar las ideas y teorías existentes sobre la RSE, muchas de las cuales no han sido validadas dentro del contexto latinoamericano. Es importante señalar que, debido a la naturaleza del tema y el tipo de escala, existe la posibilidad de cierta deseabilidad social en las respuestas del instrumento. Se concluye que el instrumento puede ser utilizado por otros investigadores para valorar de manera sustentable la RSE.

  8. PATRIMÔNIO CULTURAL ARQUEOLÓGICO: INSTRUMENTO DE DESENVOLVIMENTO TURÍSTICO

    OpenAIRE

    Rossano Bastos

    2012-01-01

    O presente trabalho trata das perspectivas de aproveitamento do Patrimônio Cultural Arqueológico como instrumento de desenvolvimento turístico.PALAVRAS-CHAVE: Arqueologia; Turismo;Desenvolvimento.ABSTRACT: This work considers some improvement perspectives ofthe archaeological cultural heritage as an instrument of tourism development.KEY-WORDS: Archaeology; Tourism; Development. 

  9. Geomorfologia, geodiversidade e análise da fragilidade ambiental das paisagens do parque estadual Serra Ricardo Franco, MT-Brasil

    OpenAIRE

    Ana Rosa Ferreira

    2014-01-01

    Mato Grosso encontra-se em acelerado processo de desenvolvimento do agronegócio, expandindo cada vez mais suas fronteiras agrícolas. Por outro lado, amplia a criação de áreas de conservação ambiental sendo elas estaduais ou municipais. A concepção de proteção da flora, fauna e de recursos hídricos, manejo de recursos naturais, desenvolvimento de pesquisas científicas, manutenção do equilíbrio climático e ecológico e preservação de recursos genéticos, representa um importante instrumento para ...

  10. Diseño y validación de un instrumento para evaluar la colegialidad docente

    OpenAIRE

    Bakieva, Margarita

    2016-01-01

    El estudio trata de diseñar y validar un instrumento de evaluación de la colegialidad docente, como calidad de unión entre el profesorado de los centros docentes de educación primaria de España y México. El instrumento diseñado se basa en seis dimensiones: (1) valores éticos y profesionales compartidos; (2) cohesión y confianza en el grupo, actitudes de alianza, compañerismo; (3) compromiso con la tarea docente, actitud de mejora profesional continua; (4) toma de decisiones colegial sobre la ...

  11. LAS COMUNICACIONES INTEGRADAS DE MARKETING (CIM COMO PILAR DE LA ESTRATEGIA DE MARKETING VERDE Y SUS IMPLICACIONES EN LA GESTIÓN AMBIENTAL

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    NELCY ROCÍO ESCOBAR MORENO

    2012-01-01

    Full Text Available Este documento examina el constructo de Comunicaciones Integradas de Marketing (CIM, desde su definición hasta su aplicación a partir de la perspectiva del mercadeo verde en la estrategia organizacional. El texto presenta tres grandes discusiones, primero, una reflexión particular sobre los aportes e implicaciones más importantes de las Comunicaciones Integradas de Marketing y de cada uno de sus instrumentos a la estrategia de gestión ambiental de las organizaciones. Luego, una caracterización general del consumidor verde y de otros stakeholders de la organización, en particular, de su papel en el proceso estratégico de la comunicación verde. Finalmente, como conclusión de este trabajo, se plantean algunas consideraciones sobre la necesaria aplicación de este concepto en la propuesta de gestión ambiental organizacional en la actualidad.

  12. Valoraci ón de los instrumentos de eva luaci ón en los procesos de aprendizaje

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Oscar Flores Pérez

    2012-09-01

    Full Text Available El objetivo fue valorar los instrumentos de evaluación de los aprendizajes aplicados a los estudiantes en las carreras regulares de URACCAN, Recinto las Minas, 2008.El procedimiento de valoración fue mediante cinco muestras estratificadas en las carreras: Ingeniería, Administración, Ciencias Sociales e Informática para un nivel de significancia de α=0.05.Se realizaron entrevistas y encuestas a estudiantes y docentes así como revisión bibliográfica. Se encontró que se utilizan nueve categorías de ítems en los instrumentos evaluativos y que la planificación es espontánea. Los instrumentos evaluativos másutilizados son las preguntas cortas, respuestas cortas y verdadero – falso.La concordancia de los instrumentos evaluativos aplicados con las teorías que sostienen el proyecto pedagógico no es exhaustiva. Existe poca relación entre aspectos instruccionales, número de reactivos, representatividad de contenidos y niveles cognoscitivosevaluados y la distribución del grado de dificultad tiende a ser muy fáciles.El tipo de categoría de ítems más frecuente fue preguntas cortas (61%, la validez de contenido evaluada por estos reactivos fueron influenciados por el nivel de profundidad exigido por la pregunta. No se encontró fórmula alguna para evaluar la confiabilidad para preguntas con ítem de respuestas engendradas, sólo para las derespuestas seleccionadas, pero sobre la base del puntaje asignado por la o el docente a los instrumentos evaluativos analizados las carreras de Ingeniería Agroforestal, Licenciatura en Administración de Empresas y Ciencias Sociales con mención en Desarrollo Local e Ingeniería en Zootecnia se obtuvieron coeficientes alfa de 0.68,0.48, -0.84 y 0.70, respectivamente.

  13. OPINIÃO DE ENFERMEIROS SOBRE INSTRUMENTO DE ATENDIMENTO SISTEMATIZADO A PACIENTE EM EMERGÊNCIA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Candice Abdon Miranda

    2012-01-01

    Full Text Available Estudio exploratorio cuyo objetivo fue identificar la opinión de enfermeros acerca de instrumento de atención basado en la Sistematización de la Atención de Enfermería, para uso en emergencia. El estudio se realizó en hospital de Recife, Pernambuco, Brasil, de junio a agosto de 2009, con muestra accidental de 30 enfermeros de la emergencia. Los datos fueron recogidos por medio de cuestionario y analizados bajo la estadística descriptiva. La mayoría de los enfermeros tiene opinión favorable acerca de la contribución del instrumento para: el trabajo en la emergencia (96,6%; la calidad de la atención de enfermería (86,6%; el planeamiento de las acciones (97,0%; la autonomía del enfermero (86,9%; y la comunicación e integración del equipo multiprofesional (83,6%. Además, los enfermeros opinaron que el uso de la ficha es viable (80,0%. Las sugerencias para mejorar el instrumento fueron de naturaleza organizacional y de adicción a su contenido.

  14. Análisis de la Percepción del Medio Ambiente de los Estudiantes de Ingeniería en Mecatrónica

    OpenAIRE

    Espino-Román, Piero; Olaguez-Torres, Eugenia; Davizon-Castillo, Yasser A

    2015-01-01

    Se presenta un estudio acerca de la percepción de lo que es el medio ambiente y el nivel de conocimiento sobre aspectos ambientales en los estudiantes de la carrera de Ingeniería Mecatrónica de la Universidad Politécnica de Sinaloa, México. Para ello se ha trabajado en la elaboración de un instrumento de recopilación de datos, el cual consiste en la aplicación de un cuestionario integrado por 31 preguntas de escala tipo Likert, aplicado a 116 estudiantes. El análisis de contenido de las respu...

  15. Instrumentos relacionados con la actividad textil de época tardoantigua y altomedieval en Cantabria

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gutiérrez Cuenca, E.

    2010-01-01

    Full Text Available Los instrumentos relacionados con la actividad textil son relativamente abundantes en el repertorio de cultura material de época tardoantigua y altomedieval en Cantabria. Muchos de estos objetos han pasado desapercibidos o no han sido correctamente identificados en trabajos previos. Recogemos en este estudio un inventario detallado de los diferentes instrumentos, relacionados con el hilado (fusayolas, ganchos de huso, ruecas de mano y con el tejido (punzones, pesas de telar, con numerosos paralelos en diferentes zonas de Europa. La mayor parte de los hallazgos procede de cuevas, algunas con depósitos sepulcrales, y se pueden datar en líneas generales entre los siglos VI y X.

  16. COMPORTAMENTOS PROMOTORES DE SAÚDE: PROPRIEDADES PSICOMÉTRICAS DE UM INSTRUMENTO DE AVALIAÇÃO

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Catarina Cardoso Tomás

    2015-01-01

    Full Text Available Con el objetivo de evaluar las propiedades psicométricas de un instrumento para evaluar los niveles de comportamientos promotores de la salud, así como para conocerlos en una muestra de 1213 adolescentes portugueses en relación a su edad, sexo y años de escolaridad, se realizó este estudio de tipo cuantitativo, descriptivo, correlacional, retrospetivo y transversal. El instrumento tiene buena consistencia interna (Cronbach’s Alpha de 0,889 y correlación razonable entre los elementos (entre -0,009 e 0,788, confirmado por los seis factores definidos por los autores de la escala. Los niveles de comportamientos promotores de la salud en la muestra son buenos (x=3,70, siendo mayor en las niñas que en los niños, y la juventud en detrimento de los jóvenes mayores. Por lo tanto se demuestra la confiabilidad del instrumento en la evaluación de los comportamientos saludables en los adolescentes portugueses y la necesidad de una intervención de salud en esta población.

  17. Instrumentos específicos para avaliar a qualidade de vida em crianças e adolescentes com asma

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Cristian Roncada

    2013-06-01

    Full Text Available OBJETIVO: Identificar e descrever os instrumentos específicos que avaliam a QVRS de crianças e adolescentes com asma. FONTES DOS DADOS: Realizamos buscas nas bases de dados PubMed, Ovid e LILACS utilizando várias combinações de descritores (MeSH terms, selecionando artigos originais sobre desenvolvimento de questionários específicos de QVRS, publicados em inglês, português ou espanhol, entre 1990 e 2012. SÍNTESE DOS DADOS: Foram identificados 15 instrumentos que preencheram os critérios de inclusão. A maioria dos estudos avaliou confiabilidade mediante consistência interna e/ou reprodutibilidade e/ou sensibilidade às mudanças. A validade foi avaliada mediante a comparação com hígidos (validade discordante ou análise fatorial. CONCLUSÕES: Dos 15 instrumentos, três são os mais utilizados, o PAQLQ, o PedsQL-Asthma e DISABKIDS. Em geral, estes três instrumentos possuem características psicométricas adequadas e são práticos de aplicar, mas apenas o PAQLQ completou a adaptação cultural para o Brasil.

  18. COMPROBACIÓN DE VALIDEZ Y CONFIABILIDAD DEL INSTRUMENTO CONSTRUIDO PARA EVALUAR EL VALOR DE MARCA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Rosalba Oviedo Marín

    2013-08-01

    Full Text Available Se aplicó la técnica estadística multivariante análisis factorial al instrumento de Ramírez F. (2012, que consta de 12 preguntas agrupadas en cuatro temas principales: Lealtad, Calidad, Notoriedad e Imagen. Con la prueba se identificó la validez de las dimensiones: mismas que resultaron confiables al aplicarles el alfa de Cronbach lo que implica que localmente, el instrumento de valor de marca no requiere ser modificado manteniendo la cantidad de ítem y de factores, obteniendo la información de una manera clara y sencilla.

  19. Expandindo a consciência pelo caminho simbólico: uma perspectiva interdisciplinar em educação

    OpenAIRE

    Gasparello, Vânia Medeiros

    2005-01-01

    Esta tese busca compreender o sentido e o significado de uma expansão da consciência através do inconsciente e da metodologia interdisciplinar da educação. A partir da abordagem da psicologia analítica de Jung, que considera que o inconsciente é a grande mãe da consciência, a pesquisadora procura interpretar alguns sonhos que teve durante a realização dessa tese, no intuito de desvendar o que chama de expansão de consciência. Portanto, esse estudo pretende ser uma síntese da dialética consci...

  20. O papel da odontologia na equipe interdisciplinar: contribuindo para a atenção integral ao idoso

    OpenAIRE

    Shinkai Rosemary Sadami Arai; Del Bel Cury Altair Antoninha

    2000-01-01

    Este trabalho bibliográfico teve por objetivo discutir a atuação da odontologia na atenção integral à saúde do idoso, considerando-se a necessidade da abordagem interdisciplinar. É apresentada a atual situação da odontologia geriátrica e os problemas que ocorrem no Brasil pela falta de estudos específicos e de recursos humanos capacitados em geriatria e gerontologia dentro da odontologia. São destacadas as interações entre as diversas profissões de saúde e a odontologia, para a promoção de sa...

  1. La evaluación docente en la pedagogía Montessori: propuesta de un instrumento A avaliação docente na pedagogia Montessori: proposta de um instrumento Teacher Evaluation in Montessori Education: A Proposed Tool

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ana María Mendoza-Páez

    2008-06-01

    Full Text Available El objetivo del presente estudio fue el diseño, la construcción y la validación del contenido de un instrumento que permita evaluar el desempeño docente en un colegio con metodología Montessori. Dicho instrumento se validó a través del método de jueces expertos en relación con la pertinencia, coherencia y redacción de cada ítem (participaron tres jueces; la fiabilidad de los jueces se obtuvo a través del coeficiente de concordancia o índice kappa, el cual puntuó alto (total acuerdo. Conforme a los resultados se eliminaron 27 ítems de los 102 propuestos, y quedaron 75 en el instrumento de aplicación. El instrumento contiene las dimensiones del ser, saber, saber hacer y saber comprender del docente. Posteriormente se hizo una aplicación piloto a los 30 participantes, los cuales pertenecen al colegio Montessori British School, institución que utiliza como pedagogía el método Montessori. En el análisis de la consistencia interna, obtenida por los índices alfa de Cronbach, estos fueron altos en todas las dimensiones evaluadas (promedio .88.Neste artigo, o objetivo foi desenhar, construir e validar o contido de um instrumento que permita avaliar o desempenho docente em uma escola com pedagogia Montessori. Esse instrumento foi validado pelo método de juízes expertos em quanto pertinência, coerência e redação de cada item (participaram três juízes. A fiabilidade dos juízes foi lograda mediante o coeficiente de concordância ou índice de kappa, o qual pontuou alto (acordo total. Seguindo os resultados, foram eliminados 27 itens dos 102 propostos. Os outros 75 permaneceram no instrumento de aplicação. O instrumento contem as dimensões do ser, saber, saber fazer e saber compreender do docente. Depois foi feita uma aplicação piloto aos 30 participantes, pertencentes à escola Montessori British School, instituição que emprega o método Montessori. Na análise da consistência interna, obtida mediante os índices alfa

  2. Espiritualidade nos cuidados paliativos: experiência vivida de uma equipe interdisciplinar

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Isabel Cristina de Oliveira Arrieira

    2018-04-01

    Full Text Available RESUMO Objetivo Compreender a experiência vivida da espiritualidade no cotidiano da equipe interdisciplinar que atua em cuidados paliativos. Método Estudo qualitativo realizado com uma equipe de cuidados paliativos oncológicos do sul do Brasil. Os dados foram coletados por entrevista fenomenológica, em 2014, e interpretados com a abordagem fenomenológica hermenêutica. Resultados Participaram seis profissionais. As ações relacionadas à espiritualidade, como o ato de orar e a prestação de cuidados integrais, foram recursos terapêuticos úteis para a oferta de conforto, sobrevida digna e humanização da morte, auxiliando a equipe e os pacientes na compreensão do processo de terminalidade e na busca de sentido no sofrimento advindo do adoecimento. Conclusão A espiritualidade exercida pelos profissionais junto aos pacientes propiciou sentido ao seu trabalho em cuidados paliativos, mostrando-se um facilitador na formação de vínculos entre equipe, paciente e sua família.

  3. Uma Discussão da Questão Ambiental no Comércio Internacional

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Rafaelle Gomes Firmino

    2011-12-01

    Full Text Available Este trabalho faz um levantamento acerca da Legislação Ambiental que vigora no Comércio Internacional e os prováveis efeitos da adoção dessas medidas na redução dos fluxos de comércio. O método e a forma de abordar o problema de pesquisa possuem natureza qualitativa, descritiva, de caráter exploratório, tendo como objetivo ampliar o conhecimento a respeito das questões referentes à legislação ambiental no comércio internacional. A pesquisa é de natureza bibliográfica e descreve a adoção de medidas restritivas ao comércio de acordo com as exigências ambientais, ou barreiras verdes, com relação às regras da OMC, utilizando como base as regras existentes no Acordo sobre Barreiras Técnicas ao Comércio (TBT e no Acordo sobre a Aplicação de Medidas Sanitárias e Fitossanitárias (SPS. O Comitê sobre Comércio e Meio Ambiente (CTE compatibiliza as regras do comércio mundial com os instrumentos de política ambiental, ficando ao seu cargo os Acordos Ambientais Multilaterais (MEAs. Os principais MEAs com efeito sobre o comércio são: Protocolo de Kyoto, o protocolo de Montreal, a convenção da Basiléia e o CITES. Percebe-se que a aprovação dos acordos multilaterais ambientais garante a conservação dos recursos naturais exauríveis, porém é importante que essas “barreiras verdes” não sejam usadas como uma forma de discriminação ao comércio ampliando o protecionismo.

  4. Competencias instrumentales del docente universitario en la gestión de la educación ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Nelson Romero Parra

    2013-01-01

    Full Text Available El propósito principal de la investigación fue analizar las competencias instrumentales del docente universitario en la gestión de la educación ambiental en instituciones de educación superior del Estado Zulia. La investigación fue de tipo descriptiva de campo, con un diseño no experimental-transversal. La muestra estuvo constituida por 328 estudiantes y docentes de las universidades Rafael María Baralt, Dr. José Gregorio Hernández y la Universidad del Zulia. La información se obtuvo mediante la aplicación de un cuestionario reorientado bajo la escala tipo Likert con 5 alternativas de respuestas. La confiabilidad del mismo se calculó mediante el método de Alpha Cronbach, obteniendo un valor de 0.88. Para el análisis cualitativo y cuantitativo se utilizó la estadística descriptiva inferencial para ambas muestras, pudiéndose concluir que existe baja presencia de las competencias instrumentales docentes, observándose debilidades en la implementación de instrumentos de gestión ambiental.

  5. Internet como instrumento para la Yihad

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Alfonso Merlos García

    2006-01-01

    Full Text Available Las extraordinarias ventajas que ofrece Internet lo han convertido en un instrumento clave y dinámico en la estrategia de los yihadistas. Los medios de comunicación, la clase política y las agencias de seguridad e información han tendido a concentrar sus esfuerzos en la neutralización del ciberterrorismo sin prestar suficiente atención a los múltiples usos de Internet que están haciendo los neosalafistas: para la propaganda y para la guerra psicológica, para el reclutamiento y para la financiación, para la documentación y para la planificación de atentados. Las democracias deberían considerar el coste que tendrá la derrota frente al movimiento yihadista globalizado en la batalla por el ciberespacio

  6. Instrumentos aplicados en la evaluación de la voz en profesores: estudio bibliográfico

    OpenAIRE

    Serey,Jazmín Pérez; Araya,Virna Ortiz

    2013-01-01

    El objetivo de este trabajo es realizar un estudio bibliográfico focalizado en los instrumentos que se utilizan para evaluar de forma objetiva y cualitativa la voz en profesores. Se realizó un levantamiento bibliográfico de las publicaciones catalogadas en Pubmed y Scielo durante los últimos 5 años, que tuvieran relación con la evaluación de la voz en profesores. Los instrumentos utilizados en los 15 artículos encontrados muestran que un 80% de los estudios ocupan cuestionarios, 40% realiza e...

  7. Análisis regional de los instrumentos económicos para el manejo integral de residuos sólidos en América Latina y el Caribe: Estudio de caso del manejo integral de residuos sólidos en Montebello, Antioquia.

    OpenAIRE

    Héctor Collazos; Ramón Duque

    2003-01-01

    Esta es la última versión disponible de este documento de trabajo. Sobre las deliberaciones de la primera reunión de la Red de Medio Ambiente, en abril de 2002, se decidió que en la segunda, realizada en febrero de 2003, uno de los temas centrales fuese el manejo de residuos sólidos en la región, enfocándose en el uso de instrumentos económicos como herramientas de gestión. Este documento presenta la experiencia de Montebello, municipio pequeño de 2.000 habitantes, en la zona de montaña del n...

  8. Construção de instrumentos teórico-metodológicos para captar a formação de professores

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Daniela Gonçalves de Abreu

    2014-06-01

    Full Text Available A pesquisa sobre o perfil do educador ambiental tem exigido uma metodologia de investigação adequada para a captação de seu processo de formação. Dado que ao pesquisar a formação de professores estamos diante de algo que não está posto materialmente e tem caráter dinâmico, de que modo tomar a formação do educador ambiental como objeto de pesquisa? Para a construção de uma resposta a essa pergunta, o presente trabalho requereu instrumentos teóricos e metodológicos que possibilitassem apreender a formação do professor em sua atividade educativa. A formação do educador ambiental pressupõe um ambiente em que todos tenham voz e possam trocar experiências, rever seus conhecimentos e produzir novos sentidos a partir de uma perspectiva crítica. A constituição de uma comunidade de aprendizagem numa escola pública estabeleceu um contexto propício para a formação dos professores. Pudemos comprovar que o Horário de Trabalho Pedagógico Coletivo, quando planejado e organizado, pode intencionalmente contribuir para a formação de professores. A teoria da atividade nos forneceu subsídios tanto do ponto de vista de ensino, ao proporcionar embasamento para a organização de encontros com professores de ensino médio, sempre levando em conta a intencionalidade da formação, quanto do ponto de vista metodológico, ao possibilitar a apreensão de nosso objeto, ou seja, o processo de formação em seu movimento. Na interação entre os sujeitos, foi possível a ampliação de seus pontos de vista e a ocorrência de mudanças de sentidos relacionados a temas ambientais. Um sujeito, ao evocar um pensamento, uma reflexão, possibilita que os demais revisitem seus posicionamentos e conhecimentos. Assim, formam-se conhecimentos - e, consequententemente, indivíduos - com qualidade nova.

  9. Multi-Gas analysis of ambient air using FTIR spectroscopy over Mexico City

    Energy Technology Data Exchange (ETDEWEB)

    Grutter, Michel [Centro de Ciencias de la Atmosfera, Universidad Nacional Autonoma de Mexico (UNAM), Mexico, D.F. (Mexico)

    2003-01-01

    A Fourier Transform Infrared (FTIR) spectrometer was used to analyze the composition of ambient air at a specific site in Mexico City metropolitan area. A continuous flow of air was passed through a multi-pass cell and the absorption spectra were collected over a period of two weeks. Quantitative analysis was performed by means of the classical-least square (CLS) method using synthetically generated spectra as references and calibration sources. Ambient levels of CO, CO{sup 2}, CH{sub 4} and N{sub 2}O are reported with a time resolution of five minutes for September 2001, showing interesting results in their diurnal patterns. Comments on the precision, detection limits and signal to noise of the instrument are included for the evaluation of this technique. Water concentrations were estimated and compared with those obtained with a relative humidity sensor. The technique of extractive FTIR for ambient trace gas monitoring was utilized in Mexico for the fist time and some potential applications are given. [Spanish] Se utilizo un espectrometro en el infrarrojo por transformadas de Fourier (FTIR) para analizar la composicion de aire ambiente en un sitio de la zona metropolitana de la Ciudad de Mexico. Para ello se introdujo un flujo constante de aire a una celda de gases de paso multiple y se colectaron los espectros durante un periodo de dos semanas. Para el analisis cuantitativo, se aplico el metodo clasico de minimos cuadrados (CLS) utilizando espectros sinteticos como referencias y fuentes de calibracion. Se observaron patrones interesantes en los niveles ambientales de CO, CO{sup 2}, CH{sub 4} y N{sub 2}O, los cuales son reportados con una resolucion temporal de cinco minutos para el mes de septiembre del 2001. En la evaluacion de esta tecnica se incluyen comentarios sobre la precision, los limites de deteccion, asi como de la relacion senal/ruido del instrumento. Se estimaron concentraciones de vapor de agua a traves de sus absorciones en el infrarrojo y se

  10. Estudio preliminar de PEP-3 como instrumento de evaluación funcional de niños con Trastorno del Espectro Autista

    OpenAIRE

    Orobal Císcar, Paloma

    2013-01-01

    En el presente estudio, además de traducir, adaptar lingüísticamente y realizar una aplicación preliminar de un instrumento de evaluación funcional del Trastorno del Espectro Autista (TEA) llamado PEP-3 (Perfil Psicoeducativo-3ªEdición); se han realizado dos aplicaciones del instrumento a un grupo de 10 niños y niñas con TEA atendidos en un Centro de Atención Temprana de Valencia con el objetivo de analizar la sensibilidad del instrumento para medir cambios tras tres meses de intervención bas...

  11. DESCRIPCIÓN Y EXPLICACIÓN DEL DISEÑO DE INSTRUMENTOS QUE MIDEN LA COMPETENCIA TRADUCTORA Y TERMINOLÓGICA EN TRADUCTORES PROFESIONALES

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Olga Umaña Corrales

    2013-08-01

    Full Text Available Este artículo presenta la descripción y explicación del diseño de cuatro instrumentos que miden la competencia terminológica (Cabré, 1998 y las subcompetencias de la competencia traductora (PACTE, 2000. Nuestro objetivo es explicar en detalle cada uno de los instrumentos: (1 textos etiquetados con problemas de traducción; (2 instrumento de valoración de los textos etiquetados; (3 cuestionario sobre el proceso traductor – entrevista semi-estructurada; (4 instrumento de operacionalización de categorías–entrevista estructurada. Para llevar a cabo la selección de los textos especializados se tuvieron en cuenta algunos criterios: nivel de especialidad, densidad terminológica, diversidad en los problemas de traducción y de terminología. Para el etiquetaje de dichos textos, se tuvieron en cuenta los aportes de Nord (1991 y Orozco (2000, en cuanto a la definición y clasificación de los problemas de traducción. Los instrumentos diseñados constituyen una propuesta para llenar un vacío identificado en los ámbitos de la traducción y la terminología, así como un insumo para el desarrollo de herramientas de traducción.

  12. El Sistema Penal como Instrumento de Control Social: El Papel del Encarcelamiento

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Kelly Ribeiro Felix de Souza

    2015-12-01

    Full Text Available El objetivo de este estudio es analizar el sistema penal con el fin de encontrar elementos capaces de entenderlo como una técnica de control social de los considerados indeseables para la vida en sociedad. Adoptando como marco teórico la criminología crítica, más especificamente las contribuciones de autores como Massimo Pavarini y Michel Foucault, así como el método de investigación dialéctico, se busca, desde un enfoque jurídico y sociológico, indicar las transformaciones del poder disciplinario hasta su diseño actual, así como demostrar sus relaciones con uno de los principales instrumentos del poder punitivo hoy en día - la privación de libertad. En este sentido, parece que la selectividad del ejercicio del poder punitivo se muestra como un importante instrumento de control social de los excluidos.

  13. A sociedade de risco e o desenvolvimento sustentável: desafios à gestão ambiental no Brasil / The risk society and sustainable development: challenges for environmental management in Brazil

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Angela Acosta Giovanini Moura

    2012-12-01

    Full Text Available Normal 0 21 false false false PT-BR X-NONE X-NONE Resumo O trabalho foi desenvolvido por meio de uma pesquisa bibliográfica reflexiva sobre a necessidade de buscar estratégias de gestão ambiental pautada em um modelo mais conectado com as necessidades da sociedade atual, atualmente envolta a riscos e incertezas propagados pelas catástrofes ambientais de ordem planetária.   Palavras-chaves: sociedade de risco, meio ambiente, instrumentos econômicos.   Abstract The work was developed through a bibliographical research reflecting on the need to seek environmental management strategies based on a more connected with the needs of contemporary society, now surrounded to risks and uncertainties propagation by environmental catastrophes of world order.   Keywords: risk society, environment, economic instruments.

  14. O PROTAGONISMO INDÍGENA ENTRE CAMPOS MULTI E INTERDISCIPLINARES

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Lígia Duque Platero

    2014-12-01

    Full Text Available O livro Missões, Militância Indigenista e Protagonismo Indígena é uma coletânea de artigos que orbitam ao redor das temáticas Missões religiosas e conversão religiosa, educação, terras e reterritorialização, sempre associados à questão do protagonismo indígena. Os artigos escolhidos para esta coletânea foram trabalhos apresentados nas XIII Jornadas Internacionais sobre as Missões Jesuíticas, realizada em Dourados, no Mato Grosso do Sul, de 30 de agosto a 03 de setembro de 2010. Os organizadores são a doutora em Antropologia e Teologia Graciela Chamorro e o doutor em História Protasio Paulo Langer. Esta coletânea contém dezessete artigos e uma entrevista. Os artigos são provenientes de diversas disciplinas e alguns deles são interdisciplinares. Do campo científico, há artigos da História, Etno-história, Etno-musicologia, Antropologia, Sociologia e Geografia. O livro também contém artigos da área de Teologia. A proposta da coletânea é a reunião de artigos que expressam as intrincadas relações interculturais e interpolíticas estabelecidas entre missionários, indigenistas e os povos indígenas na América do Sul.

  15. Novos instrumentos de financiamento do agronegócio brasileiro e uma análise das alternativas de investimentos para o CDA/WA

    OpenAIRE

    Gustavo de Souza e Silva

    2006-01-01

    O instrumento tradicional de financiamento é aquele utilizado pelo Sistema Nacional de Crédito Rural - SNCR e que possui como fonte o orçamento do governo, as exigibilidades bancárias, a poupança verde etc. Os instrumentos não tradicionais podem ser considerados os novos mecanismos com fonte de recursos privados e que pretendem substituir os instrumentos tradicionais no financiamento agropecuário. A Lei n° 11.076, de 30 de dezembro de 2004, oficializou cinco títulos de créditos que deverão se...

  16. PERCEPÇÃO DOS TRABALHADORES DE ENFERMAGEM ACERCA DO CUIDADO AO PACIENTE EM TERMINALIDADE NO AMBIENTE HOSPITALAR

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Tânia Cristina Schäfer Vasques

    2016-01-01

    Full Text Available Este estudio tuvo por objetivo comprender como los trabajadores de enfermería perciben el cuidado prestado al paciente en fase terminal, en el ambiente hospitalario. Se trata de un estudio exploratorio, con abordaje cualitativo desarrollado con 23 profesionales de la clínica médica de un hospital universitario, en el extremo sur de Brasil. Los datos fueron recolectados por medio de entrevistas semiestructuradas en 2011. Mediante análisis textual discursiva, se constató que el diálogo se constituyó en instrumento fundamental para el cuidado a los pacientes en fase terminal, posibilitando amenizar dificultades vividas por eses pacientes y sus familiares. Se verificó, también, la importancia de la presencia del familiar junto a esos pacientes, haciéndose indispensable su instrumentalización para cuidar de su ente querido. En ese sentido, se resalta la necesidad de la capacitación permanente de los trabajadores, a partir de la problematización de las dificultades vividas en el ambiente de trabajo, humanizando y calificando el cuidado de enfermería, además de garantizar dignidad y confort a los pacientes y sus familiares.

  17. Circle art. Laberintos de Silencio (2011. La investigación interdisciplinar de un proyecto artístico.

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Rosa María Rodríguez Hernández

    2013-01-01

    Full Text Available Proyecto de cuatro conciertos que abordan la naturaleza de lo femenino y el contexto de la inmigración desde múltiples técnicas compositivas y creativas. La experimentación artística en el ámbito escénico y musical es el punto de partida para la creación de este proyecto interdisciplinar que abarca diversas propuestas escénicas: teatro, danza, poesía fonética, fotografía y audiovisual. Todas estas propuestas conforman los cuatro conciertos en los que el sonido es tratado en toda su complejidad por unos contenidos que están repletos de sugerencias.

  18. Steam sterilization of previously-assembled laparoscopic instruments Esterilización por vapor de los instrumentos laparoscópicos previamente armados Esterilização pelo vapor dos instrumentos laparoscópicos previamente montados

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Tamara Carolina de Camargo

    2008-01-01

    Full Text Available Video-laparoscopy represents one of the greatest surgical advances in the recent past. Reprocessable laparoscopic instruments are complex devices that, if completely disassembled for sterilization, would cause problems for the surgical teams at the moment of their use in the surgery. The method of choice for the sterilization of this equipment is saturated steam under pressure. The goal of this review was to describe the state-of-the-art in the search for safe results in autoclaving the previously-assembled reprocessable laparoscopic instruments, since they are difficult to assemble at the moment of surgery. The PUBMED database was consulted, using controlled and free keywords, as well as their combinations, without time or language restrictions. The study investigating the exact issue of this research found contamination in both assembled (1/24 and disassembled (1/30 instruments, demonstrating equivalent risks. In view of the results and considering the lack of studies, a new experimental laboratory study is recommended, using a contamination challenge.El video-laparoscopía representa uno de los mayores avances en el área de la cirugía en los últimos tiempos. Los instrumentos laparoscópicos reprocesables son artículos complejos, que si son esterilizados totalmente desarmados ocasionan trastornos a los equipos quirúrgicos en el momento de su utilización en el campo operatorio. El método de elección para la esterilización de esos instrumentos es el vapor saturado bajo presión. El objetivo de esta revisión fue describir el estado del arte en búsqueda de los resultados de la seguridad en el autoclavado del instrumental laparoscópico reprocesable, previamente armado, teniendo presente las dificultades de su montaje en el momento de la cirugía. Se consultó la base de datos PUBMED, usando vocablos controlados, libres y la combinación de ambos, sin restricción de tiempo e idioma. Fueron localizados apenas dos artículos que

  19. Instrument to assess treatment adhesion in patients with cardiovascular risk factors Instrumento para evaluar la adherencia a tratamientos en pacientes con factores de riesgo cardiovascular Instrumento para avaliar a aderência a tratamentos em pacientes com fatores de risco cardiovascular

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    ORTIZ SUÁREZ CONSUELO

    2010-12-01

    , thus, encouraging effective adhesion.

    El presente estudio es de tipo descriptivo metodológico con abordaje cuantitativo; tuvo como objetivo determinar la validez de constructo y confiabilidad del instrumento “Factores que influyen en la adherencia al tratamiento farmacológico y no farmacológico en pacientes con factores de riesgo de enfermedad cardiovascular”.

    Para obtener la información se aplicó  el instrumento, diseñado por Bonilla y De Reales en al año 2006, conformado por 53 ítems y cuatro dimensiones, la cual cuenta con validez facial, de contenido y confiabilidad a 485 pacientes que cumplían los criterios de inclusión.

    Al instrumento se le realizó la validez de constructo por medio del análisis factorial de tipo exploratorio para determinar la correlación entre las variables y las cuatro dimensiones, por el método de extracción de componentes principales y rotación varimax con Kaiser. La consistencia interna del instrumento se realizó con los resultados que arrojó el análisis factorial (24 ítems y 4 dimensiones, a través del coeficiente alfa de Cronbach.

    Los resultados del estudio mostraron que la validez de constructo realizada al instrumento permitió reducir el número de ítems de 53 a 24 a través del análisis factorial, sin afectar las 4 dimensiones del instrumento; el índice de consistencia interna por medio del método del alfa de Cronbach fue de 0,60, lo cual se considera adecuado. Con la exclusión de los 29 ítems se generó una nueva versión del instrumento, que agrupa los 24 ítems en cuatro factores que explican el 45% de la varianza, lo que demostró que las variables se correlacionaban con lo que se pretendía medir, permitiendo sustentar teóricamente el constructo, haciéndolo más práctico en su aplicabilidad para los profesionales de enfermería en diferentes escenarios de cuidado.

    Esto demuestra que el instrumento es v

  20. Det Ambiente

    DEFF Research Database (Denmark)

    Schmidt, Ulrik

    Det ambiente er iscenesættelsen af en karakteristisk sanseoplevelse, der er kendetegnet ved fornemmelsen af at være omgivet. I dag bliver begrebet om det ambiente mest anvendt i forbindelse med musikgenren ’ambient musik’. Det ambiente er dog ikke essentielt knyttet til det musikalske, men må...... forstås som et betydeligt bredere fænomen i den moderne æstetiske kultur, der spiller en væsentlig rolle i oplevelsen af moderne transportformer, arkitektur, film, lydkunst, installationskunst og digitale multimedieiscenesættelser. En forståelse af det ambiente er derfor centralt for forståelsen af en...... moderne æstetiseret oplevelseskultur i almindelighed. Da det ambiente ikke hidtil har været gjort til genstand for en mere indgående teoretisk behandling, er der dog stor usikkerhed omkring, hvad fænomenet overhovedet indebærer. Hovedformålet med Det ambiente – Sansning, medialisering, omgivelse er derfor...

  1. Validação do instrumento de indicadores de bem-estar pessoal nas organizações Validación de un instrumento de indicadores de bienestar personal en las organizaciones Validation of the instrument of indicators of personal well-being at the workplace

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marina Campos Dessen

    2010-06-01

    Full Text Available O presente estudo teve como objetivo construir e validar um instrumento de indicadores de bem-estar pessoal nas organizações que abarcasse mais detalhadamente a gama de indicadores que são listados na literatura e que pudesse ser aplicado no ambiente organizacional para ocupações variadas. A escala era inicialmente composta por 117 itens, tendo sido aplicada a 630 trabalhadores de diferentes organizações, públicas e privadas, com idade média de 35 anos. Destes, 65,5% eram homens e 34,5% eram mulheres. A análise fatorial revelou a existência de 10 fatores distribuídos em 61 itens. Tais fatores explicam 59% da variância do construto, possuem índices de alpha de Cronbach superiores a 0,75 e itens com cargas fatoriais superiores a 0,30. Conclui-se que os fatores identificados apresentaram boas qualidades psicométricas e corroboram os indicadores de bem-estar encontrados na literatura.El actual estudio tuvo como objetivo construir y validar un instrumento de indicadores de bienestar personal en las organizaciones, que englobase con más detalles la gamma de indicadores que se enumeran en la literatura y que pudiese ser aplicado en el ambiente organizacional para ocupaciones variadas. La escala fue compuesta inicialmente por 117 afirmaciones, siendo aplicada en 630 trabajadores de diversas organizaciones, públicas y privadas. De éstos, 65,5% eran hombres y 34,5% eran mujeres, con edad media de 35 años. El análisis factorial presentó la existencia de 10 factores distribuidos en 61 afirmaciones. Tales factores explican 59% de la variación del constructo, tienen índices de alfas de Cronbach superiores a 0,75 y afirmaciones con cargas factoriales superiores a 0,30. Concluyese que los factores identificados han presentado buenas calidades psicométricas y corroboran con los indicadores de bienestar encontrados en la literatura.The objective of this study was to develop and validate a detailed instrument of indicators of personal well

  2. Instrumento mensurador de adesao para hipertensos: contribuicao da Teoria da Resposta ao Item

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Malvina Thais Pacheco Rodrigues

    2013-06-01

    Full Text Available OBJETIVO: Analisar instrumento de medição da adesão ao tratamento da hipertensão por meio da "Teoria da Resposta ao Item". MÉTODOS: Estudo analítico com 406 hipertensos com complicações associadas, atendidos na atenção básica em Fortaleza, CE, 2011, pela "Teoria da Resposta ao Item". As etapas de execução foram: teste de dimensionalidade, calibração dos itens; tratamento dos dados e construção da escala, analisadas com base no modelo de resposta gradual. Estudo da dimensionalidade do instrumento foi feito pela análise da matriz de correlação policórica e análise fatorial de informação completa. Utilizou-se o software Multilog para calibração dos itens e estimação dos escores. RESULTADOS: Os itens referentes ao tratamento medicamentoso foram os mais diretamente relacionados à adesão, enquanto aqueles referentes ao tratamento não medicamentoso precisam ser reformulados, pois possuíram menor quantidade de informação psicométrica e baixa discriminação. A independência dos itens, o reduzido número de níveis da escala e as baixas variâncias explicadas no ajuste dos modelos mostraram as principais fragilidades do instrumento analisado. A "Teoria da Resposta ao Item" mostrou-se relevante para análise, pois avaliou o respondente quanto à adesão ao tratamento da hipertensão, ao nível de dificuldade dos itens e à sua capacidade de discriminação entre indivíduos com diferentes níveis de adesão, o que gerou maior quantidade de informação. CONCLUSÕES: O instrumento analisado é limitado para medir a adesão ao tratamento da hipertensão, mediante análise pela "Teoria da Resposta ao Item", e necessita de ajustes. A adequada formulação dos itens é importante para medir precisamente o traço latente desejado.

  3. Instrumentos sistemáticos e formais de avaliação da linguagem de pré-escolares no brasil: uma revisão de literatura

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Tâmara Andrade Lindau

    2015-04-01

    Full Text Available Instrumentos sistemáticos e formais de avaliação da linguagem em crianças com idade entre dois e cinco anos são de suma importância, tanto para a investigação de possíveis alterações quanto para propor intervenção fonoaudiológica. No entanto, atualmente, são poucos os instrumentos disponíveis no Português brasileiro para investigações e uso clínico. O objetivo do presente estudo, portanto, foi apresentar uma revisão bibliográfica sobre instrumentos sistemáticos e formais de avaliação da linguagem falada em pré-escolares, utilizados em investigações científicas no Brasil, construídos em âmbito nacional ou em processo de adaptação e validação. Foram descritos sete diferentes instrumentos em 22 artigos científicos, número este baixo em comparação a outros países e, sobretudo, em comparação a publicações não científicas, que não necessariamente validam a eficiência do instrumento. Sugere-se maior investimento, tanto na construção de instrumentos quanto na adaptação e validação de instrumentos já utilizados em outras línguas.

  4. Projetos interdisciplinares no contexto do curso de tecnologia em hotelaria da faculdade de tecnologia Senac RS = Interdisciplinary projects within the context of the undergraduate course in hospitality technology of Senac RS college of technology

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Dolci, Tissiane Schmidt

    2010-01-01

    Full Text Available O presente trabalho apresenta uma revisão bibliográfica, bem como, um relato quanto as experiências sobre práticas interdisciplinares desenvolvidas no Curso de Tecnologia em Hotelaria da Faculdade de Tecnologia do Serviço Nacional de Aprendizagem Comercial (Senac do Rio Grande do Sul (RS. Levanta os aspectos educacionais relativos a fragmentação dos currículos de curso e a necessidade de trabalhos interdisciplinares. Aborda conceitos e etapas do trabalho com projetos no âmbito da educação, abordando a atitude interdisciplinar do docente, a comunicação e o trabalho em equipe. Propõe uma discussão teórico-prática em busca de uma metodologia de projetos que permita e estimule o desenvolvimento das competências profissionais. A metodologia utilizada foi de caso de ensino e de coleta de dados a da observação participante e questionários preenchidos pelos professores. Os pesquisadores são participantes dos projetos, assim, trazendo também as suas observações e interpretações da realidade. Traz-se também as visões dos outros professores membros do projeto

  5. Consideraciones y lineamientos para fomentar el uso de los tableros digitales interactivos en los ambientes de aprendizajes educativos en los municipios de Medellín e Itagüí

    OpenAIRE

    Rodríguez Vides, Antonio

    2014-01-01

    El presente proyecto caracteriza procesos de incorporación pedagógica y tecnológica de los tableros digitales interactivos en un contexto internacional y en los ambientes de aprendizajes en Medellín e Itagüí -- En estos municipios, se presenta un bajo uso del tablero digital interactivo en las aulas de clases, situación que motivó al desarrollo de esta investigación -- Después de realizar un análisis de carácter exploratorio y descriptivo, utilizando instrumentos cuantitativos y cua...

  6. La concepción del profesorado sobre los factores que influyen en el tratamiento interdisciplinar de la Educación Física en Primaria

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Julio Conde de Caveda

    2010-01-01

    Full Text Available El objetivo principal de este estudio de investigación fue analizar en profundidad el papel de la enseñanza interdisciplinar en el diseño curricular de la enseñanza primaria y, específicamente, en el área de Educación Física. Con esta finalidad se configuró un grupo de discusión teniendo en cuenta los siguientes criterios concernientes a características sociodemográficas del profesorado: tipo de centro, categoría profesional, contexto del centro, sexo y, finalmente, experiencia docente. El análisis cualitativo del discurso de los participantes, realizado gracias a la aplicación del programa informático ¿Nudist Vivo¿, permitió identificar varios núcleos de información que fueron indexados y organizados teniendo en cuenta una trayectoria y secuencia temporal lógica, es decir, desde que aparecen, o debieran aparecer, las propuestas interdisciplinares, hasta los condicionantes o dificultades que el profesorado tiene, o puede tener, a la hora de plantearlos. También se realizó un análisis cuantitativo de la participación de los miembros del grupo.

  7. El ordenamiento ecológico territorial instrumento de política ambiental para la planeación del desarrollo local

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Adán Guillermo Ramírez García

    2016-01-01

    Full Text Available El objetivo fue proponer un modelo de planeación de desarrollo validado en campo que propicie el uso adecuado de los recursos naturales. En cuanto a la metodología, se formuló un programa de ordenamiento ecológico del territorio apoyándose en los sistemas de información geográfica, talleres participativos, recorridos de campo y entrevistas semiestructuradas. El resultado de este trabajo es que el modelo de desarrollo local propuesto parte de los fundamentos del desarrollo sustentable, la evaluación rural participativa y la planificación territorial y busca la compatibilidad entre el manejo de los recursos naturales, las actividades productivas, las características socioculturales, las recomendaciones técnicas y las necesidades sentidas de la población. Las principales limitantes en este tipo de trabajo son el poco tiempo para su realización y el requerido para el acompañamiento y evaluación de los procesos de autogestión así como la disponibilidad de los recursos económicos para financiarla. Nuestra conclusión es que la aportación de este trabajo, como instrumento de planeación y desarrollo local, contempla como pilar para la construcción de las propuestas la participación de actores del sector público, privado y social, de tal forma que se conjuguen sus visiones bajo la óptica del manejo sostenible de los recursos naturales en un mismo esfuerzo para decidir el quehacer local.

  8. Bibliotecas e leitura em ambiente prisional1

    OpenAIRE

    Serrano, Fernanda Maria Cunha Ferreira

    2016-01-01

    Os estabelecimentos prisionais, outrora entendidos como um instrumento moralizador e preventivo e considerados actualmente como instrumentos de reinserção social dos indivíduos, vêem a biblioteca como uma das suas ferramentas essenciais, suportando as suas medidas reabilitativas. A biblioteca é vista como um elemento dinamizador da vida dos reclusos na prisão, capaz de motivar a alteração de hábitos e comportamentos, através da ocupação do tempo passado no estabelecimento. No entanto, as suas...

  9. CONSTRUÇÃO E VALIDAÇÃO DE CONTEÚDO DE INSTRUMENTO DE COLETA DE DADOS EM UNIDADE NEONATAL

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Natalie Dantas Costa Lima

    2009-01-01

    Full Text Available Para efectos de posibilitar la recogida de datos sistematizada, el estudio tuvo como objetivo construir y validar un instrumento de evaluación clínica para neonatos internados en Unidad de Vigilancia Intensiva. Estudio metodológico realizado durante los me- ses de enero a junio del 2008. Éste fue organizado en dos fases: recopilación bibliográfica para subvencionar la construcción del instrumento y evaluación de la adecuación del contenido por expertos del Estado de Ceará. El instrumento estaba compuesto por diez secciones: datos personales de la madre y recién nacido, signos vitales, integridad física/cutáneo-mucosa, cabeza/cuello, evaluación de los sistemas: nervioso, respiratorio, cardiovascular, gastrointestinal, genitourinario y binomio madre-hijo. Se incluyeron diagnósticos de enfermería pertinentes para cada sección. Todas las secciones fueron consideradas adecuadas. Cuatro secciones recibieron resultado máximo de consentimiento, siendo éstas: datos personales de la madre y recién nacido, cabeza/cuello, sistema cardiovascular y sistema genitourinario. Se cree que la implementación de este instrumento podrá contribuir para que enfermeros identifiquen indicadores que reflejarán posibles diagnósticos de enfermería.

  10. Conceptual aspects of multidisciplinarity and interdisciplinarity and research in information science

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Lucinéia Maria Bicalho

    2011-10-01

    Full Text Available This article presents the conceptual evolution of the terms of multidisciplinarity and interdisciplinarity, as well as basic ideas that identify the transdisciplinary approach, from broad theoretical framework. The text is part of PhD research whose main objective was to analyze the scientific research being done in the context of information science which involved the participation of more than one discipline. For this, the concepts presented here were used. So contemporary authors from different fields were studied to compose the conceptual framework in which the analysis was based. The survey results allowed us to draw a complete profile of research in the area regarding the use of the mentioned approaches, concluding that different forms and levels of interactions are found in research in information science and multidisciplinarity is the most common. It concluded also, in relation to aspects presented here, that the concepts have changed and that brought about significant changes in their meanings. These changes lead to the necessity of doing a review and update, within the science of information on the implications of being an interdisciplinary area, according to the meaning acquired by the term nowadays.

  11. Utilização de Softwares no processo de ensino e aprendizagem de instrumentos de teclado

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Susana Ester Krüger

    2015-05-01

    Full Text Available Neste trabalho são analisadas algumas pesquisas realizadas sobre software utilizados no processo de ensino e aprendizagem de insrtumentos de teclado. São investigadas as interseções efetuadas em pesquisas quanto as concepções educativas, instrumentos de teclado e uso de software. As pesquisas quanto as concepções educativas, intrumentos de teclado e uso de software. As pesquisas são analisadas de acordo com a forma de atuação do software no processo de ensino e aprendizagem de instrumentos de teclado? Indireta e direta. Constata-se que a utilizaçnao de software pode ser propicia ao desenvolvimento musical de estudante de instrumentos de teclado. São apontadas algumas deficiências e possibilidades do uso de softwares no processo educacional. Por fim, ressalta-se a necessidade e importância de participação dos professores na elaboração dos mesmos, utilizaçnao de concepções educativas no seu processo de criação, de sua avaliação prévia e, de realização de pesquisas mais extensas sobre tema.

  12. El uso de instrumentos de evaluación de riesgo de violencia en Argentina y Chile

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jay P. Singh

    2013-12-01

    Full Text Available Introducción: En las últimas décadas hubo importantes avances científicos en la sistematización de la evaluación del riesgo de violencia, pero esas contribuciones no se implementan de manera rápida ni uniforme en la práctica latinoamericana. Objetivos: Describir qué instrumentos de evaluación de riesgo de violencia se utilizan en Chile y Argentina, y qué características tiene esa práctica profesional. Material y método: Se realizó una encuesta a través de la web, a profesionales relacionados con la salud mental registrados en listas nacionales e internacionales de 17 países, entre septiembre y diciembre del 2012. En el estudio se informan resultados de 46 respondientes de Chile y Argentina. Resultados: El 78% de los psiquiatras, el 93% de los psicólogos y el 100% de los trabajadores sociales utilizaron instrumentos para ERV; la amplia mayoría los consideró relativamente útiles. Los instrumentos más utilizados fueron HCR-20, PCL-R y PCL-SV.

  13. Revisión entre pares como instrumento de aprendizaje

    OpenAIRE

    Crespo García, Raquel; Villena Román, Julio

    2005-01-01

    Proyecto de Innovación Docente en las asignaturas de Organización de Contenidos Audiovisuales y e Inteligencia en Redes de Comunicaciones Este artículo describe la experiencia de innovación docente llevada a cabo este último curso basada en la aplicación de la metodología de revisión entre iguales como instrumento para el aprendizaje, desarrollada en las asignaturas Organización de Contenidos Audiovisuales (Ingeniería Técnica de Telecomunicación, especialidad Sonido e Imagen) durante el cu...

  14. Herramienta web para el aprendizaje autónomo o guiado de instrumentos musicales

    OpenAIRE

    Moreno Rodríguez, Beatriz

    2015-01-01

    El proyecto desarrollado en este trabajo fin de máster consiste en un sitio web pensado para aquellas personas que desean aprender a tocar algún instrumento musical a través de internet, tanto si se prefiere un aprendizaje dirigido como libre.

  15. Oportunidades para el uso de instrumentos económicos en materia de aguas en México

    OpenAIRE

    García Lopez, Tania

    2014-01-01

    En el presente trabajo se reflexiona sobre las oportunidades en México para el uso de instrumentos económicos en materia de aguas. Tras la reforma constitucional del año 2012, en la que se añade un párrafo sexto dentro del artículo cuarto, es necesario cambiar el marco jurídico aplicable a las aguas en el país y este estudio hace una propuesta de redacción de un capítulo relativo a los instrumentos económicos en dicho ordenamiento jurídico. Se distingue, de acuerdo a lo que dispone la Ley Gen...

  16. Avaliação do desempenho ambiental e racionalização do consumo de água no segmento industrial de produção de bebidas

    OpenAIRE

    Cavalcante,Luciana Miranda; Machado,Luíza Carla Girad Teixeira; Lima,Aline Maria Meiguins de

    2013-01-01

    A região Amazônica, detentora de grande potencial hídrico, tem atraído indústrias que promovem uso intensivo de água, por isso, existe uma emergência por instrumentos que administrem essa tendência. Neste trabalho foi diagnosticado o nível de racionalização do uso da água pelo setor industrial de produção de bebidas no estado do Pará, assim como as causas do comportamento do setor. As variáveis dependentes (de comportamento) foram classificadas de acordo com quatro dimensões (gestão ambiental...

  17. Uma proposta de trabalho interdisciplinar sobre a água : o caso da flexquest “o fluido da vida”

    OpenAIRE

    de Sena Santos Silva, Iris Gabrielle

    2017-01-01

    A interdisciplinaridade faz parte dos currículos acadêmicos, porém este é um discurso que se resume apenas em seu bojo teórico. Não há um consenso sobre sua definição, reais objetivos e qual seria a melhor abordagem. Este artigo apresenta uma análise e discussão de como se dá a apropriação de uma abordagem interdisciplinar, sob o ponto de vista de uma licencianda em Ciências da Natureza, perante a construção de uma flexquest sobre conteúdos científicos envolvendo a temática “Água”. Os resulta...

  18. PLANEJAMENTO DE UMA TRILHA INTERPRETATIVA COMO FERRAMENTA DO ECOTURISMO NA APA DA BARRA DO RIO MAMANGUAPE - PARAÍBA, BRASIL

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Mércia Maria Araújo Luna

    2016-04-01

    Full Text Available A Floresta Atlântica é um bioma biodiverso e extremamente impactado. A Área de Proteção Ambiental (APA da Barra do Rio Mamanguape encontra-se inserida no hotspot da Floresta Atlântica. Este trabalho visa propor a implantação de uma trilha interpretativa na APA com base no Ecoturismo e na Educação Ambiental. Durante o mês de abril e maio de 2014 foi elaborado um roteiro mapeando os pontos estratégicos da trilha, elencando seus elementos mais representativos e registrando-os ao longo de 3.8 Km. Várias características da trilha foram consideradas na elaboração deste planejamento: a proteção do ambiente da trilha, seu potencial interpretativo, a acessibilidade e segurança. Os resultados apontaram nove pontos de atratividade onde foram abordados aspectos de relevância da flora, da fauna e da história da APA. Nota-se a necessidade da implantação de trilhas ecológicas no principal e maior fragmento de Floresta Atântica da APA, a Floresta do Oiteiro, uma vez que as trilhas só estão previstas no plano de manejo para um dos quatro municípios que abrange a APA, Lucena. Destaque pode ser dado à necessidade de treinamento de uma equipe local da Unidade de Conservação (UC para manter vivo o instrumento da trilha interpretativa, associando a interlocução entre a comunidade acadêmica da UFPB e os turistas pelo seu caráter amplo e interdisciplinar. Palavras-chave: Floresta Atlântica. Unidades de conservação. Turismo ecológico.

  19. Diseño y validación de un instrumento para evaluar los contenidos conceptuales sobre voleibol en Educación Secundaria Obligatoria

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Elena Hernández Hernández

    2013-03-01

    Full Text Available El objetivo del presente trabajo fue validar un instrumento para la evaluación de los contenidos a nivel conceptual en la iniciación al voleibol en la etapa de ESO. El instrumento estuvo compuesto por dos cuestionarios: a cuestionarios de evaluación de los contenidos conceptuales para primer curso de ESO, y b cuestionario para evaluar los contenidos conceptuales para tercer curso de ESO. En primer lugar se realizó una validación de contenido a través del acuerdo y consenso de nueve jueces expertos a nivel cualitativo (grado de comprensión, adecuación en la redacción, pertinencia de las preguntas, etc. y cuantitativo (valoración global, escala 0 a 10 del instrumento. En segundo lugar se aplicó el instrumento a una muestra de 96 alumnos, de 1.º y 3.er curso de la ESO. Se calculó la fiabilidad mediante la aplicación de la prueba test-retest. Los resultados indicaron que el instrumento de evaluación de los contenidos a nivel conceptual sobre voleibol dispone de los niveles óptimos de fiabilidad y validez para poder evaluar dichos conocimientos en la etapa de educación secundaria obligatoria.

  20. Instrumentos para la evaluación de la sobrecarga del cuidador familiar de personas con demencia

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    África Martos Martínez

    2015-08-01

    Full Text Available El envejecimiento poblacional en los países desarrollados es una realidad que ha dado paso al aumento de las enfermedades degenerativas, entre ellas la demencia. Los cambios que se producen en la demencia, suponen una perdida funcional que vuelve a la persona afectada más dependiente de los demás para el desempeño de las actividades, por lo que estas pasan a ser una función asumida por el cuidador. El proceso de convertirse en cuidador supone la aparición, en muchos casos de sobrecarga, esto es, la percepción que el cuidador tiene acerca de la influencia que el cuidado tiene sobre su salud, su vida social, personal y económica. La cuantificación del riesgo de agotamiento, debería ser un procedimiento común. Por ello, este estudio pretende realizar una revisión de los instrumentos de evaluación de la sobrecarga del cuidador familiar de la persona con demencia. El método que se siguió fue la recisión sistemática de las bases de datos Lilacs, ProQuest, PsycARTICLES y Dialnet Plus, tras la cual, se pasó a buscar la fuente primaria de los instrumentos utilizados en los estudios hallados. Así, se encontraron 4 instrumentos distintos y 6 versiones de estos. En 34 de los 42 estudios, fue utilizado como instrumento de evaluación de la sobrecarga la escala de Zarit (Zarit Caregiver Burden Interview o una versión o adaptación del mismo. Estos resultados indican que la preferencia por esta escala para la evaluación de la sobrecarga en los cuidadores, es un continuo que no ha variado desde los años 90.

  1. Política ambiental y territorios indígenas de Sonora

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Diana Luque

    2012-01-01

    Full Text Available La política ambiental en México ya es parte de la agenda de seguridad nacional, sin embargo, uno de sus instrumentos de planeación clave es el OET (Ordenamiento Ecológico del Territorio, el cual no ha logrado el impacto previsto. Se propone a los pueblos y territorios indígenas de Sonora como sector estratégico para la implementación de los OET, para lo cual se considera necesario profundizar en su problemática actual. Por ello, se realiza un análisis socioambiental de los complejos bioculturales de Sonora, a partir del marco de reflexión de la ecología política y la perspectiva biocultural. Esto se logra a partir de un análisis interdisciplinario donde se conjugan epistemologías y metodologías de los campos de las ciencias sociales y de la ecología. El análisis socioambiental se organiza a partir de dos grandes temas: la territorialidad y la comunidad indígena contemporánea. Se concluye que el formato actual de los OET es poco operativo, por lo que se dan recomendaciones para eficientar su implementación. Por último, se resalta la importancia de la atención de los complejos bioculturales, en primera instancia como un tema de justicia ambiental, así como por su capacidad para incidir a favor de los temas globales ambientales, como el cambio climático y la disponibilidad y calidad del agua.

  2. Adaptación de instrumentos para la evaluación de aspectos organizaciones en ONG's

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    M.ª CELESTE DÁVILA DE LEÓN

    2003-01-01

    Full Text Available En los últimos años se ha evidenciado que las actitudes hacia la organización o hacia la actividad en sí juegan un importante papel en la explicación de la continuidad de los voluntarios en las organizaciones. A pesar de ello, aún no se cuenta con instrumentos de evaluación adecuados que permitan un estudio más exhaustivo de estas actitudes en los voluntarios. En este artículo se presenta la adaptación a este ámbito de algunos instrumentos habitualmente utilizados para estudiar dichas actitudes en personal remunerado. El Organizational Commitment Questionarie (OCQ de Mowday, Steers y Porter, el Job Involvement de Lodahl y Kejner y el Job Diagnostic Survey de Hackman y Oldham adaptados a la población voluntaria se aplicaron a 419 voluntarios que realizaban muy diferentes actividades. El análisis de algunas de las propiedades psicométricas de estos instrumentos muestra que tanto el Organizational Commitment Questionarie como el Job Diagnostic Survey parecen adaptarse bien a las peculiaridades del voluntariado, en cambio, con el Job Involvement se encuentran resultados que permiten cuestionar su validez y adecuación, por lo que será necesario desarrollar más investigaciones para su rechazo o su afirmación definitiva en el estudio del voluntariado.

  3. Instrumentos específicos para avaliar a qualidade de vida em crianças e adolescentes com asma

    OpenAIRE

    Cristian Roncada; Rita Mattiello; Paulo M. Pitrez; Edgar E. Sarria

    2013-01-01

    OBJETIVO: Identificar e descrever os instrumentos específicos que avaliam a QVRS de crianças e adolescentes com asma. FONTES DOS DADOS: Realizamos buscas nas bases de dados PubMed, Ovid e LILACS utilizando várias combinações de descritores (MeSH terms), selecionando artigos originais sobre desenvolvimento de questionários específicos de QVRS, publicados em inglês, português ou espanhol, entre 1990 e 2012. SÍNTESE DOS DADOS: Foram identificados 15 instrumentos que preencheram os critérios de i...

  4. Las actividades en el área de producción de alimentos y su incidencia en el medio ambiente

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Bertha E. Rivas A.

    2006-11-01

    Full Text Available El turismo como fenómeno social y múltiple abarca diversas actividades, y algunas de ellas con impacto en el medio ambiente. En esas actividades está la hotelera con su infraestructura está la hotelera con su infraestructura investigación tiene como objetivo establecer en qué medida los hoteles venezolanos contribuyen estudio es de naturaleza teórico-práctica. Se analizaron tres hoteles capitalinos a través del instrumento de inspección sanitaria, diseñado por el Ministerio de Salud y Desarrollo Social (1980, que determina el porcentaje de efectividad en deméritos. Los resultados arrojaron un 60.49% de efectividad promedio. La principal conclusión es que no se observaron acciones tácitamente expresas para contrarrestar el impacto que se realizan en el área de producción de alimentos, donde un problema importante es el referido al personal que en él labora y que requiere de talleres de inducción por parte de la gerencia del hotel para sensibilizarlos sobre la problemática ambiental.

  5. Informação como objeto para construção do corpus interdisciplinar entre Ciência da Informação e Ciência da Administração | Information from object to construction to interdisciplinary corpus between Information Science and Administrative Science

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Joaquim Francisco Cavalcante de Oliveira

    2011-03-01

    Full Text Available Resumo Descrição e análise dos fundamentos teóricos e procedimentos metodológicos para a construção de um corpus interdisciplinar, compreendido como “o conjunto de categorias interdisciplinares afins e de significados próximos, valorizados por duas ou mais Ciências”, nesta pesquisa entre a Ciência da Informação e a Ciência da Administração, com base na informação e gestão da informação. As etapas de seu desenvolvimento incluem o referencial teórico em torno da interdisciplinaridade das áreas estudadas, especialmente Heckhausen; pesquisa documental para identificação dos autores de Ciência da Informação e de Ciência da Administração, identificados via Currículo Lattes e Diretório de Grupos de Pesquisa do CNPq e autores estrangeiros por meio do Google. A partir da análise de citação e a análise de conteúdo em revistas brasileiras de Administração e Ciência da Informação selecionadas e da identificação dos conceitos contidos em artigos, foi construído o corpus interdisciplinar. Esta metodologia tem aplicação mais ampla e pode ser adotada em pesquisas semelhantes de interdisciplinaridade de outros campos do conhecimento. Palavras-chave interdisciplinaridade; Ciência da Informação; Ciência da Administração; informação; metodologia da pesquisa; corpus interdisciplinar; gestão da informação. Abstract A description and analysis of the theoretical foundations and methodological procedures in the development of an interdisciplinary corpus, defined/described as “a group of related interdisciplinary categories and similar meanings, recognized by two or more Sciences”, the article presents results of research between Information Science and Administrative Science, based on information and information management. The stages of its development include the theoretical referential that surrounds the interdisciplinarity of the studied areas, especially Heckhausen: documental research for the

  6. Mapa conceitual: seu potencial como instrumento avaliativo Conceptual map: its potential as an assessment instrument

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Nadia Aparecida de Souza

    2010-12-01

    Full Text Available Os instrumentos avaliativos são numerosos; dentre eles, o mapa conceitual é uma das alternativas. Entretanto, cumpre questionar: quais as vantagens e as limitações do mapa conceitual como instrumento avaliativo? Assim, o presente trabalho objetivou delinear e analisar as vantagens e as limitações inerentes ao uso do mapa conceitual como instrumento avaliativo. A pesquisa privilegiou a abordagem qualitativa, na forma do estudo de caso. Desenvolvido durante o primeiro semestre de 2006 com 32 alunas do 3º ano de um curso de Pedagogia de uma universidade pública paranaense, o estudo utilizou questionário, entrevista e observação para a coleta de dados. A análise de conteúdo clássica facultou determinar as aprendizagens decorrentes da vivência, bem como a incidência de diferentes aspectos enunciados como facilitadores ou limitadores na utilização do mapa conceitual como instrumento avaliativo. Estes foram analisados não como antagônicos, mas como facetas de um mesmo fenômeno e, por isso, complementares e interdependentes.There is a great variety of instruments to assess learning. Conceptual maps are questioned in this text, as one of these possibilities. The objectives of this study are to identify and analyze the advantages and limitations inherent to the use of conceptual maps as assessment instruments. In the study, especially the qualitative approach is used in a case study. It was carried out during the first semester of 2006, involving 32 3rd-year students of a pedagogy course at a public university in the state of Paraná. The research was based on a questionnaire, an interview and observation for data collection. The analysis of the material allowed us to determine the actual learning emerging from the experience, as well as the incidence of different aspects which might have facilitated or hindered the use of conceptual maps as assessment instruments. These aspects were analyzed, not as opposites, but as complementary

  7. ISOMORFISMO E FLEXIBILIDADE FACE ÀS PRESSÕES DO AMBIENTE INSTITUCIONAL: UM ESTUDO JUNTO ÀS VINÍCOLAS EXPORTADORAS DA REGIÃO DA CAMPANHA GAÚCHA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Diego Echevnguá Borges

    2016-10-01

    Full Text Available O presente estudo buscou identificar e analisar como está ocorrendo o relacionamento entre instituições e vinícolas exportadoras no ambiente institucional da Campanha Gaúcha, baseando-se, para tanto, no modelo proposto pela autora Christine Oliver (1991. Além disso, pretendeu-se verificar se as vinícolas fazem uso do isomorfismo em suas respostas às pressões do ambiente institucional para obterem legitimação na comunidade vitivinícola. Para tanto, foram revisados temas relativos à teoria institucional, em suas vertentes respostas estratégicas, pressões ambientais e isomorfismo, bem como se buscaram, em sítios eletrônicos e artigos acadêmicos, etc., pressões oriundas do ambiente institucional que impactem diretamente nas atividades das vinícolas em estudo. Foi realizado um estudo qualitativo, tendo como instrumento para coletar os dados primários, junto a três vinícolas que compunham a amostra, um roteiro de entrevista semiestruturado com três questões abertas. Entre os resultados, verifica-se que todas as vinícolas adotaram respostas estratégicas menos flexíveis face às requisições dos consumidores por práticas ambientalmente corretas. Palavras-chave: Teoria institucional. Pressões do ambiente institucional. Repostas estratégicas.

  8. Diseño de un instrumento para caracterizar la cultura organizacional de una empresa del Estado

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Claudia Cecilia Medina Rincón

    2007-12-01

    Full Text Available En el presente artículo la autora expone los resultados de la investigación que buscó proponer un instrumento que permite caracterizar la cultura organizacional de una empresa del sector público; el instrumento diseñado en forma de encuesta considera cuatro categorías para acercarse a la cultura organizacional que son estructura organizacional, clima organizacional, valores y comunicación y consta de 155 preguntas distribuidas de la siguiente manera: 144 preguntas con cuatro posibilidades de respuesta (siempre, periódicamente, muy de vez en cuando, nunca; seis preguntas abiertas para cada una de las variables (excepto comunicación que permiten complementar la información obtenida en las 144 preguntas cerradas y por último se hacen otras cinco preguntas con opción múltiple de respuesta. El estudio se basa en una revisión teórica sobre diferentes planteamientos que existen acerca de la cultura organizacional, las diversas categorías que permiten caracterizarla y las conclusiones a las que se llegó con base en la información obtenida en la aplicación de la prueba piloto del instrumento a 20 funcionarios de la empresa estudiada.

  9. Habitar vertical: avaliação da qualidade espacial e ambiental de edifícios de apartamentos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Simone Barbosa Villa

    Full Text Available Resumo Frente ao significativo crescimento da produção de edifícios de apartamentos na última década no Brasil, vislumbrou-se a necessidade de se analisar sua qualidade. Assim, este artigo apresenta os principais resultados da pesquisa intitulada "Habitar vertical: avaliação da qualidade espacial e ambiental de edifícios de apartamentos", que objetivou investigar a qualidade de empreendimentos habitacionais multifamiliares destinados à classe média e lançados pelo mercado imobiliário nas cidades de Uberlândia, MG, e Ribeirão Preto, SP. Essa comunicação aborda a fundamentação teórica da pesquisa e sua metodologia, bem como expõe alguns resultados que enfocam questões relativas à funcionalidade e à qualidade ambiental das habitações - derivados da aplicação de instrumentos de avaliação pós-ocupação (APO em quatro estudos de caso. Os resultados apontam para o descumprimento de parâmetros básicos de funcionalidade nos edifícios avaliados, em função da redução dimensional dos apartamentos, da excessiva compartimentação dos espaços e da sobreposição de usos não planejada. Indicam também a incipiente incorporação de estratégias de sustentabilidade nos edifícios, além do baixo nível de consciência ambiental dos moradores. Acredita-se que bancos de dados alimentados por APO possam nortear o processo de concepção de produções imobiliárias que visem a uma maior qualidade do ambiente construído.

  10. Análisis de los instrumentos de observación empleados para el registro de variables temporales en educación física

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Luis Lozano Moreno

    2006-03-01

    Full Text Available Se trata de un artículo descriptivo cuyo objetivo fundamental es realizar una recopilación de los distintos instrumentos relacionados con el registro de variables temporales utilizados en la observación de los comportamientos de los alumnos, por un lado, y de los profesores por otro, dentro de las clases de Educación Física (EF. Los instrumentos y técnicas de observación están agrupados en función del elemento fundamental de estudio, obteniendo tres clasificaciones: a los relacionados con la observación del comportamiento del alumno; b con la observación del comportamiento del profesor, y c instrumentos globales. De cada instrumento se destaca su uso más importante, estudios donde ha sido aplicado, así como las variables y/o categorías de análisis.

  11. Metodología para la enseñanza-aprendizaje de la lengua materna como nodo interdisciplinar

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Carlos Moreira-Carbonell

    2017-11-01

    Full Text Available Se ofrece una metodología para la enseñanza-aprendizaje de la lengua materna como nodo interdisciplinar, a partir de una concepción amplia del texto como “conjunto sígnico coherente”, dotado de códigos de acuerdo con su función comunicativa según la semiótica. Se enfatiza en la utilización del texto más allá del marco de las humanidades. Con ello se potencia el proceso de enseñanza-aprendizaje a partir del trabajo con el texto por ser portador del contenido de aprendizaje, que actúa objetivamente como el objeto que satisface las necesidades de atribución y producción de los significados que necesita el estudiante para poder transformar sus conocimientos.

  12. Configuração glótica em tocadores de instrumento de sopro Glottic configuration in wind instrument players

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Claudia Alessandra Eckley

    2006-02-01

    Full Text Available O conhecimento dos problemas de saúde relacionados à voz ocupacional torna-se cada vez mais importante à medida que mais indivíduos usam a voz como instrumento de trabalho. Os músicos tocadores de instrumento de sopro são um grupo bastante específico de indivíduos que usa o trato vocal intensamente no exercício de suas atividades profissionais. Curiosamente, pouco ou nada temos relatado sobre a atuação direta da laringe nesta modalidade profissional. OBJETIVO: O objetivo do atual estudo foi avaliar o comportamento da laringe e do trato vocal de músicos tocadores de instrumento de sopro. MATERIAL E MÉTODO: Foram estudados 10 indivíduos tocadores profissionais de instrumento de sopro através de videonasofibrolaringoscopia, sendo observados o comportamento da laringe, faringe e língua durante o tocar do instrumento. RESULTADOS: Em todos os participantes deste estudo observamos que os tons musicais foram produzidos durante a adução das pregas vocais. O relato de maior dificuldade técnica de tocar determinada peça musical estava relacionado a uma maior tensão glótica (constricção látero-lateral e supraglótica. CONCLUSÕES: A glote participa ativamente da produção sonora do instrumento de sopro e que alterações na configuração glótica podem interferir na produção sonora musical final. Estes conhecimentos sugerem a necessidade de incluir os músicos tocadores de instrumento de sopro no grupo dos chamados profissionais da voz.INTRODUCTION: Knowledge of occupational voice disorders has gained increased importance as more individuals rely on their voices for their work. Wind instrument players are a specific group of individuals that present intensive use of the vocal tract associated with blowing their instrument. Interestingly, only a small number of reports focus on the laryngeal function of such professionals. AIM: The current study evaluated the laryngeal and vocal tract movement of wind instrument players. MATERIAL

  13. Ambiente virtual: a ponte para conhecer as bibliotecas das escolas

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ediane Toscano Galdino de Carvalho

    2016-04-01

    Full Text Available Identifica a existência de bibliotecas escolares a partir dos endereços eletrônicos das escolas da rede particular de ensino da cidade de João Pessoa, PB. Dessa forma, o artigo aborda a web como espaço significativo no processo de gestão das escolas, além de ser instrumento dinamizador para o ensino e aprendizagem, sendo necessário conhecer todas as operacionalidades da web e poder utilizar a favor da escola e conseqüentemente da biblioteca. Em se tratando do processo metodológico, a pesquisa caracteriza-se como exploratória, utilizando-se do ambiente virtual para explorar os dados necessários à mesma. A investigação foi realizada em vinte escolas da rede de ensino privado da cidade de João Pessoa, PB. Como resultado, observou-se que o número de escolas que identificam em seus sites a existência de bibliotecas é extremamente reduzido tendo em vista que a biblioteca é uma instituição integrante para o processo de ensino e aprendizagem de uma escola.

  14. Una dimensión didáctica y conceptual de un instrumento para la Valoración de Objetos Virtuales de Aprendizaje. El caso de las fracciones

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Mónica María Triana-Muñoz

    2016-01-01

    Full Text Available Estudios realizados sobre el tema de valoración de objetos virtuales de aprendizaje han aportado instrumentos que en gran medida han sido pensados para atender la generalidad de aspectos estructurales y no han profundizado en aspectos metodológicos, ni han atendido a particularidades intrínsecas de los conocimientos propios de una disciplina, lo que sugirió la necesidad de proponer e investigar sobre la definición de las características de un instrumento de valoración, atendiendo a las particularidades de las matemáticas y de sus contenidos. Para consolidar la construcción del instrumento de valoración de objetos virtuales de aprendizaje, se llegó a la conclusión que este debería atender a la relación entre el contenido, la pedagogía y la tecnología, aspectos que se profundizan en el marco teórico de la investigación. Un instrumento de carácter didáctico-conceptual, que abarca varias dimensiones y cuenta con unas orientaciones generales para los temas del área de matemáticas, en específico para la enseñanza de las fracciones, proporcionando un espacio de participación al profesor para la construcción del instrumento como tal. El instrumento de valoración fue validado en varias etapas, donde fueron partícipes profesores de matemáticas de diferentes niveles educativos. Como resultado de este proceso investigativo surgió un Instrumento nombrado “Valoración de Objetos Virtuales de Aprendizaje para la enseñanza de las fracciones” , que pretendió llenar el vacío estructural y de contenido identificado en los demás instrumentos existentes.

  15. METODOLOGIA CERCETĂRII ŞTIINŢIFICE – MODELE REPREZENATIVE INTERDISCIPLINARE LANSATE DE K.POPPER ŞI G.BACHELARD

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Vasile ŢAPOC

    2018-05-01

    Full Text Available În articol sunt abordate posibilităţile investigaţionale ale modelelor elaborate de K.Popper şi G.Bachelard, ce se înscriu în orizontul cercetării interdisciplinare. Atât metoda raţionalismului critic a lui K.Popper, cât şi metoda recurentă a lui G.Bachelard utilizează din plin resursele cunoaşterii raţionale, obiective. Anume natura acesteia a permis transfor­marea metodologiei interdisciplinare în tehnologie de producere a cunoştinţelor prin computere, fapt ce a dus la pro­gresul civilizaţiei, concomitent cu criza culturii. Specialistul, în inter­de­pendenţă cu computerul, a devenit instrument comod în rezolvare a problemelor civilizaţionale, omul, însă, cu problemele sale legate de cultură: finalitatea existenţei, realizarea de sine spirituală ş.a., este pus în sarcina­ cercetărilor transdisciplinare.THE METHODOLOGY OF SCIENTIFIC RESEARCH – REPRESENTATIVE INTERDISCIPLINARY MODELS, INTRODUCED BY K.POPPER AND G.BACHELARDThe current article focuses on possibilities of research offered by the models, developed by K.Popper and G.Bachelard, as placed in the sphere of interdisciplinary study. Both the method of critical rationalism by K.Popper, as well as the recurrent method of G.Bachelard use abundantly the resources of rational, objective knowledge. It is the nature of the latter that allowed for the transformation of interdisciplinary methodology into a technology of knowledge production by computers, which lead to the progress of civilization, along with the crisis of culture. A specialist in computer interdependency has become a convenient tool in solving civilization problems, whereas the man overwhelmed by his cultural problems – the finality of his existence and others – falls into the realm of interdisciplinary research.

  16. Periodismo ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Lucía Lemos

    2015-01-01

    Full Text Available Los periodistas toman el tema del medio ambiente cada vez más en serio. El uso de temas relacionados con el medio ambiente, debe estar ligado al análisis socio-económico y a las posibilidades de comunicación y educación de diferentes regiones del mundo. A continuación se presenta un resumen de la situación ambiental, las acciones de prensa y comunicación que se llevan a cabo en América Central (Panamá, El Salvador, Costa Rica y en Sudamérica Brasil,Colombia, Chile, México, y Perú. Se concluye en la necesidad de formar hábitos ecológicos. Los comunicadores deben presentar soluciones a los problemas, fomentar campañas comunes, compartir información y velar por el ambiente ambiente para que las generaciones futuras no tengan que perecer.

  17. Validez y confiabilidad de un instrumento de satisfacción del usuario con síndrome febril agudo

    OpenAIRE

    Tiga-Loza, Diana C; Villar-Centeno, Luis á; Güiza-Sanabria, Diana R; Martínez-Vega, Ruth A

    2010-01-01

    Objetivo Determinar la validez y la confiabilidad de un instrumento de satisfacción del paciente con Síndrome Febril Agudo en urgencias y consulta oportuna de la Red Pública de Bucaramanga. Métodos Estudio de evaluación de tecnologías diagnósticas en personas con Síndrome Febril Agudo entre el 2008 y 2009. Se diseñó un cuestionario telefónico a partir de 3 instrumentos en español. Se evaluó validez de contenido mediante sometimiento a expertos y a profesionales de salud y validez facial en un...

  18. Interdisciplinarity in work process at a Psychosocial Attention Center

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maria Salete Bessa Jorge

    2010-09-01

    Full Text Available Objective: To analyze the work process of mental health professionals from a Psychosocial Attention Center (CAPS, from the knowledge and the practices applied in the production of care and its interface with user’s demands and the service offering. Methods: A case study with qualitative approach. Twenty-eight subjects joined in and were divided into three groups: I (eleven mental health workers, II (eleven users e III (six family members. The semistructured interview was used besides systematic observation, in the search for data about the work process of the professionals of the Psychosocial Attention Center, the relationship between team and user, offering and demand, access, technologies of care, knowledge and practices and interdisciplinarity. The investigation was based upon critical content analysis and was oriented by the flowchart analyzer. Results: The service organization and its work process are directed to the immediate supply of the population’s demands, which depicts a care based on prescriptive practices. Thus, the flow of assistance and the service offering complement each other in the need of a procedure and in its exhaustive offering by the service, dissolving interdisciplinary conductions of intervention shared with the user.Conclusion: Mental health care is still surrounded by biomedical hegemony centered in procedures directed to pharmacological prescription. Despite this reality, the work centered on the user and the utilization of soft technologies – communication, link, welcoming – begin to take part of the daily CAPS service offering, although it is only present in specific activities of certain procedures.

  19. El Software Hagáquê (HQ como una herramienta en la enseñanza y aprendizaje de la educación ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Elizabeth Aparecida Assis Brandão Danhão

    2015-12-01

    Full Text Available Este estudio forma parte de la investigación para una tesis, la meta Cuyo fue analizar las Tecnologías de Información y Comunicación (TIC a través del uso de software Hagáquê (HQ en la educación y el aprendizaje de la educación ambiental. Esta encuesta se llevó a cabo de una manera multidisciplinar en una escuela del Programa Integral de Educación de la Secretaría de Educación del Estado de São Paulo (VER / SP, con sede en Sorocaba / SP, Brasil. Los sujetos del estudio fueron 30 alumnos (as de la Enseñanza Fundamental II (de 6º a 9º grado. Las herramientas metodológicas utilizadas fueron: análisis de documentos, observaciones de clases, el análisis de las historias producidas por los estudiantes y un cuestionario administrado al final de curso electivo. Las actividades se llevaron a cabo de una manera multidisciplinar y interdisciplinar, mediante la construcción de historias con temas ambientales, con diseños hechos a mano, manuscritos y digitalizada en el software Hagáquê (HQ. Esperamos que esta investigación colaboran para las reflexiones sobre el uso de las herramientas tecnológicas en el aula para ayudar en el proceso de enseñanza y aprendizaje y la educación ambiental.

  20. Evidência de validade convergente entre instrumentos de avaliação da consciência fonológica = Convergent validity evidence between instruments for assessment of phonological awareness = La validez convergente entre los instrumentos de evaluación de la conciencia fonológica

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Suehiro, Adriana Cristina Boulhoça

    2015-01-01

    Full Text Available O presente estudo buscou por evidência de validade convergente entre instrumentos de avaliação da consciência fonológica. Participaram 221 crianças, ambos os sexos, entre 6 e 12 anos (M =8,53; DP=1,40 de segundo ao quinto ano do Ensino Fundamental de escola pública do interior de São Paulo. Os participantes foram submetidos, individualmente, ao Roteiro de Avaliação da Consciência Fonológica (RACF e à Prova de Consciência Fonológica por Produção Oral (PCFO. Foi identificada uma correlação positiva e moderada (r=0,65 entre os instrumentos, indicando que o RACF pode ser usado para avaliar o mesmo construto. Considerando que é um instrumento de rastreio poderá fornecer uma avaliação rápida e de baixo custo para ser usada nessa etapa da escolarização

  1. Desarrollo y validación de un instrumento para la evaluación inicial de enfermeira Desenvolvimento e validação de um instrumento para a avaliação inicial de enfermagem Development and validation of an instrument for initial nursing assessment

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Cayetano Fernández-Sola

    2012-12-01

    Full Text Available Este estudio, desarrollado de abril a julio de 2008, objetiva desarrollar y validar un instrumento para orientar la evaluación de enfermería en parámetros asistenciales y docentes en Santa Cruz, Bolivia. Participaron doce enfermeras bolivianas y se utilizaron el análisis de documentos y técnicas de consenso para definir las categorías y criterios a ser incluidas en el instrumento. Estas categorías son: la evaluación física y los 11 Patrones Funcionales de Salud de Gordon. El instrumento se caracteriza por ser breve, de sencilla comprensión y por centrarse en el enfermero. No incluye elementos de evaluación física avanzada, pero sí criterios de estilos de vida y autonomía del paciente. El desarrollo de estos instrumentos contribuye a la calidad de los registros, favorece el juicio clínico y la aplicación del proceso a la enfermería, refuerza el papel del enfermero, favoreciendo la sistematización de su práctica.Este estudo, realizado entre abril e julho de 2008, teve como objetivo desenvolver e validar um instrumento para orientar a avaliação de enfermagem em parâmetros assistenciais e docentes, em Santa Cruz, na Bolívia. Participaram do estudo doze enfermeiras bolivianas, e utilizaram-se a análise de documentos e técnicas de consenso para definir as categorias e critérios a incluir no instrumento. As categorias definidas foram a avaliação física e os onze Padrões Funcionais da Saúde de Gordon. O instrumento caracteriza-se por ser breve, de fácil compreensão e por centrar-se no enfermeiro. Não foram incluídos elementos de avaliação física avançada, mas sim critérios de estilos de vida e autonomia do paciente. O desenvolvimento do instrumento contribuiu para a qualidade dos registros, favorecendo o juízo clínico e a aplicação do processo à enfermagem, reforçando o papel do enfermeiro e contribuindo para a sistematização da sua prática.The objective of this study, conducted in Bolivia from April to

  2. Validez y confiabilidad del instrumento de vínculo parental (Parental Bonding Instrument, PBI en una muestra de varones mexicanos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Erika Robles Estrada

    2016-01-01

    Full Text Available El objetivo de esta investigación fue obtener la validez y confiabilidad del instrumento de vínculo parental en una muestra de varones mexicanos. En total fueron 125 participantes. El instrumento original es de Parker, Tupling y Brown (1979; mide la percepción de la conducta y actitud de los padres hacia sus hijos hasta los 16 años. La aplicación se llevó de manera colectiva con consentimiento informado. Los datos se analizaron con análisis factorial y Alfa de Cronbach. Los resultados arrojaron la permanencia de los factores del instrumento: sobreprotección y cuidado. La confiabilidad fue de .900. Se puede concluir que el instrumento es válido y confiable para muestras mexicanas de varones. Abstract The objective of this research was to obtain the validity and reliability of the Parental Bonding Instrument in sample of Mexican males. In total there were 125 participants. The original instrument is Parker, Tupling & Brown (1979; it measures the perception of the conduct and attitude of parents until the age of 16. The application took collectively with informed consent. Data were analyzed with analysis, factorial and Cronbach Alpha. The results threw the permanence of the factors of the instrument: care and overprotection. Reliability was of .900. It can be concluded that the instrument is valid and reliable for Mexican males.

  3. ¿Ayudamos cuando la situación de necesidad es abstracta?: el efecto prosocial de la disposición a incluir el macro-ambiente en el espacio vital

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Sergio Salgado

    2013-05-01

    Full Text Available En este trabajo se analiza el efecto prosocial de la inclusión del macro-ambiente en el espacio vital. Es decir, se propone que la medida en que las personas perciben que su vida se desarrolla en contextos ambientales amplios (p.ej., la sociedad y el mundo facilita la conducta prosocial cuando la situación de necesidad se presenta de modo abstracto (p.ej., muy amplia y lejana. Para comprobar esta hipótesis se realizaron dos estudios. En el Estudio 1 se construyó y analizó un instrumento de medida del grado en que se incluye el ambiente macro en el espacio vital (EV-macro. En el Estudio 2, se incluyó una manipulación del tipo de situación de necesidad (abstracta vs. concreta. Los resultados mostraron que el EV-macro se relacionó con una mayor conducta prosocial cuando la necesidad fue planteada en términos relativamente más abstractos.

  4. Validación de instrumentos para la evaluación formativa de la biología en estudiantes de grado sexto

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Salin Polania Polo

    2015-12-01

    Full Text Available Este artículo recoge la experiencia de validación de los instrumentos que se utilizarán para la evaluación desde el enfoque formativo en la enseñanza de la biología en estudiantes de grado sexto del Colegio Integrado de Fontibón de acuerdo a las categorías establecidas en el trabajo de investigación. Parte desde el concepto de evaluación y su enfoque formativo para los aprendizajes, lo que promueve en el profesor acciones de enseñanza dirigidas hacia sus estudiantes encaminadas a un diálogo permanente entre estos actores favoreciendo el aprendizaje desde la retroalimentación y la contextualización de las temáticas. Para ello se revisaron distintos autores que fundamentan la evaluación formativa y determinan las condiciones que caracterizan los instrumentos evaluativos adecuados para el enfoque formativo, los cuales se ajustan a un programa de intervención en la asignatura de biología de acuerdo al plan de estudios para grado sexto. Palabras claves: Evaluación formativa, instrumentos de evaluación, enseñanza de la biología, validación instrumentos.

  5. DESARROLLO DE UN INSTRUMENTO VIRTUAL PARA EL BALANCEAMIENTO DINAMICO DE ROTORES DEVELOPMENT OF A VIRTUAL INSTRUMENT FOR ROTOR DYNAMICS BALANCING

    OpenAIRE

    Edgar Estupiñán P; César San Martin; Luis Canales M

    2006-01-01

    El presente trabajo resalta la importancia del balanceamiento de rotores como principal herramienta dentro de las tareas correctivas del mantenimiento predictivo, con el fin de que se reduzcan las vibraciones y sus efectos secundarios en las máquinas rotatorias. Se ha desarrollado un instrumento virtual para el balanceamiento dinámico de rotores, basado en un sistema de adquisición de datos (SAD). El instrumento tiene incluidos todos los cálculos necesarios para balancear rotores en un plano ...

  6. Regulação emocional: a construção de um instrumento e resultados iniciais Regulación emocional: construcción de un instrumento y resultados preliminares Emotional regulation: the construction of an instrument and preliminary results

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Miriam Cruvinel

    2010-09-01

    Full Text Available Este estudo descreve os passos da construção de um instrumento qualitativo para investigar estratégias de regulação emocional de estudantes brasileiros e relata os resultados iniciais obtidos com a aplicação do instrumento. Participaram 54 alunos de 3ª e 4ª séries de uma escola pública de Campinas. O instrumento é composto por uma entrevista com 24 questões relativas a quatro emoções: tristeza, raiva, medo e alegria, e oito pranchas com figuras de crianças expressando cada emoção investigada. As respostas dos estudantes foram submetidas à análise de conteúdo. Um sistema de categorização foi desenvolvido para cada questão. A consistência do processo de codificação foi avaliada por dois juízes independentes, alcançando valores aceitáveis. Os resultados indicam que o engajamento em atividades prazerosas foi a estratégia mais mencionada para lidar com a tristeza, a raiva e o medo e para manter a alegria. Sugere-se que novos estudos sejam conduzidos com base no instrumento desenvolvido, tendo em vista contribuir para o seu refinamento.Este estudio describe los pasos de la construcción de un instrumento cualitativo para investigar estrategias de regulación emocional de estudiantes brasileños y describe los resultados preliminares. Participaron 54 alumnos de 3ª e 4ª serie, de una escuela pública de Campinas. El instrumento es compuesto por una entrevista con 24 cuestiones relativas a cuatro emociones: tristeza, rabia, miedo y alegría y ocho tablas con figuras de niños expresando cada emoción investigada. Las respuestas de los estudiantes fueron sometidas al análisis de contenido. Un sistema de categorización fue desarrollado para cada cuestión. La consistencia del proceso de codificación fue evaluada por dos jueces independientes. La concordancia entre ellos fue buena. Los resultados indican que la implicación en actividades placenteras fue la más mencionada para lidiar con la tristeza, rabia y miedo y para

  7. Construção de instrumento para avaliar a acurácia diagnóstica Construcción de instrumento para evaluar la exactitud diagnóstica Development of an instrument to evaluate diagnosis accuracy

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Fabiana Gonçalves de Oliveira Azevedo Matos

    2009-12-01

    Full Text Available Diagnósticos acurados são importantes para a escolha adequada de intervenções. Neste artigo relata-se pesquisa metodológica de desenvolvimento de instrumento para estimar a acurácia de diagnósticos de enfermagem a partir de dados escritos da avaliação de paciente. Elaborou-se a definição de acurácia e a construção dos itens que compõem o instrumento, submetendo-os a validação de conteúdo e teste piloto. O instrumento foi denominado Escala de Acurácia de Diagnóstico de Enfermagem - EADE e foi composto por 4 itens: Presença de pistas; Relevância da pista; Especificidade da pista e Coerência da pista. As respostas de 12 enfermeiros especialistas à aplicação da EADE aos diagnósticos de 5 casos escritos permitiram identificar valores para cada item e estimar a validade e confiabilidade da EADE.Diagnósticos precisos son importantes para la elección adecuada de las intervenciones. Este artículo se refiere al desarrollo de herramienta metodológica de investigación para estimar la precisión de los diagnósticos de enfermería apartir de datos escritos de la evaluación de paciente. Se elaboró la definición de la precisión y la construcción de los elementos que componen el instrumento, sometiéndolos a prueba del contenido y el test piloto. El instrumento fue llamado Exactitud Diagnóstica de Enfermería - EADE y estaba compuesto por 4 elementos: Presencia de pistas; Pertinencia de la pista; especificidad de la pista y la coherencia de la pista. Las respuestas de 12 enfermeros especialistas a la aplicación de EADE a los diagnósticos de 5 casos por escrito permitiran identificar los valores para cada tema y estimar la validez y la fiabilidad de EADE.Accurate diagnoses are important for choosing adequate interventions. This study reports on a methodological research that developed an instrument to estimate nursing diagnosis accuracy, based on written data from patients' assessment. A definition of accuracy was

  8. Instrumentos de avaliação de leitura em adultos: um estudo psicométrico

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Natália Martins Dias

    Full Text Available RESUMO Objetivo: investigar as propriedades psicométricas de um teste de desempenho para avaliação de reconhecimento de palavras e de um checklist de autorrelato de dificuldades de leitura/indicadores de dislexia, em uma amostra de adultos. Métodos: foram avaliados 54 sujeitos, idades entre 18 e 57 anos (M=24,16; DP = 7,34, com Ensino Médio completo ou cursando a graduação. As avaliações foram realizadas utilizando o Teste Computadorizado de Competência de Leitura de Palavras para Adultos (TCLP-2 e o questionário de autorrelato Adult Dyslexia Checklist (ADC. Resultados: não foram observadas diferenças de desempenho em função da escolaridade e do gênero. O tempo de resposta foi menor no julgamento dos itens Corretos do TCLP-2 em relação aos itens incorretos (inversão, troca fonológica, erro ortográfico e pseudopalavra homófona. 18,5% dos participantes relataram dificuldades mais severas no ADC. Análise de grupos extremos mostrou que participantes com maiores pontuações/dificuldades no ADC tiveram pior desempenho nos itens Corretos do TCLP-2. Análise fatorial retornou solução com fator único para tipos de itens do TCLP-2. Dados de precisão se mostraram adequados para ambos os instrumentos, com valores de Spearman-Brown e alfa de Cronbach maiores que 0,70. Relações de baixa a moderadas foram observadas entre os dois instrumentos, provendo evidências de validade a ambos. Conclusão: o estudo apresentou dados psicométricos de dois instrumentos para avaliação de leitura em adultos. Ambos mostraram índices satisfatórios de precisão e evidências de validade por relação com outras variáveis. Frente à carência de instrumentos padronizados para avaliação de leitura em adultos no contexto nacional, o estudo estende sua contribuição à futura instrumentalização desta área.

  9. Coesão de equipes: a adaptação do instrumento de pesquisa norte-americano Multidimensional Sport Cohesion Instrument para a realidade empresarial e esportiva no Brasil

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Sandra Martins Moreira

    Full Text Available Resumo: O objetivo do presente estudo foi adaptar um instrumento coesivo de equipe válido e confiável da área do esporte norte-americano para o meio empresarial e esportivo brasileiro. A primeira versão do instrumento adaptado foi aplicada a um teste-piloto com 45 participantes, demonstrando alta consistência interna e baixa variação entre as 22 questões que o compõem. Após o teste-piloto, o instrumento foi submetido a um juiz para definir a versão para teste e reteste. O estudo completo pesquisou 173 membros de diferentes equipes. Após as duas aplicações, de teste e reteste, os resultados foram tabulados e, utilizando-se das orientações de Cronbach (2004, foi calculado o coeficiente α (alfa de Cronbach, que apresenta uma estimativa de confiabilidade sobre o instrumento. O coeficiente α encontrado para o instrumento global foi de α = 0,9599 no teste, e de α = 0,9648 no reteste. Os resultados apontam a consistência interna dos 22 itens de coesão de equipe como muito alta. Os estudos demonstram os coeficientes α (alfa de Cronbach das variáveis que compõem o instrumento, nomeadas de atração ao grupo, qualidade de trabalho, unidade de propósito e papéis valorizados. O instrumento adaptado possui consistência aceitável nas quatro dimensões, assim como para os diversos tipos de equipes estudadas no meio empresarial e esportivo brasileiro.

  10. O papel da odontologia na equipe interdisciplinar: contribuindo para a atenção integral ao idoso

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Shinkai Rosemary Sadami Arai

    2000-01-01

    Full Text Available Este trabalho bibliográfico teve por objetivo discutir a atuação da odontologia na atenção integral à saúde do idoso, considerando-se a necessidade da abordagem interdisciplinar. É apresentada a atual situação da odontologia geriátrica e os problemas que ocorrem no Brasil pela falta de estudos específicos e de recursos humanos capacitados em geriatria e gerontologia dentro da odontologia. São destacadas as interações entre as diversas profissões de saúde e a odontologia, para a promoção de saúde, prevenção específica e reabilitação de pacientes idosos, com ênfase na importância da comunicação e troca de informações.

  11. O papel da odontologia na equipe interdisciplinar: contribuindo para a atenção integral ao idoso

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Rosemary Sadami Arai Shinkai

    Full Text Available Este trabalho bibliográfico teve por objetivo discutir a atuação da odontologia na atenção integral à saúde do idoso, considerando-se a necessidade da abordagem interdisciplinar. É apresentada a atual situação da odontologia geriátrica e os problemas que ocorrem no Brasil pela falta de estudos específicos e de recursos humanos capacitados em geriatria e gerontologia dentro da odontologia. São destacadas as interações entre as diversas profissões de saúde e a odontologia, para a promoção de saúde, prevenção específica e reabilitação de pacientes idosos, com ênfase na importância da comunicação e troca de informações.

  12. Leigos engajados na política: um olhar interdisciplinar sobre a Juventude Estudantil Católica enquanto movimento social (1958-1966)

    OpenAIRE

    Paula, Eder Coelho

    2007-01-01

    Nesta dissertação buscamos lançar um olhar interdisciplinar para entender como a Juventude Estudantil Católica no período entre 1958 a 1966 passa de movimento institucionalizado da Igreja Católica Apostólica Romana a movimento social engajado na política estudantil e que luta por mudanças sócio-estruturais no Brasil. O objetivo maior é mostrar que novas oportunidades políticas surgem para a Equipe Nacional da Juventude Estudantil Católica na década de 1950 que tornam possível transformar o mo...

  13. La escenificación del yo en los solos de las nuevas creadoras interdisciplinares en España: 2000-2014

    OpenAIRE

    Gázquez Pérez, Ricard

    2016-01-01

    La investigación se centra en los solos de las nuevas creadoras interdisciplinares que han tenido lugar en el panorama español entre los años 2000 y 2014. Tras analizar el contexto de la creación escénica independiente desde los años ochenta en adelante, se presta especial atención al marco sociológico, político y estructural general y a cómo éste ha condicionado los circuitos, los sistemas de producción y los formatos escénicos. Como consecuencia de la fragmentación del sistema teatral y la ...

  14. El CSTM: un instrumento para la evaluación del comportamiento sexual de personas transexuales

    OpenAIRE

    Bergero, Trinidad; Ballester Arnal, Rafael; Gornemann, Isolde; Cano, Guadalupe; Asiain, Susana

    2012-01-01

    Se presenta un instrumento, el CSTM, compuesto por 73 items que permite una evaluación cualitativa y cuantitativa de la sexualidad de las personas transexuales. The CSTM contains a total of 73 items and permits a qualitative and quantitative evaluation of transsexuals’ sexuality.

  15. Controladoria como Instrumento de Governança no Setor Público

    OpenAIRE

    Mônica Clark Nunes Cavalcante

    2013-01-01

    A Controladoria é considerada um instrumento de Governança Corporativa, na medida em que pode contribuir para a redução da assimetria informacional e de conflitos de interesses, decorrentes dos problemas de agência entre proprietários e gestores das organizações, por meio da disponibilização de informações que possibilitem a avaliação da entidade e a verificação do alcance dos seus objetivos. A transparência e a accountability são pilares básicos tanto da Governança Corporativa quanto da Cont...

  16. Enseñanza de la Guitarra Barroca como instrumento solista: un estudio para el desarrollo de directrices didàcticas.

    OpenAIRE

    Navarro González, Julián

    2008-01-01

    La tesis presenta un estudio detallado del repertorio de la guitarra barroca solista mediante el análisis de 2933 piezas bajo 68 diferentes parámetros. La investigación comienza con la definición del contexto histórico de la guitarra barroca, basado en las publicaciones hechas para el instrumento durante los siglos XVII y XVIII; posteriormente se analiza la situación actual, en donde se mencionan los centros existentes de enseñanzas de Instrumentos de Cuerda Pulsada del Renacimiento y el Barr...

  17. PRÁTICAS AMBIENTALMENTE CORRETAS EM MEIOS DE HOSPEDAGEM: um estudo sobre a percepção ambiental e perfil dos gestores hoteleiros de Santa Vitória do Palmar/RS

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Siuza Monteiro Guedes

    2017-09-01

    Full Text Available Este estudo foi realizado no município de Santa Vitória do Palmar, RS, teve por objetivo analisar a percepção das práticas ambientalmente corretas de gestão ambiental e de economia de recursos naturais entre os gestores do setor de hospedagem do Município de Santa Vitória do Palmar. Trata-se de um estudo qualiquantitavo de caráter exploratório, representativo e participante, com aplicação de instrumento de coleta de dados, realizado no período de novembro de 2016 a março de 2017 em empreendimentos do setor de hoteleiro e extra-hoteleiro, na cidade sede do Município e em três dos balneários marítimos do mesmo. Como principal resultado pode ser destacado a falta de planos de gestão ambiental dos empreendimentos pesquisados. O estudo se justifica uma vez que não foram encontrados estudos similares.

  18. Qualidade de Vida de pacientes hipertensos e comparação entre dois instrumentos de medida de QVRS

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Michelle Adler Normando Carvalho

    2012-05-01

    Full Text Available FUNDAMENTO: Medir Qualidade de Vida (QV relacionada à saúde auxilia na avaliação da eficiência de um tratamento e identifica problemas de maior impacto na QV do paciente. No entanto, essas medidas são mais seguras se avaliadas por instrumentos genéricos e específicos conjuntamente, fazendo-se necessário verificar se há compatibilidade entre esses e evitar repetições e contradições entre os domínios. OBJETIVO: Descrever o perfil de qualidade de vida de pacientes hipertensos e avaliar a compatibilidade de um instrumento específico (MINICHAL e outro genérico (SF-36. MÉTODOS: Cem pacientes hipertensos adultos em tratamento ambulatorial entrevistados. A média da QVRS medida pelo MINICHAL foi de 6,64 (DP 6,04 no estado mental e média de 5,03 (DP 4,11 no estado manifestações somáticas. As médias para o instrumento SF-36 foram por ordem de classificação: limitação por aspectos físicos 47,3 (DP 42,9, vitalidade 57,4 (DP 19,7, limitação por aspectos emocionais 58 (DP 44,7, capacidade funcional 58,7 (DP 27,8, dor 60,4 (DP 26,3, estado geral de saúde 60,7 (DP 22,7, saúde mental 66,8 (DP 22,1 e aspectos sociais 78 (DP 26,1. RESULTADOS: O MINICHAL apresentou correlação significativa (p < 0,001 com o SF-36 em todos os domínios. CONCLUSÃO: O MINICHAL provou ser um instrumento útil na avaliação da QVRS em pacientes hipertensos. (Arq Bras Cardiol. 2012; [online].ahead print, PP.0-0

  19. Evaluación de la salud pública en algunos zoológicos de colombia. fase i: diseño y validación de instrumentos

    OpenAIRE

    Agudelo-Suárez, Angela N.; Villamil-Jiménez, Luis C.

    2012-01-01

    Objetivo Diseñar y validar instrumentos para identificar problemas de Salud Pública en algunos zoológicos de Colombia, que permitan la evaluación de la misma. Métodos Se diseñaron y validaron cuatro instrumentos con la participación de cinco zoológicos. La validación de los instrumentos se abordó en las dimensiones de apariencia, contenido, sensibilidad al cambio, pruebas de confiabilidad y determina¬ción de la utilidad. Para la calificación se construyó una escala que asignó un máximo ...

  20. Interdisciplinarity and Hermeneutics as Pedagogical Resources for the Elaboration of Learning Projects

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Lizbeth Teresa Villamizar Vega

    2017-08-01

    Full Text Available The so-called Learning Projects (AP are considered a methodological strategy conceived in the school and for the school, that must be elaborated in a school year product of a collaborative work between the educative community: students, teachers and managers, but where some teachers Have no clear idea of the linkage they can give to the syllabus contents of the subjects they teach with the learning project, they also do not know that interdisciplinarity and hermeneutics are pedagogical resources that will enable both teachers and students to seek the answer to What does their daily action mean? It is here that the need for a holistic view of the teachers who manage the different curricular units in the technical schools is recognized, where they must search through the APs That the students demonstrate their ability to grant new knowledge, instrumental functionality and usefulness to solve present and future problems that can create critical, reflective, humanistic, liberating and environmental human beings that benefit the community where they are immersed, Where the solution of the problem is solved with the interpretation of the transmitted knowledge, as well as with the new interdisciplinary competences to look for real solutions to real problems.

  1. Desconfortos associados às cirurgias de extração dentária e construção de instrumento de medida (QCirDental. Parte I: impactos e consistência interna

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marcelo Carlos Bortoluzzi

    Full Text Available Resumo O estudo objetivou criar um instrumento de medida que pudesse quantificar os desconfortos associados ao procedimento cirúrgico de pacientes submetidos a cirurgias dento-alveolares (QCirDental. O instrumento QCirDental foi desenvolvido em duas etapas iniciais: (1 geração e seleção das perguntas ou itens e, (2 teste do instrumento com avaliação das propriedades de medida (consistência interna e responsividade. A amostra foi composta por 123 pacientes. Nenhum deles apresentou qualquer dificuldade em entender o QCirDental. O instrumento mostrou excelente consistência interna com coeficiente alfa de Cronbach de 0,83. A análise de componentes principais (Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy 0,72 e Bartlett's Test of Sphericity com p < 0,001 mostrou seis (6 dimensões do instrumento que explicam 67,5% da variância. O QCirDental possui excelente consistência interna, sendo um instrumento de fácil leitura e interpretação compatível com uma adequada validade semântica e de conteúdo. Mais de 80% dos pacientes submetidos a extrações dentárias de rotina odontológica apresentam algum desconforto ou incomodo no período transoperatório o que ressalta a necessidade de utilização de um instrumento para avaliação de cuidados.

  2. Atmosphere and Ambient Space

    DEFF Research Database (Denmark)

    Schmidt, Ulrik

    Atmosphere and Ambient Space This paper explores the relation between atmosphere and ambient space. Atmosphere and ambient space share many salient properties. They are both ontologically indeterminate, constantly varying and formally diffuse and they are both experienced as a subtle, non......-signifying property of a given space. But from a certain point of view, the two concepts also designate quite dissimilar experiences of space. To be ’ambient’ means to surround. Accordingly, ambient space is that space, which surrounds something or somebody. (Gibson 1987: 65) Since space is essentially...... of a surrounding character, all space can thus be described as having a fundamentally ambient character. So what precisely is an ambient space, then? As I will argue in my presentation, ambient space is a sensory effect of spatiality when a space is experienced as being particularly surrounding: a ‘space effect...

  3. ESPÉCIES FLORESTAIS DE RESTINGAS COMO POTENCIAIS INSTRUMENTOS PARA GESTÃO COSTEIRA E TECNOLOGIA SOCIAL EM CARAVELAS, BAHIA (BRASIL

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Henrique Machado Dias

    2014-09-01

    Full Text Available http://dx.doi.org/10.5902/1980509815732Em Caravelas, município localizado no sul do estado da Bahia, as principais formações vegetais são as florestas de mangue e as restingas apresentando, estas últimas, alto grau de degradação. O objetivo deste artigo consiste em descrever as principais espécies florestais de restingas e seus usos diretos associados, com vistas à recuperação e ao manejo de áreas degradadas e à geração de trabalho e renda, compondo, dessa forma, importante ferramenta para a gestão integrada da zona costeira. Para isso, a elaboração de listagens florísticas e visitas ao campo foram necessárias para reconhecimento do ambiente. Na seleção das espécies, uma literatura referente ao uso, manejo e valor agregado de cada uma das espécies identificadas foi utilizada e, a partir daí, foram reconhecidas quatro espécies com potencialidade para geração de trabalho e renda nos moldes dessa proposta: mangaba (Hancornia speciosa, pitanga (Eugenia uniflora, caju (Anacardium occidentale e aroeira (Schinus terebinthifolius. As três primeiras apresentam associação de seus frutos ao uso alimentar, servindo a aroeira como condimentação, com alta valorização no mercado mundial, e o caju, a partir da sua estrutura fértil (castanha e polpa. A identificação dos subprodutos vegetais fornecidos assegura a utilização sustentada das espécies e do ambiente e os Produtos Florestais Não Madeiráveis podem ser estratégicos no gerenciamento costeiro, tornando-se instrumento para se alcançar inclusão social através da geração de trabalho e renda, sob o movimento da Tecnologia Social, contribuindo, portanto, para a redução da vulnerabilidade social de comunidades costeiras tradicionais.

  4. RELAÇÕES PÚBLICAS E INTELIGÊNCIA PROFISSIONAL: A COMPLEXIDADE INTERDISCIPLINAR VIVA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Valdemarina Bidone de Azevedo e Souza

    2016-11-01

    Full Text Available Nas organizações há uma busca incessante em descobrir certezas e verdades, num contexto caracterizado pela incerteza e por verdades provisórias, refletindo a necessidade de novas configurações e definições de relacionamentos, novos paradigmas que possam auxiliar no reconstrução das práticas. Neste contexto, pensar sobre uma inteligência profissional significa concebê-la como a aptidão organizacional para pensar e criar estratégias em situações de complexidade (MORIN, 1998. A partir da necessidade de ampliar conhecimentos sobre práticas cotidianas do profissional de Relações Públicas, defende-se a idéia da utilização de uma abordagem interdisciplinar em razão da complexidade existencial do ser humano e das organizações. Neste sentido, a mediação em nível organizacional cabe ser gerenciada por um profissional de Relações Públicas, a partir de informações obtidas pela interação com profissionais de outras áreas. Palavras-chave: Inteligência Profissional, Relações Públicas, Interdisciplinaridade.

  5. Diseño de un instrumento musical de viento a partir de la gaita hembra de la costa atlántica colombiana

    OpenAIRE

    Rincón Gómez, Ana María; Mesa Trujillo, Daniel

    2007-01-01

    Los instrumentos musicales autóctonos de la costa atlántica, así como de cualquier región Colombiana, son un importante legado de nuestros antepasados. Los conocimientos acerca de su elaboración y su interpretación se han ido transmitiendo a través de las generaciones, conservando su tradición. Muchos de los procesos de fabricación de estos instrumentos no han sido industrializados y siguen siendo netamente artesanales.

  6. Modelos de crisis y el uso de los instrumentos financieros derivados

    OpenAIRE

    Roberto Soto Esquivel; Eugenia Correa Vázquez

    2008-01-01

    Con el rompimiento de Bretton Woods, los mercados financieros se han vuelto más inestables y volátiles, lo que ha provocado escenarios de crisis más recurrentes, cada vez más profundas. Los teóricos ortodoxos han buscado predecir este tipo de crisis por medio de los llamados modelos de primera, segunda y tercera generación, pero están carentes del planteamiento, del análisis y de la interpretación de los instrumentos financieros derivados, los cuales pueden modificar el comportamiento de las ...

  7. Papel da motivação na aprendizagem de um instrumento

    OpenAIRE

    Cardoso, Francisco

    2007-01-01

    Este artigo pretende fazer realçar o papel da motivação num contexto específico: a aprendizagem de um instrumento numa escola de ensino especializado. Dada a complexidade dos processos e das competências envolvidas na aprendizagem instrumental é essencial que os professores desenvolvam uma atitude pedagógica que leve os alunos a sentir-se motivados. As teorias da motivação já são objecto de estudo há largas décadas, mas apenas recentemente tem sido estudado o impacto dessas teorias para a apr...

  8. Los derechos de propiedad en la regulación ambiental del espacio rural

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ortiz Miranda, Dionisio

    2008-02-01

    el empleo de distintos instrumentos de intervención (pagos por servicios ambientales, regulaciones directas y permisos negociables tiene en términos de derechos de propiedad. Los resultados muestran cómo la forma en que se seleccionan y aplican estos instrumentos está alterando la estructura de los derechos de propiedad de los titulares de la tierra, más en el sentido de consolidarlos que de atenuarlos. De esta forma, la tierra adquiere un carácter de propiedad ambiental en la que se concede una dimensión patrimonial a nuevos derechos de propiedad, a la vez que se abren nuevas oportunidades de negocio para sus titulares.

  9. Saúde Ambiental: uma Análise dos Resultados das Conferências Nacionais de Meio Ambiente, Saúde e Saúde Ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maria Beatriz Maury de Carvalho

    2010-08-01

    Full Text Available A representação nas políticas públicas do conceito de saúde ambiental, como expressão do equilíbrio da rede de conexões entre a sociedade humana e a natureza é discutida neste trabalho, no intuito de demonstrar o status quo da saúde ambiental nas políticas públicas no país. Primeiro foi traçado o histórico da “ambientalização na saúde”, do conceito de saúde ambiental e da institucionalização das políticas ambientais e de saúde ambiental no âmbito dos Ministérios do Meio Ambiente e da Saúde. As interações entre as políticas de Saúde e de Meio Ambiente para a efetivação de uma Política Nacional de Saúde Ambiental e as intersecções dos resultados das Conferências Nacionais de Saúde, Meio Ambiente e Saúde Ambiental foram analisadas; concluindo- se com os avanços conseguidos pelos dois setores, os desafios para a articulação intersetorial e a participação social para a construção de políticas públicas de saúde ambiental.

  10. PROCESOS DE GOBERNANZA EN LA GESTIÓN AMBIENTAL DEL HÁBITAT URBANO

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    BOTANA MARÍA INÉS

    2010-05-01

    Full Text Available El trabajo hace énfasis en la dimensión socio- cultural y política de la gestión ambiental del hábitat urbano, intentando descubrir si procesos de gobernanza multinivel intervienen en el caso de la construcción de viviendas y relocalización de habitantes en el Municipio de La Plata. La complejidad de los problemas ambientales, particularmente vinculados al hábitat urbano, exige más que nunca indagar en las formas posibles de abordarlos. Entre éstas, la perspectiva de la gobernanza se presenta como una alternativa frente a las actuales tendencias que atraviesa el desarrollo urbano en las ciudades posindustriales. El caso analizado da cuenta de un alto grado de interacción intergubernamental, caracterizado por procesos “top down”, no favorables al desarrollo de coaliciones de gobernanza local, con una participación de los actores destinatarios de las viviendas extremadamente baja. Desde el nivel de la actuación, orienta la reflexión hacia la necesidad de encontrar instrumentos que permitan reorientar, desde una perspectiva ambiental, el desarrollo urbano hacia una sociedad más equitativa contemplando procesos de gobernanza, en el sentido de una búsqueda más equilibrada de políticas públicas integradas con los procesos de negociación más propios de los espacios donde el capital privado se valoriza rápidamente, - esto es red de autopistas, operaciones de cosmética urbana, mega- emprendimientos inmobiliarios, entre otros -, conjuntamente con la participación de un grupo de actores significativos, donde esté también el ciudadano común.

  11. Gobernar mediante instrumentos. Algunas reflexiones sobre el “instrumento metrovivienda” como parte de la política pública de vivienda de interés social en Bogotá

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jean François Jolly

    2007-01-01

    Full Text Available El presente “artículo de investigación” presenta algunas reflexiones sobre el “instrumento Metrovivienda” como parte de la política pública de VIS en Bogotá en las tres últimas administraciones de Peñalosa, segunda de Mockus y Garzón. Se basa en los resultados del proyecto de investigación 1879, Políticas públicas, gobernancia y territorio: el caso de la vivienda de interés social-vis en Bogotá y Chiquinquirá” , realizado por el autor en el marco del Grupo de Investigación Políticas Urbanas del Departamento de Arquitectura de la Pontificia Universidad Javeriana. Es también un “artículo de reflexión” que complementa varios artículos del mismo autor sobre los primeros resultados de esta investigación, los elementos analíticos y el marco teórico general de análisis de las políticas públicas en el territorio. El artículo se organiza así: • Unas reflexiones sobre la territorialización de la acción pública, los conceptos de gobierno y gobernancia y su relación con la instrumentación de la acción pública. • El análisis del Metrovivienda de Peñalosa como la implementación del “modelo de gestión controlada por el Estado”, en el cual “Metrovivienda es la política pública de vis”. • El análisis del Metrovivienda de Mockus como el esbozo de “un modelo ciudadano” y un instrumento, entre otros, de una política habitacional. • El análisis de las vacilaciones en cuanto al Metrovivienda de Garzón como la búsqueda de la respuesta a la cuestión ¿se puede mantener el instrumento Metrovivienda para una nueva política pública de vis? • Unas conclusiones sobre el “matrimonio indisoluble” entre iap y política pública.

  12. Development and reliability of an instrument to measure psychosocial determinants of salt consumption among hypertensive patients Desarrollo y confiabilidad de un instrumento para medir los factores psicosociales determinantes en el consumo de sal entre hipertensos Desenvolvimento e confiabilidade de instrumento para mensuração dos fatores psicossociais determinantes do consumo de sal entre hipertensos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marília Estevam Cornélio

    2009-10-01

    Full Text Available This study aimed to present the content validity and reliability analyses of an instrument to study the determinant factors of salt consumption among hypertensive subjects, based on an extension of the Theory of Planned Behavior. Content validity was assessed by 3 experts and a pre-test was carried out with 5 subjects. The final tool, comprising 3 different behaviors related to salt consumption and corresponding psychosocial variables, was applied to 32 subjects for internal consistency and temporal stability (15-day interval analysis. Cronbach's alpha coefficients > 0.70 and significant intra-class correlation coefficients were observed for most variables, indicating the temporal stability of the measured concepts. The developed instrument exhibited evidence of both content validity and reliability.Este estudio tuvo como objetivo presentar el análisis de validez de contenido y de confiabilidad de un instrumento para estudiar los factores determinantes del consumo de sodio entre hipertensos, basado en la extensión de la Teoría del Comportamiento Planificado. El instrumento fue sometido a validez de contenido por 3 jueces y a una prueba piloto con 5 sujetos. El instrumento final, compuesto por 3 comportamientos relacionados al consumo de la sal y por las variables psicosociales correspondientes, fue aplicado a 32 sujetos para evaluación de la consistencia interna y de la estabilidad temporal (intervalo de 15 días. Fueron observados coeficientes alfa de Cronbach>0,70 para la mayoría de las variables y coeficientes de correlación entra clases significativas, que apuntaron la estabilidad temporal de los conceptos mensurados. El instrumento desarrollado mostró evidencias de validez de contenido y de confiabilidad.Este estudo teve como objetivo apresentar a análise da validade de conteúdo e da confiabilidade de um instrumento para estudo dos fatores determinantes do consumo de sódio entre hipertensos, baseado na extensão da Teoria do

  13. Caracterización de hábitos de higiene y ambientes en lugares de atención integral a población infantil

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Virginia Inés Soto Lesmes

    2017-12-01

    Full Text Available RESUMEN Objetivo: Identificar hábitos de higiene de niños y cuidadores para la prevención y el control de enfermedades infecciosas en lugares de atención en Bogotá, Colombia; asimismo, caracterizar las bacterias en las superficies de estos ambientes. Método: Se diseñaron, validaron y aplicaron dos instrumentos para evaluar hábitos saludables y se tomaron muestras de superficies en cocinas, baños, salones, colchonetas y juguetes de 230 lugares. Las bacterias aisladas fueron clasificadas por metodologías automatizadas. Resultados: Se aislaron 699 bacterias, donde el mayor porcentaje de crecimiento fue en cocinas (36%. Estos resultados contrastan con lo observado, donde se evidenció que la mayoría de las cocinas se encontraron limpias (80%. La encuesta reportó que 93% de los cuidadores reconocen lavarse las manos antes de manipular alimentos y 23% informó utilizar elementos de protección para la manipulación de alimentos. Conclusión: Se evidencia la necesidad de acompañar e intervenir los hábitos de higiene y de cuidado del ambiente en lugares de atención a población infantil.

  14. Patient classification system: a proposal to complement the instrument by Fugulin et al. Sistema de clasificación de pacientes: propuesta de complementación del instrumento Fugulin et al. Sistema de classificação de pacientes: proposta de complementação do instrumento de Fugulin et al.

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Fernanda dos Santos

    2007-10-01

    Full Text Available Analysis of patient classification instruments available in the literature shows that many significant aspects related to the assistance to patients with wounds are not approached, evidencing the importance to elaborate criteria to assess these patients. This study proposes the development of new of areas of care to complement the Fugulin et al. instrument, validated by the Federal Nursing Council (COFEN. The construction of new areas to evaluate wounds was based on a bibliographic search on the operational models of the Patient Classification System (PCS, as well as on several instruments of wound classification. New areas of care were established, as follows: tissue impairment, number of dressing changes and time taken to their preparation. Values were also redefined indicating the patient's assistance category. The complementation of the Fugulin et al. instrument, proposed here, favors the application of this instrument in a more diversified group of patients since it adds a relevant assistance aspect, as the dressing issue.El análisis de los instrumentos de clasificación de pacientes, disponibles en la literatura, demuestra que aspectos relevantes de la atención a pacientes portadores de herida dejan de ser discutidos, dejando evidente la importancia de elaborar criterios que posibiliten evaluar estos pacientes. Este estudio propone la elaboración de criterios que posibiliten evaluar estos pacientes, y también la elaboración de áreas de cuidados de manera a complementar el instrumento de Fugulin et al., validado por el Consejo Federal de Enfermería (COFEN, que no contempla este aspecto. La construcción de las áreas de cuidados para evaluación de heridas se fundamentó en un levantamiento bibliográfico sobre los modelos operacionales del Sistema de Clasificación de Pacientes (SCP, bien como sobre los distintos instrumentos de clasificación de heridas. Fueron configuradas como nuevas áreas de cuidado: el comprometimiento del

  15. Construção e validação de um instrumento para avaliação da regulação emocional

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    José Maurício Haas Bueno

    2014-05-01

    Full Text Available Considerando a inexistência de um instrumento para avaliação de habilidades relacionadas à inteligência emocional (IE no mercado brasileiro e as relações que a regulação de emoções (uma das habilidades relacionadas com a IE vem mostrando com critérios externos, esse trabalho propõe a construção e investigação das propriedades psicométricas de um instrumento para avaliação da regulação emocional. Para tanto, foram construídas provas baseadas na técnica do Stroop Emocional, utilizando palavras e imagens como estímulos emocionais e a nomeação de cores como tarefa cognitiva. Esse instrumento foi aplicado a uma amostra de 207 participantes adultos, de ambos os sexos. Uma análise fatorial revelou dois fatores que se estruturaram em função do tipo de estímulo emocional (imagens e palavras, porém esses fatores apresentaram um padrão de correlações neutras com traços de personalidade e raciocínio abstrato. Esses resultados foram discutidos à luz de pesquisas anteriores e caminhos foram apontados para a continuidade do desenvolvimento do instrumento.

  16. Oportunidades do ambiente domiciliar para o desenvolvimento motor Oportunidades del ambiente domiciliar para el desarrollo motor Opportunities in the home environment for motor development

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Érica Cesário Defilipo

    2012-08-01

    Full Text Available OBJETIVO: Avaliar as oportunidades presentes no ambiente domiciliar para o desenvolvimento motor de lactentes. MÉTODOS: Estudo epidemiológico de base populacional, transversal, realizado com 239 lactentes com idade entre três e 18 meses, residentes no município de Juiz de Fora, MG, em 2010. Os participantes foram selecionados por amostragem aleatória estratificada, conglomerada, em múltiplos estágios. Para avaliar a qualidade e quantidade de estímulo motor no ambiente domiciliar foi utilizado o instrumento Affordance in the Home Environment for Motor Development - Infant Scale. Procedeu-se a análise bivariada com aplicação do teste qui-quadrado, seguida de regressão logística multinomial para verificar a associação entre as oportunidades presentes no domicílio e fatores biológicos, comportamentais, demográficos e socioeconômicos. RESULTADOS: As oportunidades de estimulação ambiental foram relativamente baixas. Na análise bivariada, para a faixa etária de três a nove meses, foi encontrada associação com os fatores: ordem de nascimento (p = 0,06, classificação socioeconômica (p = 0,08, renda mensal (p = 0,06 e renda per capita (p = 0,03. No modelo de regressão, prevaleceu a classificação socioeconômica (RC = 7,46; p = 0,03. Para a faixa etária de dez a 18 meses, os fatores associados, na análise bivariada, foram: estado civil materno (p OBJETIVO: Evaluar las oportunidades presentes en el ambiente domiciliar para el desarrollo motor de lactantes. MÉTODOS: Estudio epidemiológico de base poblacional, transversal, realizado con 239 lactantes con edad entre tres y 18 meses, residentes en el municipio de Juiz de Fora, Sureste de Brasil, en 2010. Los participantes se seleccionaron por muestreo aleatorio estratificado, conglomerado, en múltiples fases. Para evaluar la calidad y cantidad de estimulo motor en el ambiente domiciliar se utilizó el instrumento Affordance in the Home Environment for Motor Development

  17. Construcción y validación inicial de un instrumento para medir el estilo de vida en pacientes con diabetes mellitus tipo 2

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    López-Carmona Juan Manuel

    2003-01-01

    Full Text Available OBJETIVO: Construir y validar un instrumento específico para medir el estilo de vida en los pacientes con diabetes mellitus tipo 2. MATERIAL Y MÉTODOS: Entre marzo de 2001 y abril de 2002 se hizo un estudio observacional, longitudinal y prospectivo en unidades de medicina familiar de la delegación Estado de México Oriente, del Instituto Mexicano del Seguro Social. Se diseñó un instrumento de autoadministración, denominado instrumento para medir el estilo de vida en diabéticos, el cual fue sometido a revisión por un panel multidisciplinario de expertos para determinar su validez lógica y de contenido. Se aplicó el instrumento en dos días diferentes a 412 sujetos adultos con diabetes mellitus. Fueron depurados los ítems considerando la frecuencia de selección de sus opciones de respuesta, su correlación ítem-total y su carga significativa en los dominios durante el análisis factorial. RESULTADOS: Completaron el estudio 389 (94.7% sujetos. Los coeficientes de correlación intra-clase para la validez lógica y de contenido fueron de 0.91 y 0.95, respectivamente. Después de la depuración de ítems se obtuvo un instrumento conformado por 25 preguntas cerradas, distribuidas en siete dominios: nutrición, actividad física, consumo de tabaco, consumo de alcohol, información sobre diabetes, emociones y adherencia terapéutica. El a de Cronbach para la calificación total fue de 0.81 y el coeficiente de correlación test-retest de 0.84. CONCLUSIONES: El instrumento para medir el estilo de vida en diabéticos es el primer cuestionario específico para sujetos con diabetes mellitus tipo 2 y tiene validez aparente, validez de contenido y buen nivel de consistencia.

  18. O currículo de uma escola de formação pedagógica e a dimensão ambiental: dilemas entre teoria e práxis The curriculum of a pedagogical formation school and the environmental dimension: a dilemma between theory and praxis

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Luciene Gonçalves Rosa

    2008-01-01

    Full Text Available O artigo trata da análise do currículo de uma Escola de formação Inicial, de nível médio, com relação à dimensão ambiental, considerando a necessidade de inserir a discussão das questões ambientais na formação de educadores como prescrito na Política Nacional de Educação Ambiental, que tem como prioridade gerar reflexão e contribuir para uma melhor compreensão do Ambiente e de suas inter-relações e interdependência. Para esse estudo, foi utilizado a técnica da análise de conteúdos, dentre outras. Os resultados refletem a necessidade de se trabalhar a temática ambiental, com enfoque interdisciplinar e transdisciplinar e de Formação continuada para os profissionais da educação.The article treats of the analysis of the curriculum of a School of Initial formation, of medium level, regarding the environmental dimension, considering the need to insert the discussion of the environmental subjects in the educators' formation as having prescribed in the National Politics of Environmental Education, that has as priority to generate reflection and to contribute for a best understanding understanding of the environment and of your interrelations and interdependence.. For that study, the technique of the analysis of contents was used, among others. The results reflect the need to work the environmental theme, with focus interdisciplinary and transdisciplinary and of continuous Formation for the professionals of the education.

  19. Det ambiente

    DEFF Research Database (Denmark)

    Schmidt, Ulrik

    Om begrebet "det ambiente", der beskriver, hvad der sker, når vi fornemmer baggrundsmusikkens diskrete beats, betragter udsigten gennem panoramavinduet eller tager 3D-brillerne på og læner os tilbage i biografsædet. Bogen analyserer, hvorfan ambiente oplevelser skabes, og hvilke konsekvenser det...

  20. Ambient Sensors

    NARCIS (Netherlands)

    Börner, Dirk; Specht, Marcus

    2014-01-01

    This software sketches comprise two custom-built ambient sensors, i.e. a noise and a movement sensor. Both sensors measure an ambient value and process the values to a color gradient (green > yellow > red). The sensors were built using the Processing 1.5.1 development environment. Available under

  1. Pedagogía ambiental y didáctica ambiental como fundamentos del currículo para la formación ambiental

    OpenAIRE

    Julio César Tovar-Gálvez

    2013-01-01

    Se trata el problema de la fundamentación del currículo para la formación ambiental en la educación superior, frente a lo cual es necesario construir los conceptos de pedagogía ambiental y de didáctica ambiental. El marco teórico permite definir las categorías "lo pedagógico" y "lo didáctico", a partir de lo cual se analiza la literatura y con ello definir pedagogía ambiental y didáctica ambiental. El estado del arte permite establecer que existen dos sustentos teóricos: a) uno que se cimenta...

  2. A interdisciplinaridade na violência sexual

    OpenAIRE

    Azambuja,Maria Regina Fay de

    2013-01-01

    O artigo aborda a inquirição da vítima de violência sexual como afronta aos direitos humanos da criança, na medida em que busca a obtenção da prova em detrimento da proteção da vítima. Aponta a ação interdisciplinar como indispensável ao trabalho envolvendo violência sexual praticada contra a criança, dando ênfase à perícia realizada por profissionais de diversas áreas (Serviço Social, Psicologia, Pedagogia, Pediatra) como instrumento capaz de produzir a prova e de garantir a dignidade e o re...

  3. Planejamento ambiental e ocupação do solo urbano em Presidente Prudente (SP

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Sibila Corral de Arêa Leão Honda

    2014-01-01

    Full Text Available O planejamento urbano ambiental é processo de extrema importância para os centros urbanos atualmente, auxiliando na ocupação racional e no equilíbrio ambiental. Não deveria ser desvinculado das políticas de desenvolvimento, pois está diretamente relacionado à qualidade de vida. Auxiliando nesse processo, o plano diretor municipal, aprovado constitucionalmente em 1988, é instrumento fundamental para orientar a ação dos agentes em prol do desenvolvimento urbano equilibrado. Apoiado nessa premissa, este artigo tem como objetivo primeiro a contribuição dessa discussão, por meio da relação de uso e ocupação do solo urbano e a produção da habitação de interesse social em cidades médias, considerando as questões ambientais, tendo como estudo de caso a realidade da cidade de Presidente Prudente, município localizado no oeste do Estado de São Paulo, no período entre 1997 e 1999. A metodologia utilizada foi baseada em pesquisa qualitativa, com levantamentos de campo dos conjuntos habitacionais escolhidos, segundo aspectos arquitetônicos, urbanísticos e ambientais. Verifica-se uma realidade inadequada no município analisado, cujos projetos de habitação social são inseridos na malha urbana desconsiderando normas, leis e diretrizes, em um processo de políticas urbanas não coerentes com os propósitos socioambientais desejáveis.

  4. Percepción de los estudiantes de enfermería sobre el ambiente de aprendizaje durante sus prácticas clínicas

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Mónica Aurora Moreno Tello

    2013-12-01

    Full Text Available Introducción: El presente trabajo se elaboró después de haber recopilado y analizado una serie de estudios, se observó que existen pocas evidencias sobre la percepción que tienen los estudiantes acerca del ambiente de aprendizaje durante sus prácticas; por tal motivo surge la necesidad de indagar acerca de este tema. Materiales y Métodos: Cuali-cuantitativo de tipo fenomenológico descriptivo transversal, se utilizó el instrumento creado por la profesora Nancy Navarro H. del Dpto. de Obstetricia y Ginecología de la Facultad de Medicina llamado “instrumento de evaluación de aprendizaje clínico”, el cual tiene como objetivo evaluar la percepción de los estudiantes de sus aprendizajes clínicos. Resultados y Discusión: Los estudiantes refieren que algunos tutores o docentes no van acordes con los objetivos del plan de experiencia practica y solicitan demasiados productos de aprendizaje en poco tiempo de práctica, dando origen a que el estudiante ocupe la mayoría de tiempo a escribir el proceso de atención en enfermería y dediquen poco tiempo a la ejecución en el paciente, lo anterior causado por el desbalance en la organización del tiempo. Conclusiones: De acuerdo a los resultados arrojados en la presente investigación, se llegó al desenlace que las opiniones en cuanto a la percepción de los estudiantes de la Facultad de Enfermería y Obstetricia (FAEO varia, de acuerdo a las dimensiones: organización de los programas, práctica docente, ambiente de aprendizaje y experiencia clínica, estuvieron parcialmente de acuerdo, mientras que en la dimensión rol del estudiante, estuvieron totalmente de acuerdo. (Rev Cuid 2013; 4(1: 444-9. Palabras clave: Percepción, Aprendizaje, Prácticas Clínicas. (Fuente: DeCS BIREME.

  5. Influência ambiental sobre a incapacidade física: uma revisão sistemática da literatura

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Filipe Athayde

    Full Text Available Resumo Indivíduos com incapacidades físicas podem, em interação com facilitadores e barreiras, modificar a sua participação em sociedade. O ambiente, no panorama da Classificação Internacional de Funcionalidade, Incapacidade e Saúde (CIF, apresenta-se com relevante papel na saúde e na expressão da funcionalidade. Dessa forma, o objetivo deste estudo foi investigar a influência de fatores ambientais sobre a incapacidade física, pautado no referencial teórico da CIF. Foi realizada uma revisão sistemática da literatura, norteada por recomendações dos documentos Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses (PRISMA e Strengthening the Reporting of Observational Studies in Epidemiology Statement (STROBE. Os estudos selecionados puderam reforçar os preceitos teóricos da CIF. O ambiente físico e social, de modo geral, pôde ter sua interferência atribuída a diferentes condições clínicas, especialmente em neurologia, tanto em estudos quantitativos quanto qualitativos. Limitações metodológicas foram observadas e podem ser entraves à consolidação de alguns direcionamentos, o que deve incentivar novas pesquisas sobre o tema com métodos criteriosos, instrumentos validados e amostras cuidadosamente selecionadas.

  6. Instrumentos de planejamento e preparo dos municípios brasileiros à Política de Proteção e Defesa Civil

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marcos Pellegrini Coutinho

    2015-09-01

    Full Text Available Com a premissa de que as cidades devem possuir um plano diretor e leis capazes de inibir ocupação em áreas de risco, buscamos conhecer o nível de preparo dos municípios brasileiros no contexto da Política Nacional de Proteção e Defesa Civil (PNPDEC, segundo a Lei n. 12.608/2012, que altera o Estatuto da Cidade e a Lei de Lehmann. A pesquisa utilizou os dados do MUNIC/IBGE/2013, que disponibiliza informações dos municípios. Constatamos que poucos municípios incorporaram as mudanças trazidas pela PNPDEC, inclusive municípios com áreas de risco mapeadas e monitoradas pelos órgãos competentes. Sugerimos uma dedicação especial dos setores de planejamento, obras e infraestrutura, defesa civil, ambiental, saúde, entre outros, para que os instrumentos normativos sejam utilizados no planejamento das cidades, conforme critérios técnicos e fragilidades ambientais. A capacitação técnica e da população também é essencial para uma ocupação ordenada dos espaços (público e privado e para a construção de cidades resilientes.

  7. Encaje mínimo legal: Su efectividad como instrumento de control monetario en Costa Rica, 1988-1995

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ivannia Solano Chacón

    2011-09-01

    Full Text Available En los últimos años la política monetaria en Costa Rica ha descansado fundamentalmente en las Operaciones de Mercado Abierto (OMA y el Encaje Mínimo Legal (EML. Sin embargo, en razón de la naturaleza y magnitud de las pérdidas que enfrenta el BCCR, existe un alto grado de inflexibilidad en el uso de ambos instrumentos.A pesar de que en el plano internacional la tendencia es a reducir o eliminar del todo los requisitos de encaje, este instrumento sigue siendo ampliamente utilizado en Costa Rica. No obstante, con la nueva Ley Orgánica del BCCR (Ley 7558 vigente a partir del 27 de noviembre de 1995 se modifica la aplicación y cobertura del encaje mínimo legal. En efecto, se reducirán las tasas y modo de empleo de tal instrumento, contando el BCCR con 4 años a partir de la aprobación de su nueva Ley Orgánica para reducir el encaje mínimo legal hasta un 15%, porcentaje a ser aplicado a todos los tipos de depósitos. Por otra parte, la cobertura del encaje se extenderá no solo a todas las captaciones del público que impliquen intermediación financiera, tales como: los OPAB, fideicomisos, comisiones de confianza, sino a otros intermediarios que anteriormente no estaban regulados.

  8. Types for BioAmbients

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Sara Capecchi

    2010-02-01

    Full Text Available The BioAmbients calculus is a process algebra suitable for representing compartmentalization, molecular localization and movements between compartments. In this paper we enrich this calculus with a static type system classifying each ambient with group types specifying the kind of compartments in which the ambient can stay. The type system ensures that, in a well-typed process, ambients cannot be nested in a way that violates the type hierarchy. Exploiting the information given by the group types, we also extend the operational semantics of BioAmbients with rules signalling errors that may derive from undesired ambients' moves (i.e. merging incompatible tissues. Thus, the signal of errors can help the modeller to detect and locate unwanted situations that may arise in a biological system, and give practical hints on how to avoid the undesired behaviour.

  9. Métodos modernos de valoración de los instrumentos financieros

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Martinez Barbeito, Josefina

    2001-01-01

    Full Text Available Durante los 30 últimos años, los mercados financieros han registrado un enorme desarrollo. La introducción de los derivados financieros tales como opciones y futuros sobre subyacentes (títulos, obligaciones, monedas extranjeras, etc han conducido a una nueva cualidad de la seguridad de los riesgos financieros. La idea básica de un derivado financiero es comprar un seguro que cubra los activos arriesgados en el mercado, es decir, encontrar participantes en el mercado que traten de compartir los riesgos y los beneficios de los desarrollos futuros en el mercado en el que están sometidos a la incertidumbre. Una valoración de estos instrumentos financieros está basada en una teoría estadísticomatemática muy avanzada, llamada “Cálculo estocástico aplicado al campo financieroactuarial”. El modelo básico asociado a los precios de los títulos (valores, está expresado mediante el movimiento Browniano y ecuaciones diferenciales estocásticas. La valoración de una opción call Europea por Black, Scholes y Merton en 1973, fue un descubrimiento respecto a la comprensión y valoración de los derivados financieros. Su enfoque ha llegado a ser la base empresarial para las matemáticas financiero-actuariales modernas que utilizan instrumentos tales como la “teoría de martingalas” y “control estocástico” para obtener soluciones adecuadas en lo relativo a la valoración de un amplio campo del creciente número de derivados.

  10. Quantificação de Benzo(a)Pireno [B(a)P] por GC-MS em solos próximos de termelétricas utilizando processos de biorremediação.

    OpenAIRE

    Possamai, Priscila Santos Marques; Spagiari, Matheus Souza; Waszak, Dafne Quintas; Bizani, Delmar; Cunha, Ana Cristina Borba da

    2012-01-01

    Com a consolidação e crescimento da consciência ecológica em nível mundial, a pressão pela gestão racional e ambientalmente adequada dos recursos e do espaço natural estendeu-se ao setor privado, que passou a desenvolver, de forma complementar aos instrumentos de gestão pública, instrumentos de adoção voluntária como a auditoria ambiental e o sistema de gestão ambiental. Nesse trabalho foi estudado de forma exploratória o potencial da utilização dos microrganismos Pseudomonas aeruginosa e B. ...

  11. Entre a atividade política e a ação policial: sobre a institucionalização das relações que envolvem a educação e o meio ambiente

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Rodrigo Barchi

    2014-12-01

    Full Text Available Esse artigo busca discutir a institucionalização das perspectivas teóricas e práticas da educação ambiental, tendo como objetivo questionar se esse processo pode manter o potencial político da educação ambiental, ou se ele será responsável por sua despolitização, por transformá-la em instrumento de manutenção do poder governamental constituído, com a justificativa de ser a responsável pela salvação da espécie humana e de outros seres vivos da catástrofe ecológica que se aproxima. Para esse debate, serão utilizadas principalmente as noções de política, polícia, consenso e dissenso no trabalho de Jacques Rancière, além da ideia de grande saúde na perspectiva de Nietzsche, e das forças molares e moleculares desenvolvidas por Felix Guattari.

  12. Data based ambient lighting control

    NARCIS (Netherlands)

    2012-01-01

    In controlling an ambient lighting element, a category of data being rendered by a host is identified, ambient lighting data associated with the identified category is retrieved, and the retrieved ambient lighting data is rendered in correspondence with the rendered data. The retrieved ambient

  13. Avaliação, por graduandos de enfermagem, de ambiente virtual de aprendizagem para ensino de fisiologia endócrina Evaluación, por graduandos de enfermería, del ambiente virtual de aprendizaje para la enseñanza de la fisiología endocrina Evaluation by nursing students in virtual learning environments for teaching endocrine physiology

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Elaine Maria Leite Rangel

    2011-01-01

    Full Text Available OBJETIVO: Descrever a avaliação do Ambiente Virtual de Aprendizagem do TelEduc no ensino de Fisiologia Endócrina por graduandos de enfermagem de um Curso de Licenciatura em Enfermagem de uma universidade pública do interior do Estado de São Paulo. MÉTODOS: Estudo descritivo, transversal com análise quantitativa de dados e com amostra de 44 alunos. Para a coleta de dados, utilizou-se um instrumento que contemplava aspectos pedagógicos do ambiente virtual de aprendizagem: conteúdo, interação e atividades e aspectos técnicos: tempo de resposta e qualidade da interface. RESULTADOS: Na avaliação dos alunos, os dados apontaram que, na maioria das respostas obtidas, foi explicitado o atendimento dos itens compreendidos nas seguintes características: conteúdo (84,0%, interação (83,2%, atividades (89,3%, tempo de resposta (94,0% e qualidade da interface (95,8%. CONCLUSÃO: O ambiente virtual de aprendizagem do TelEduc mostrou-se uma ferramenta eficaz para apoiar o ensino de Fisiologia Endócrina.OBJETIVO: Describir la evaluación del Ambiente Virtual de Aprendizaje del TelEduc en la enseñanza de la Fisiología Endocrina por graduandos de enfermería de un Curso de Licenciatura en Enfermería de una universidad pública del interior del Estado de Sao Paulo. MÉTODOS: Estudio descriptivo, transversal con análisis cuantitativa de datos, realizado con una muestra de 44 alumnos. Para la recolección de los datos, se utilizó un instrumento que contemplaba aspectos pedagógicos del ambiente virtual de aprendizaje: contenido, interacción y actividades y aspectos técnicos: tiempo de respuesta y calidad de la interfase. RESULTADOS: En la evaluación de los alumnos, los datos apuntaron que, en la mayoría de las respuestas obtenidas, fue explicitada la atención de los items comprendidos en las siguientes características: contenido (84,0%, interacción (83,2%, actividades (89,3%, tiempo de respuesta (94,0% y calidad de la interfase (95

  14. Biotecnologia Ambiental. Aplicacions biotecnològiques a la millora del medi ambient

    OpenAIRE

    Blanch i Gisbert, Anicet

    2010-01-01

    La biotecnología ambiental comprende el conjunto de actividades tecnológicas que facilitan la comprensión y la gestión de los sistemas biológicos en el medio ambiente, con el fin de proveer productos y servicios. Actualmente, la gestión del medio ambiente y de sus recursos naturales no se comprende si no se realiza de manera sostenible. Los avances científicos y tecnológicos le están permitiendo a la biotecnología ambiental, el desarrollo de nuevas herramientas y aplicaciones con los que resp...

  15. The future is 'ambient'

    Science.gov (United States)

    Lugmayr, Artur

    2006-02-01

    The research field of ambient media starts to spread rapidly and first applications for consumer homes are on the way. Ambient media is the logical continuation of research around media. Media has been evolving from old media (e.g. print media), to integrated presentation in one form (multimedia - or new media), to generating a synthetic world (virtual reality), to the natural environment is the user-interface (ambient media), and will be evolving towards real/synthetic undistinguishable media (bio-media or bio-multimedia). After the IT bubble was bursting, multimedia was lacking a vision of potential future scenarios and applications. Within this research paper the potentials, applications, and market available solutions of mobile ambient multimedia are studied. The different features of ambient mobile multimedia are manifold and include wearable computers, adaptive software, context awareness, ubiquitous computers, middleware, and wireless networks. The paper especially focuses on algorithms and methods that can be utilized to realize modern mobile ambient systems.

  16. Towards New Ambient Light Systems: a Close Look at Existing Encodings of Ambient Light Systems

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Andrii Matviienko

    2015-10-01

    Full Text Available Ambient systems provide information in the periphery of a user’s attention. Their aim is to present information as unobtrusively as possible to avoid interrupting primary tasks (e.g. writing or reading. In recent years, light has been used to create ambient systems to display information. Examples of ambient light systems range from simple notification systems such as displaying messages or calendar event reminders, to more complex systems such as focusing on conveying information regarding health activity tracking. However, for ambient light systems, there is a broad design space that lacks guidelines on when to make use of light displays and how to design them. In this paper we provide a systematic overview of existing ambient light systems over four identified information classes derived from 72 existing ambient light systems. The most prominent encoding parameters among the surveyed ambient light systems are color, brightness, and their combination. By analyzing existing ambient light systems, we provide a first step towards developing guidelines for designing future ambient light systems.

  17. Validação de um instrumento que classifica os pacientes em quatro graus de dependência do cuidado de enfermagem Elaboración de un instrumento que clasifica a los pacientes en cuatro grados de dependencia de cuidados realizados por enfermeros Validation of an instrument that classifies patients in four levels of dependence to nursing care

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Eleine Aparecida Penha Martins

    2000-04-01

    Full Text Available Esta pesquisa apresenta o processo de validação de um instrumento que classifica os pacientes em quatro graus de dependência do cuidado de enfermagem realizado em um hospital universitário público. O estudo proporcionou aos enfermeiros participantes a oportunidade para analisar as necessidades dos pacientes, tornando-se o instrumento uma ferramenta de trabalho eficiente na prática de enfermagem.Esta investigación presenta el proceso de elaboración de un instrumento que clasifica a los pacientes en cuatro grados de dependencia de cuidados realizados por enfermeros en un hospital universitario público. El estudio ha proporcionado a los enfermeros participantes, la oportunidad de analizar las necesidades de los pacientes, constituyéndose el instrumento en una herramienta de trabajo importante en la práctica de la enfermería.This study presents the process of validation of a tool that classifies patients in four levels of dependence to the nursing care delivered at a University Hospital. The research gave to participants an opportunity to analyse patients' needs, showing the instrument as an efficient tool for nursing practice.

  18. Diagnóstico da Educação Ambiental no ensino de Geografia: Piracicaba, Capivari and Jundiaí hidrographic basins Environmental education diagnosis from geography teaching on public schools

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Arlêude Bortolozzi

    2000-03-01

    Full Text Available Este estudo objetivou buscar a integração entre a questão ambiental e o sistema educacional, detectando as potencialidades disponíveis nas escolas públicas de 1º grau, localizadas nas bacias hidrográficas dos rios Piracicaba, Capivari e Jundiaí no Estado de São Paulo, para o desenvolvimento de um processo educativo que inclua a temática ambiental. Analisando qualitativamente as atividades da chamada Educação Ambiental, faz o seu diagnóstico na rede oficial de ensino, levantando, registrando e analisando, através de questionários e entrevistas, as atividades desenvolvidas pelos professores que ensinam Geografia para detectar suas visões de crise ambiental e da própria Educação Ambiental. Procurando contribuir com a capacitação dos professores e a melhoria da qualidade de ensino, oferece sugestões para o desenvolvimento de programas interdisciplinares que permitam maior compreensão dos problemas ambientais da região, uma vez que esses envolvem tanto os aspectos do meio físico como também os socioeconômicos, políticos e culturais. Visa contribuir, sobretudo, para a construção da cidadania e a promoção de ações educativas mais adequadas à busca de soluções dos problemas ambientais das comunidades onde as escolas estão inseridas.The goals of this study are to identify the potencialities avaiable in elementary public schools for the development of an educational process wich includes environmental issues helpping to find its integration with university in order to contribuite raises teaching levels for a better comprehension of regional environmental problems. Research data were collected through questionnaires and interviews with geography teachers analyising theirs activities and perspectives on the environmental crisis and environmental education. The study also offers sugestions for the devellopment of interdisciplinaires programs trying to contibute for the construction of citizenship showing the importance

  19. FORTALECIMIENTO DE LA CULTURA AMBIENTAL POR PARTE DE LOS ESTUDIANTES DE NOVENO GRADO DE LA INSTITUCIÓN EDUCATIVA MARÍA CRISTINA ARANGO DE PASTRANA DE LA CIUDAD DE NEIVA, HUILA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Dora Magaly García Ibarra

    2015-12-01

    Full Text Available El presente estudio tuvo como objetivo fortalecer la cultura ambiental por medio de actividades de concientización y embellecimiento de la institución educativa María Cristina Arango de Pastrana de la Ciudad de Neiva, Huila. La investigación se desarrolló desde un enfoque cualitativo - descriptivo empleando como método el análisis de contenido, haciendo uso del cuestionario, observación participante y la entrevista con un grupo de 28 estudiantes de grado noveno. En cuanto a la metodología llevada a cabo, inicialmente se desarrolló una revisión y análisis del Proyecto Ambiental Escolar (PRAE, a través de la aplicación de una matriz de análisis categorial de fortalezas y debilidades en la estructura del documento. Posteriormente, se realizaron jornadas de limpieza, carteleras, siembras y charlas informativas, en las cuales los estudiantes concientizaron a la comunidad educativa acerca del cuidado del ambiente. Y Finalmente, se aplicaron entrevistas y cuestionarios a los participantes para analizar las representaciones ambientales de la institución educativa. En la investigación se evidenció que el PRAE no tiene dentro de su organización los parámetros establecidos por la política nacional de educación ambiental; las representaciones ambientales emergentes de los instrumentos aplicados infieren una cultura ambiental vista desde el cuidado, conservación y preservación del ambiente. Sin embargo, las actividades de concientización y embellecimiento incitaron al buen uso de los recursos naturales, desarrollando el sentido de pertenencia por la Institución Educativa y en modo general al cuidado de muestro planeta Tierra.

  20. O discurso espacial como instrumento da produção capitalista do espaço: experiências em São Paulo e Barcelona

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Fabiana Valdoski

    2014-05-01

    Full Text Available O discurso espacial tornou-se fundamental para a execução das políticas de espaço que buscam inseri-lo nos circuitos da acumulação através da metamorfose das morfologias de bairros populares e periféricos. Tais discursos incorporam novos elementos devido a sua necessidade permanente de reelaboração, pois os conflitos surgidos ao longo do avanço dessas políticas espaciais corroem argumentos de legitimidade, e estes são alçados à composição de álibis que reponham sua condição pretérita de coerência e coesão. Entre estes recentes álibis incorporados aos discursos espaciais, temos aqueles pautados em reivindicações como as de melhorias infraestruturais e do meio ambiente, transformando, contraditoriamente, a qualidade das matrizes discursivas dos movimentos sociais em instrumentos de uma prática espacial que promove a valorização de lugares em detrimento da apropriação. Isto resulta na produção de uma ideologia do espaço que escamoteia os mecanismos de segregação empreendidos pelas políticas de espaço.

  1. O processo civil como instrumento para concretização do direito fundamental de acesso à justiça

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Thais Aranda Barrozo

    2011-12-01

    Full Text Available O texto analisa o papel do processo civil como instrumento para concretização de direitos fundamentais, neles incluído o de acesso à justiça. Trata das tutelas jurídica e jurisdicional dos direitos fundamentais no modelo estatal vigente, com destaque à necessidade de busca de meios que garantam efetividade à norma constitucional, para que se cumpra a tarefa estatal concretizadora. Aponta, ao final, o ativismo judicial e a utilização de novas técnicas processuais, mais adequadas à finalidade de efetivação de direitos fundamentais, como possível caminho para que o processo sirva, de fato, como instrumento para realização de justiça social.

  2. AS TECNOLOGIAS DE COMUNICAÇÃO DO SÉCULO XXI E O MEIO AMBIENTE: A UTILIZAÇÃO DOS SATÉLITES ORBITAIS COMO INSTRUMENTOS PROBATÓRIOS NA VIOLAÇÃO DO MEIO AMBIENTE

    OpenAIRE

    Souza, Alfeu de Arruda; Tybusch, Jerônimo Siqueira

    2013-01-01

    O Brasil é um país que apresenta uma das maiores coberturas vegetais e biodiversidade do planeta. Os recursos humanos por si só dos órgãos fiscalizadores  são insuficientes para gerenciar e fiscalizar um territorio que possui dimensões continentais e que constantemente tem sofrido com a degradação e destruição de sua fauna e flora. Assim, diante da realidade do século XXI os órgãos de fiscalizções do meio ambiente estão cada vez mais utilizando-se das tecnologias de informação e dos sistemas ...

  3. Adaptação de instrumento para dimensionar horas diárias de assistência de enfermagem residencial Adaptacion de instrumento para medir horas diarias de atención de enfermería domiciliaria Adaptation of an instrument for the measurement of daily hours for nursing care at patient's home

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Luiza Watanabe Dal Ben

    2004-03-01

    Full Text Available O Therapeutic Intervention Scoring System Intermediate: TISS-Intermediário foi traduzido para a língua portuguesa e adaptado para estabelecer horas diárias de assistência domiciliar. O processo de modificação do instrumento, desenvolvido através da Técnica Delphi, teve como participantes 16 enfermeiros, que atuam em empresas de assistência domiciliar e determinam horas diárias de assistência de enfermagem para pacientes na residência, após a hospitalização. Ao término do estudo obteve-se um instrumento com 104 itens, para ser no futuro validado clinicamente. Tal instrumento ajudará enfermeiros a estender cuidados de enfermagem a pacientes em casa, após a alta hospitalar, especialmente na tomada de decisões relativas à avaliação dos pacientes.El Therapeutic Intervention Scoring System Intermediate: TISS-Intermedio, fue traducido para el idioma portugués y adaptado para establecer las horas diarias de asistencia en el domicilio. Dieciséis enfermeros participaron del proceso de modificación del instrumento desarrollado a través de la Técnica Delphi. Esos enfermeros actúan en empresas de atención a domicilio y determinan las horas diarias de atención de enfermería a los pacientes en su domicilio después del alta. Al término del estudio se obtuvo un instrumento con 104 items para ser validado clínicamente.Tal instrumento ayudará a los enfermeros a extender sus cuidados de enfermería a pacientes que se encuentran en casa, después del alta hospitalario, especialmente en la toma de decisiones relacionadas con la evaluación de los pacientes.The Therapeutic Intervention Scoring System Intermediate: TISS-Intermediate, was translated into Portuguese and adapted to establish the number of hours daily of home care. The adaptation process of the instrument, developed with the Delphi Technique, used 16 nurses, who work in home care service providers and helped in calculating the number of nursing care hours for patients at

  4. Instrumentos financieros del mercado de derivados que se manejan en México

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Cristina Pacheco Ornelas

    2016-02-01

    Full Text Available Las operaciones de comercio internacional, de las que se derivan la movilidad de capitales, intensifican el riesgo de los empresarios inversionistas. En este trabajo se señala la forma para administrar el riesgo; también se presenta un breve bosquejo del marco legal que regula las relaciones entre los presentadores y usuarios de los servicios financieros, así como una breve descripción de los instrumentos financieros que se manejan en el mercado mexicano de derivados y el comportamiento registrado en la demanda de estos servicios.

  5. Instrumentos alternativos de financiación para las cooperativas españolas

    OpenAIRE

    Sánchez Pachón, Luis Ángel

    2016-01-01

    La búsqueda de financiación constituye un quehacer permanente de la empresa, que se agudiza, particularmente, en los momentos de crisis económica y afecta, también, a las cooperativas. La legislación cooperativa pone a disposición de estas entidades diversos instrumentos de financiación externa a través de la emisión de valores (obligaciones; títulos participativos; participaciones especiales), a ellos se añaden las cuentas en participación, aunque sin mucho detalle en los textos legales. En ...

  6. Relações interdisciplinares entre a Ciência da Informação e a Ciência da Comunicação: uma análise a partir de citações, formação das bancas e palavras-chave das teses das áreas

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    João de Melo Maricato

    Full Text Available RESUMO Estuda relações interdisciplinares nas e entre as áreas de Ciência da Informação e da Ciência da Comunicação, discutindo as mudanças de paradigmas que têm acontecido nessas disciplinas. Analisa as relações interdisciplinares com métodos bibliométricos e cientométricos, especificamente análises de coocorrência e cocitação. Coletou-se dados de teses de 4 programas de pós-graduação brasileiros (10 teses de cada um dos programas e analisou-se relações entre as citações, entre a titulação da banca e entre as palavras-chave, com intuito de identificar coocorrências e, consequentemente, relações interdisciplinares nas e entre as duas áreas. Constatou-se que existem fortes relações quanto à análise de cocitação; grande variedade de formações dos membros das bancas e relativamente alta coocorrência destas entre as áreas, porém, mais intensas na área de Ciência da Informação e com mais interesse desta na área Ciência da Comunicação; não foram identificadas relações entre as duas áreas por meio da análise de coocorrência de palavras-chave. Conclui-se que ambas as áreas possuem características fortemente interdisciplinares, no entanto, são mais intensas da área de Ciência da Informação do que da Ciência da Comunicação, havendo mais interesse da primeira área na segunda.

  7. Ambient Dried Aerogels

    Science.gov (United States)

    Jones, Steven M.; Paik, Jong-Ah

    2013-01-01

    A method has been developed for creating aerogel using normal pressure and ambient temperatures. All spacecraft, satellites, and landers require the use of thermal insulation due to the extreme environments encountered in space and on extraterrestrial bodies. Ambient dried aerogels introduce the possibility of using aerogel as thermal insulation in a wide variety of instances where supercritically dried aerogels cannot be used. More specifically, thermoelectric devices can use ambient dried aerogel, where the advantages are in situ production using the cast-in ability of an aerogel. Previously, aerogels required supercritical conditions (high temperature and high pressure) to be dried. Ambient dried aerogels can be dried at room temperature and pressure. This allows many materials, such as plastics and certain metal alloys that cannot survive supercritical conditions, to be directly immersed in liquid aerogel precursor and then encapsulated in the final, dried aerogel. Additionally, the metalized Mylar films that could not survive the previous methods of making aerogels can survive the ambient drying technique, thus making multilayer insulation (MLI) materials possible. This results in lighter insulation material as well. Because this innovation does not require high-temperature or high-pressure drying, ambient dried aerogels are much less expensive to produce. The equipment needed to conduct supercritical drying costs many tens of thousands of dollars, and has associated running expenses for power, pressurized gasses, and maintenance. The ambient drying process also expands the size of the pieces of aerogel that can be made because a high-temperature, high-pressure system typically has internal dimensions of up to 30 cm in diameter and 60 cm in height. In the case of this innovation, the only limitation on the size of the aerogels produced would be in the ability of the solvent in the wet gel to escape from the gel network.

  8. Instrument of student assessment based on nursing managerial competences Instrumento de evaluación del alumno con base en las competencias gerenciales del enfermero Instrumento de avaliação do aluno com base nas competências gerenciais do enfermeiro

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Daisy Maria Rizatto Tronchin

    2008-01-01

    Full Text Available When the students conclude the Curricular Training on Nursing Management discipline from the Professional Guidance Department at USP School of Nursing (EE-USP, they answer a self-assessment which scores from zero to ten the trainee program and a also participates in a group assessment, carried out by the professor and nurses from the units, practice fields. In this process, it was applied an instrument aiming at measuring students performance concerning managerial contents. With the purpose of accompanying students' background development according to the Pedagogical-Political Project by EE-USP, aiming at a meaningful learning that minimizes the theory/practice dichotomy, a new instrument was developed to assess students having nursing managerial competences as baseline. This study aims at describing the experience of building up an instrument for students assessment related to the nursing managerial competences. This paper has the purpose of reporting the following prognosticators: planning, decision-taking, supervision, human resource management, material resource management, information system, interpersonal relationship, responsibility, commitment and case study.Al concluir la disciplina Práctica Curricular de Administración en Enfermería del Departamento de Orientación Profesional de la Escuela de Enfermería de la USP (EE-USP, el alumno realiza una auto-evaluación atribuyendo notas de cero a diez a las prácticas y participa de la evaluación conjunta, realizada por el docente y enfermeros de las unidades, campos de práctica. En este proceso, era empleado un instrumento observando y midiendo el desempeño del alumno a partir de los contenidos de administración. Buscando acompañar la formación del alumno fundamentado en el Proyecto Político Pedagógico de la EE-USP, observando un aprendizaje significativo que minimice la dicotomía teoría/práctica fue elaborado un nuevo instrumento capaz de evaluar las competencias gerenciales

  9. Modelos e instrumentos para estudios sobre espesor óptico de aerosoles y su relación con el forzamiento radiativo terrestre

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Pamela Piñas Sumalave

    2015-12-01

    Full Text Available El objetivo fue dar a conocer sobre los modelos e instrumentos necesarios para recabar, procesar e interpretar datos de los aerosoles atmosféricos y sub variables necesarias para su estudio. Así mismo del posible forzamiento radiativo que debido a las propiedades ópticas de los aerosoles generaría en la ciudad de Huancayo. Los aerosoles generados por la quema de biomasa en el Perú en un alto porcentaje provienen de la Amazonía, a esto se añade los provenientes de otros países. Entre los instrumentos disponibles en la ciudad de Huancayo para estos estudios se tiene el Fotómetro Solar CIMEL CE318 de la Red AERONET, red que cuenta con más de 450 fotómetros alrededor del mundo; este instrumento recaba información de variables como el espesor óptico de aerosoles, coeficiente de angstrom y otros. Para corroborar esta información se tiene acceso a datos proporcionados por el espectroradiómetro MODIS a bordo de los satélites Terra y Aqua. Los modelos atmosféricos utilizados para el procesamiento de datos de aerosoles y el forzamiento radiativo son el HYSPLIT y el SBDART. En conclusión es necesario tener consolidada la información, acerca de las variables como de los instrumentos y modelos que son necesarios e indispensables para la investigación de esta problemática que tiene su punto de origen en las quemas de biomasa, con consecuencia en la contaminación atmosférica y que finalmente perjudica a todo un entorno social y medioambiental.

  10. Desenvolvimento e reprodutibilidade do instrumento De Avaliação da Promoção da Saúde na Universidade - IAPSU

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ana Maria Fontenelle Catrib

    2015-09-01

    Full Text Available Objetivo: Apresentar o Instrumento de Avaliação da Promoção da Saúde na Universidade (IAPSU e seu processo de avaliação de reprodutibilidade. Métodos: Estudo transversal realizado entre maio e julho de 2014 com 50 acadêmicos de uma universidade de Fortaleza- CE, o qual desenvolveu o IAPSU a partir da análise de documentos governamentais e de uma revisão sistemática da literatura acerca de uma universidade potencialmente saudável. O instrumento possui 41 questões, divididas em cinco domínios: atividade física, alimentação, fatores ambientais, fatores psicossociais e consumo de álcool e drogas, e práticas integrativas e complementares. Para avaliação da reprodutibilidade interobservador, os acadêmicos responderam duas vezes ao questionário, aplicado por examinadores distintos; para a avaliação intraobservador, outra aplicação do instrumento ocorreu sete dias depois. Resultados: Participaram do estudo 40 alunos do curso de Enfermagem e 10 do curso de Fisioterapia, com idade média de 25 ± 5,4 anos, sendo 88% do sexo feminino e predomínio da raça branca. Na análise da reprodutibilidade, foram observados fortes coeficientes de correlação intraclasse, intraexaminador e interexaminador, acima de 0,8 em todos os domínios estudados. Conclusão: Conclui-se que o IAPSU é um instrumento reprodutível e confiável para avaliação da promoção da saúde no âmbito universitário.

  11. Validación de un instrumento de medición de cuidados según dependencia y riesgo en pacientes en terapia de hemodiálisis crónica

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    María Cecilia Arechabala Mantuliz

    2014-01-01

    Full Text Available Los instrumentos de categorización de pacientes son útiles porque permiten asignar los profesionales y recursos materiales de acuer- do con el perfil real de los pacientes. El objetivo del presente estudio es adecuar y validar el instrumento “ Categorización de usuarios según dependencia y riesgo de cuidados ” (CUDYR en hemodiálisis crónica (HDC. El instrumento para pacientes en HDC se denominó “ CUDYR-DIAL ” y quedó constituido por dos subescalas y catorce ítems. La muestra estuvo conformada por 150 pacientes seleccionados en forma estratificada y al azar de cinco unidades de diálisis, a los que se les aplicó un total de 620 veces el CUDYR-DIAL. Se encontró que todos los ítems muestran correlaciones significativas (> 0,3 con el puntaje total obtenido en la escala, y que la confiabilidad de la escala se mantiene estable al ir eliminando uno a uno los ítems, fluctuando entre 0,86 y 0,87. La confiabilidad total del instrumento muestra un alfa de Cronbach de 0,878. Los usuarios en HDC presentan cuatro perfiles de dependencia (parcial a total y riesgo (mediano a alto. Se concluye que el instrumento CUDYR-DIAL presenta una buena confiabilidad y constituye un aporte para la categorización de pacientes en HDC según dependencia y riesgo.

  12. Determinación de la confiabilidad del instrumento de efectividad familiar Determinação da confiabilidade do instrumento de efetividade familiar Determining the reliability of the family effectiveness instrument

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Rosalba Leal Carrillo

    2011-07-01

    Full Text Available Se realizó un estudio cuyos objetivos fueron determinar la confiabilidad de la versión en español del instrumento Escala de Evaluación de la Funcionalidad Familiar, de Marie Luise Friedemann, e identificar la efectividad de la funcionalidad familiar, mediante la aplicación del instrumento en 883 familias de la ciudad de Villavicencio. La metodología incluyó un diseño de tipo descriptivo con abordaje cuantitativo, transversal. La confiabilidad se valoró por el método de fiabilidad de alfa de Cronbach con cada ítem. Entre los resultados se evidenció que los coeficientes intraindividuales del instrumento se encuentran entre 0,691 y 0,742; hubo consistencia interna entre los ítems. En la efectividad de la funcionalidad familiar, la clasificación de las dimensiones y metas de las familias en estudio fue de niveles bajo y medio con los siguientes porcentajes: dimensiones de coherencia, 46%; individuación, 47,5%; mantenimiento, 29%; cambio en el sistema, 52%. Metas de: crecimiento, 49%; control, 52% y espiritualidad, 47%. En conclusión, el 49,3% de las familias se clasificó en niveles bajo e intermedio de efectividad de la funcionalidad familiar, lo cual es coherente con el obtenido en las dimensiones y metas, y refleja deficiente incorporación de conocimientos para adquirir nuevas conductas, problemas en la comunicación efectiva, no compartir experiencias y sentimientos, dificultad para adaptarse a nuevos valores, estilos de vida, ausencia de relaciones con otros sistemas familiares, deficiencias en acciones colectivas, dificultad para incorporar nuevos conocimientos y apropiarse de conductas para transformar la cultura (morfogénesis; lo anterior ocasiona deterioro en la evolución del sistema familiar.Realizou-se um estudo que objetivou determinar a confiabilidade da versão em espanhol do instrumento Escala de Avaliação da Funcionalidade Familiar, de Marie Luise Friedemann, e identificar a efetividade da funcionalidade familiar

  13. CUIDADO AMBIENTAL E RESPONSABILIDADE: POSSÍVEL DIÁLOGO ENTRE PSICOLOGIA AMBIENTAL E LOGOTERAPIA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Diogo Arnaldo Corrêa

    2016-05-01

    Full Text Available O cuidado ambiental vem sendo marcado pela tônica da conservação e da promoção da sustentabilidade. A premente necessidade de um dado compromisso e educação ambiental e de condutas pró-ambientais vem sendo defendida em vários contextos: na mídia, nas políticas públicas, por meio de campanhas sazonais. Todavia, pouco se descreve acerca do sentido presente nos modos de cuidado configurados a partir da inter-relação pessoa-ambiente. Nesta perspectiva, este estudo objetivou promover um possível diálogo a partir das contribuições da Psicologia Ambiental e da Logoterapia visando aproximar a noção de cuidado ambiental, delineada pela Psicologia Ambiental, à ideia de responsabilidade, como defendida pela Logoterapia, por meio de uma revisão bibliográfica. As articulações propositadas corroboraram, portanto, para acenar que a relação pessoa-ambiente pode ser arraigada em qualidade se a responsabilidade é reconhecida em sua propriedade de potencial humano, o que pode favorecer na emergência do sentido das atitudes e condutas pró-ambientais e explicitar o caráter de tarefa única e irrepetível inerente à vida.

  14. Instrumento para a abordagem psicossocial do indivíduo e da família na assistência domiciliar: condições de aplicabilidade Instrumento para el abordaje psicosocial del indivíduo y familia en la asistencia domiciliaria: las condiciones de aplicabilidad Psychosocial instrument to approach person and family in home care: conditions of applicability

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Vilanice Alves de Araújo Püschel

    2005-06-01

    Full Text Available Na Assistência Domiciliar (AD, o modelo clínico e hospitalar tem sido hegemônico. A abordagem psicossocial mostra-se necessária para os problemas identificados no âmbito domiciliar. Este artigo tem como objetivos: apresentar um instrumento de abordagem psicossocial do indivíduo e da família na assistência domiciliar e mostrar as condições de aplicabilidade do modelo psicossocial no domicílio, a partir da utilização desse instrumento. Esse instrumento foi aplicado pelas participantes de um curso de capacitação para a AD numa abordagem psicossocial, em pessoas doentes e familiares que estavam recebendo o cuidado no domicílio. Verificou-se que este é viável, porém à onipotência própria da clínica se sobrepõe uma impotência quase absoluta de raciocínio clínico-psicossocial. Há necessidade de validação desse instrumento e da composição de um campo de pesquisa significativo para a qualificação do ensino e da prática assistencial na AD.En la asistencia domiciliaria (AD el modelo clínico y hospitalario ha sido hegemónico. El abordaje psicosocial muestra que es necesario para los problemas identificados en el ámbito domiciliario. Este artículo tiene como objetivos: presentar un instrumento de abordaje psicosocial al individuo y a la familia en la asistencia domiciliaria y mostrar las condiciones de aplicabilidad del modelo psicosocial en el domicilio a partir de la utilización de ese instrumento. El instrumento fue aplicado, por las participantes de un curso de capacitación para la AD con abordaje psicosocial, en personas enfermas y familiares que estaban recibiendo el cuidado en el domicilio. Se verificó que éste es viable, sin embargo la omnipotencia propia de la clínica se sobrepone a una impotencia casi absoluta de raciocinio clínico-psicosocial. Hay necesidad de validar el instrumento y de la composición de un campo de investigación significativo para la calificación de la enseñanza y de la pr

  15. EDUCAÇÃO POPULAR COMO INSTRUMENTO PARTICIPATIVO PARAA PREVENÇÃO DO CÂNCER GINECOLÓGICO: PERCEPÇÃO DE MULHERES

    OpenAIRE

    Ramos de Souza, Kaliandra; do Nascimento Paixão, Gilvânia Patrícia; do Sacramento de Almeida, Eliana; Reis de Sousa, Anderson; Gonçalves dos Santos Lirio, Josinete; Moura Campos, Luana

    2015-01-01

    Introdução: A detecção precoce do câncer de colo de útero através da realização do exame citológico de Papanicolau tem sido instrumento de confiabilidade na diminuição dos indicadores de morbimortalidade desse câncer. Objetivou-se neste estudo avaliar a percepção de mulheres sobre o câncer do colo do útero, através da prática de educação popular como instrumento participativo. Materiais e Métodos: Tratou-se de uma pesquisa-ação com abordagem qualitativa, desenvolvida em uma Unidade Básica de ...

  16. SEGUINDO OS PASSOS DE SHERLOCK HOLMES: EXPERIÊNCIA INTERDISCIPLINAR EM ENCONTRO DE DIVULGAÇÃO CIENTÍFICA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Anelise Maria Regiani

    Full Text Available Um dos aspectos da inclusão social é a possibilidade de o cidadão ter a oportunidade de adquirir conhecimento básico sobre a ciência e seu funcionamento. Nesse sentido, a realização de eventos de divulgação científica é estratégia importante na perspectiva da alfabetização científica. O presente trabalho pretende analisar uma atividade na qual os participantes foram convidados a desvendar a dinâmica de um crime fictício a partir da investigação do local do crime montado por peritos criminais. Apesar de não ter sido concebida como tal, pode-se afirmar que a atividade utilizou a metodologia de ilha interdisciplinar de racionalidade de Fourez. Os distanciamentos metodológicos detectados foram consequências da inserção dessa atividade em evento de divulgação científica.

  17. Measures for low back pain: a proposal for clinical use Instrumentos para evaluar el dolor lumbar: una propuesta para utilizar en la clínica Instrumentos para avaliar a dor lombar: uma proposta para utilização clínica

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Margareta Nordin

    2003-03-01

    Full Text Available Low back pain represents a serious public health problem. Therefore, great efforts have been made in order to improve and assess the efficacy of its treatment. Reports in international literature have presented important studies concerning instruments to assess pain and functional incapacity in patients with low back pain. This study presents a clinical protocol which was developed by a multidisciplinary team. This protocol consists of the evaluation and distribution of pain, The Spitzer Quality of Life, The Oswestry Low Back Pain Disability Questionnaire, and The Center for Epidemiological Studies Depression Scale. Instruments must be urgently developed or adapted in order to be used according to the Brazilian reality.Los dolores de espalda, en particular las lumbalgias, representan un gran problema en términos de salud pública. Así, grandes esfuerzos han sido hacia la evaluación y el mejoramiento de la eficacia de su tratamiento. La literatura internacional ha presentado importantes estudios sobre instrumentos para evaluar el dolor y la incapacidad funcional en pacientes con dolor lumbar. El presente estudio presenta un protocolo clínico desarrollado por un equipo multidisciplinario. Este protocolo es compuesto por la evaluación y distribución del dolor, The Spitzer Quality of Life, The Oswestry Questionnaire, y The Center for Epemidiologic Studies Depression Scale. Necesitamos con urgencia desarrollar o realizar adaptaciones de instrumentos para ser utilizados en la realidad brasileña.As dores nas costas, particularmente as lombalgias representam um grande problema em termos de saúde pública. Dessa forma, grandes esforços têm sido dirigidos para melhorar e avaliar a eficácia de seu tratamento. A literatura internacional tem apresentado importantes estudos sobre instrumentos para avaliar a dor e a incapacidade funcional em pacientes com dor lombar. O presente estudo apresenta um protocolo clínico desenvolvido por uma equipe

  18. Diagnóstico actitudinal hacia la conservación ambiental en estudiantes de la Universidad Nacional de la Amazonia Peruana

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Herman Guimet

    2013-12-01

    Full Text Available Estudio descriptivo no experimental, que tuvo como objetivo principal, encontrar las diferencias en las actitudes hacia la conservación ambiental entre los estudiantes de la Facultad de Ingeniería Química de la Universidad Nacional de la Amazonia Peruana; según el nivel de estudios, sexo, edad cronológica y el lugar de residencia; la población estuvo conformada por 189 estudiantes y se trabajó con una muestra de 111 estudiantes; la técnica utilizada para recolección de datos fue la encuesta, utilizando como instrumento la escala tipo Likert; los resultados mostraron que en la variable nivel de estudios los estudiantes del III nivel ocuparon el primer lugar, mostrando mejores actitudes y último lugar lo ocupó el V nivel; con respecto a la variable sexo, se encontraron diferencias a favor del sexo masculino; en la variable edad cronológica puede decirse que las actitudes de los estudiantes mayores  ocuparon el primer lugar, seguido de los más jóvenes y finalizando con los estudiantes  del grupo intermedio; así mismo se hallaron diferencias actitudinales entre los estudiantes de los cuatro distrito, como lugar de residencia. La variable nivel de estudios, parece no tener un papel distintivo en las actitudes hacia la conservación ambiental.

  19. Simulador gráfico de Movimiento Armónico como instrumento para integrar conocimientos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Bongianino, Ruben

    2012-01-01

    Full Text Available La incorporación y uso adecuado de las TIC‟s durante el proceso de enseñanza-aprendizaje puede convertirse en un instrumento que ayuda a lograr aprendizajes significativos por un lado al construir el código fuente de un simulador, y por otro cuando se lo utiliza realizando experiencias virtuales. El trabajo presenta el desarrollo de un instrumento virtual de aprendizaje para ser utilizado como un simulador de un sistema mecánico aplicado en este caso sobre una masa, un resorte y un amortiguador (Simulador_MRA, con el objetivo de facilitar la incorporación de temas conceptuales del área mediante la realización de distintas experiencias. Durante las mismas se visualizan en la pantalla en tiempo real el movimiento de la masa y del resorte conjuntamente con las gráficas asociadas a la posición, velocidad, aceleración, y energías del sistema en función del tiempo. Las simulaciones se realizan en lenguaje Java, a través de un software para tal fin (Easy Java Simulations. A su vez se analizan las ventajas en la realización y utilización del Simulador_MRA frente a otros similares que se encuentran disponibles en la red.

  20. Competencia digital en la educación superior: instrumentos de evaluación y nuevos entornos.

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Francesc Esteve Mon

    2013-12-01

    Full Text Available El rápido avance de la sociedad, la información y el conocimiento exige nuevas habilidades y competencias, así como sugiere nuevos escenarios y entornos de formación. La competencia digital, entendida, no sólo como las habilidades, conocimientos y actitudes hacia con las tecnologías de información y comunicación TIC, sino también por su aplicación efectiva y crítica frente a un propósito determinado configura una de las principales competencias clave del siglo XXI. Sin embargo, los instrumentos existentes para su desarrollo y evaluación no siempre cubren todas las áreas o dimensiones de estas competencias, por lo cual resulta esencial explorar nuevos entornos y estrategias que den respuesta a esta demanda. En el presente artículo, se parte de una definición de competencia digital que engloba diferentes alfabetizaciones para así, analizar la diversidad de instrumentos para su evaluación de las cuales, se mencionan el Inventario de Competencias TIC (Incotic, el Instant Digital Competence Assessment (iDCA, el International Computer Driving License (ICDL, el apartado TIC del Programa Internacional para la Evaluación de Estudiantes (PISA, y el instrumento iSkills Assessment. Finalmente, se describe una experiencia piloto llevada a cabo en una universidad española para el uso de los entornos de simulación 3D en la evaluación de la competencia digital. Una tecnología que permite simular la realidad a través de la acción y evaluar tal competencia mediante el uso y la operatividad de indicadores internacionales como los de National Educational Technology Standards (NETS de la International Society for Technology in Education (ISTE

  1. A elaboração das políticas públicas de turismo do Estado do Amapá com base nos instrumentos políticos propostos por Bramwell

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Cálidon Costa Conceição

    2015-12-01

    Full Text Available O presente estudo tem como escopo caracterizar as políticas públicas de turismo do Estado do Amapá no período de 2003 a 2013 através dos instrumentos políticos proposto por Bramwell, que são o encorajamento, incentivos financeiros, investimentos públicos, e regulamentação, sendo acrescido mais um instrumento nesta pesquisa denominado de comprometimento dos atores do turismo. Os instrumentos políticos são utilizados para entender como surgiram as políticas públicas de turismo do Estado do Amapá, sendo elencados quatro programas e um projeto entre os anos de 2003 a 2013 que serviram como base para caracterizar essa política. A metodologia utilizada foi através de pesquisa bibliográfica e documental, com abordagem qualitativa, tendo suporte nos instrumentos políticos que possibilitaram entender a elaboração desta política de turismo, que teve como base os Planos Nacionais de Turismo e o Programa de Regionalização do Turismo.

  2. LA GESTIÓN AMBIENTAL COMO CULTURA DE RSC DE LAS PYMES DEL SECTOR ARCILLA DEL MUNICIPIO DE SAN JOSÉ DE CÚCUTA Y SU ÁREA METROPOLITANA, COLOMBIA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jorge Enrique Maldonado Pinto

    2016-02-01

    Full Text Available RESUMEN El presente trabajo de investigación, está encaminado al análisis de la gestión ambiental de las pymes del sector industrial de la arcilla, tema que en la actualidad está inserto en discusión de diferentes sectores que conforman las sociedades en torno a la temática sobre el rol que le compete a las organizaciones para su buena gestión en las prácticas sociales. Es a partir de esto, donde surge la necesidad de realizar la siguiente investigación buscando el fomento de una cultura de RSC con base al cumplimiento de alternativas de gestión ambiental. La investigación presenta ante todo un amplio marco teórico al respecto, donde se perfila el concepto de RSC, con sus definiciones, enfoques y términos relacionados, su historia y evolución, normatividad existente e instrumentos de medición, su evaluación y argumentos de tipo social que justifican desde los ángulos ético y económico; el modelo de los stakeholders y las alternativas ecológicas propuestas para articular las pequeñas y medianas empresas (PYMES con el contexto ambiental. La metodología utilizada es un trabajo de campo donde se recoge información descriptiva y documental de los empresarios y expertos sobre el tema de gestión ambiental y su aplicación en las empresas pymes del sector industrial de la transformación de la arcilla del departamento Norte de Santander, Colombia. Sus resultados pueden servir de modelo para mejorar la gestión ambiental y contribuir a fomentar una cultura de RSC en las pymes, objeto de estudio.

  3. El lenguaje como instrumento de poder

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    MARÍA TERESA SUÁREZ GONZÁLEZ

    2009-01-01

    Full Text Available La investigación denominada 'El lenguaje como instrumento de poder' planteó dos interrogantes que permitieron, por un lado, evidenciar ¿cuáles estrategias discursivas permiten analizar la relación entre lenguaje y poder en el discurso de la segunda posesión del presidente Álvaro Uribe Vélez y, por otro, analizar las implicaciones que tienen las mencionadas estrategias en la construcción de sentido. Lo anterior con el fin de mirar cómo se ejerce poder mediante las prácticas discursivas, dado que quien emite un discurso busca, ante todo, convencer y cambiar la mentalidad de los receptores, a través de la comunicación de creencias, actitudes, valores y un sinnúmero de saberes tomados de su entorno y de la cultura, por medio de estrategias discusivas que son empleadas de manera consciente, de acuerdo con el fin que se persiga. Teniendo en cuenta lo anterior, esta ponencia presenta los resultados obtenidos en la investigación, desarrollada en la Maestría en Lingüística de la UPTC, los cuales muestran el discurso como una interacción a través de la cual se evidencian marcas de poder y se construyen los acontecimientos y las identidades de los sujetos, mediante la comunicación.

  4. Ansiedade infantil e instrumentos de avaliação: uma revisão sistemática Childhood anxiety and assessment instruments: a systematic review

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Wildson Vieira da Silva

    2005-12-01

    Full Text Available OBJETIVO: Fazer um levantamento dos principais instrumentos de avaliação da ansiedade em crianças, quando surgiram, que tipos de estudos foram realizados com os mesmos, verificando os países de maior incidência de aplicação dos testes, bem como a realidade dos instrumentos no Brasil. MÉTODOS: Revisão sistemática em bancos de dados eletrônicos _ Psychoinfo (1940 _ Maio 2002, Psyclit (1887 _ maio 2002, Medline (1966 _ maio 2002 e Eric (1966 _ maio 2002. Busca de informações fundamentada em comunicação pessoal e capítulos de livros. O critério de inclusão foi: estudos realizados com crianças, nos quais o construto ansiedade foi avaliado por algum instrumento psicométrico. Critérios de exclusão: artigos alusivos à pesquisa com adolescentes, adultos e animais; artigos utilizando testes projetivos ou sem a indicação do instrumento. Os artigos indexados repetidamente em dois ou mais bancos foram considerados apenas uma vez. RESULTADOS: Esta revisão apontou 1.911 estudos que utilizaram, no mínimo, um instrumento de avaliação de ansiedade; 118 instrumentos foram usados para este fim. Conclusões: Atualmente, existem inúmeros instrumentos disponíveis para avaliação da ansiedade em crianças; entretanto, no Brasil, a escala disponível no mercado está desatualizada e as mais modernas encontram-se somente em centros clínicos acadêmicos.OBJECTIVE: To make a survey of the principal anxiety instruments available for children, when they appeared, the type of methods used, verifying which countries have the highest number of children anxiety instruments and also how is the Brazilian reality on this matter. METHODS: A systematic review on electronic databases _ Psychoinfo (1940 _ May 2002, Psyclit (1887 _ May 2002, Medline (1966 _ May 2002 e Eric (1966 _ May 2002. Information collected on personal communications and books chapters. The inclusion criterion utilized: studies realized with children, where the anxiety were

  5. ¿Está equitativamente repartida la contaminación sonora urbana? Una evaluación desde el principio de justicia ambiental en la ciudad de Madrid

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Moreno Jiménez, Antonio

    2007-12-01

    Full Text Available Environmental justice is becoming an outstanding principle for assessing geographical situations or actions (i.e. spatial planning and management, because of its usefulness to encourage changes and progress towards higher levels of socio-spatial equilibrium and wellbeing. According to this assertion in this paper it is developed an analysis focusing to asses whether excessive environmental noise affects equally or unequally the places where high, medium o low income groups live in Madrid. The proposed method involves several statistical and graphical tools and geographical information systems to approach a sort of environmental acoustic “justicemeter”.

    Entre los principios de mayor trascendencia para enjuiciar situaciones geográficas o actuaciones (planificación y gestión territorial el de justicia ambiental está adquiriendo un eco creciente, por su utilidad para propugnar cambios y progresos hacia cotas superiores de equilibrio y bienestar socio-espacial. En línea con tal premisa, en este artículo se desarrolla un análisis orientado a evaluar el grado en que el ruido ambiental urbano excesivo afecta de manera igualitaria o desigual a los lugares donde residen los grupos de altas, medias o bajas rentas en Madrid. Se propone un método que combina varios instrumentos estadísticos, gráficos y sistemas de información geográfica para aproximarse en cierto modo a un “justiciómetro“ acústico-ambiental.

  6. Influencia de la direccionalidad de los ítem en los resultados de instrumentos de medición

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Viviana Marycel Céspedes Cuevas

    2014-01-01

    Full Text Available El trabajo ilustra los aspectos principales donde la direccionalidad de los ítems incide en la validez, la objetividad y la confiabilidad de los instrumentos de medición utilizados en educación, psicología y salud. Se trata de un elemento a tomar en cuenta en el diseño del modelo de evaluación, en la definición de las variables, la elaboración del banco de ítems para la construcción del instrumento y la forma de presentar e interpretar los reportes. La direccionalidad no depende solamente de los fundamentos teórico-conceptuales asociados con el modelo de medición y con la propia práctica (educativa o clínica, por ejemplo, sino que está regida por un comportamiento o res - puesta “típica” de las personas que integran la pobla - ción focal en estudio. Se muestra que la codificación de los ítems no debe hacerse en términos de “presencia-ausencia”, sino del crecimiento de la variable de “poco” a “mucho” del rasgo medido en términos de respuesta “típica-atípica”, “apropiada-no apropiada” u otro atributo distintivo de la variable unidimensional que puede representarse en un eje cartesiano. Se aplican los elementos del modelo de direccionalidad a un instrumento diseñado para medir la experiencia de los síntomas de mujeres con Síndrome Coronario Agudo a partir del Modelo Conceptual del Manejo del Síntoma.

  7. DISEÑO DE UN INSTRUMENTO DE MEDICIÓN MULTIDIMENSIONAL DEL VALOR PERCIBIDO ESTUDIANTIL DEL SERVICIO DE CLASES

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Oscar Álvaro Valdivieso Taborga

    2014-01-01

    Full Text Available El propósito del artículo es el diseño de un instrumento multidimensional del valor percibido del servicio de clases en la industria de servicios de la educación superior. Para el efecto, primero se realizó una revisión de literatura acerca de la medición del valor percibido del servicio por el cliente, encontrándose los siguientes resultados: el concepto del valor percibido es dinámico, abstracto y multifacético, presentando dos conceptualizaciones (la utilitaria y la sociopsicológica y tres enfoques para su medición (medida global de un solo ítem, global unidimensional con múltiples ítems y multidimensional. Asimismo se describieron los constructos antecedentes del valor (calidad de servicio, precio monetario, riesgo percibido, conveniencia, precio comportamental, respuesta emocional y reputación y sus consecuencias (satisfacción e intenciones de comportamiento. Siguiendo la metodología propuesta por Martínez [46], se diseñó un instrumento de medición del valor para el servicio específico de clases universitarias con validez de contenido, creando, modificando y adecuando ítems a partir de baterías propuestas por diferentes investigadores y el juicio de expertos. La batería diseñada contiene 50 ítems distribuidos en siete dimensiones (Valor funcional, social,  emocional, epistémico, por el dinero, reputación e imagen, y sacrificios. Por último, a partir del modelo comprehensivo propuesto por Valdivieso, se proponen investigaciones futuras utilizando el instrumento diseñado del valor percibido.

  8. VALIDACIÓN DE UN INSTRUMENTO SOBRE CULTURA DE GÉNERO EN INSTITUCIONES DE EDUCACIÓN, SALUD E INVESTIGACIÓN EN EL NOROESTE DE MÉXICO

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Rosario Román Pérez

    2016-01-01

    Full Text Available En este artículo se analizan los resultados de la evaluación de un instrumento sobre cultura institucional de género, utilizando el método de componentes principales. Se describen la estructura y parámetros de su validez y confiabilidad, al igual que las diferencias obtenidas por sexo. La muestra fue de 1,144 personas, de los sectores: educativo, de salud y de investigación en el noroeste de México. Los resultados arrojaron cuatro componentes: procesos administrativos, equidad laboral, prestaciones, clima laboral y autoritarismo, que explicaron el 40.90 de la varianza con un Alfa de Cronbach de .88. Una vez obtenidos estos valores, el instrumento es válido y confiable para evaluar la cultura institucional e identificar los sesgos de género. La metodología puede ser replicada para adaptar el instrumento en otras regiones.

  9. O Processo de Avaliação de Estagiários da Comissão Nacional de Energia Nuclear - CNEN: focalizando seu instrumento

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Regina Márcia Rocha Lidington

    2010-01-01

    Full Text Available O artigo apresenta o processo avaliativo e os resultados da avaliação do instrumento utilizado para a avaliação de estagiários da Comissão Nacional de Energia Nuclear - CNEN, denominado Avaliação do Estágio pelo Supervisor. A avaliação se concentrou na definição dos cinco Conceitos utilizados para avaliar os nove Aspectos que compõem o instrumento, buscando estabelecer Padrões capazes de minimizar o efeito das interferências subjetivas capazes de comprometer a avaliação do estagiário. Foram utilizadas as abordagens Centrada nos Consumidores, Centrada em Especialistas e Responsiva. Participaram do processo avaliativo os três públicos interessados: Ex-estagiários, Orientadores/Supervisores de Estágio e profissionais da área de Recursos Humanos que atuam no gerenciamento do Programa de Estágios, na Instituição. Os resultados do estudo englobam sugestões de ordem quantitativa e qualitativa para cada um dos Padrões propostos no instrumento.

  10. Etapas De Construção De Uma Ilha Interdisciplinar De Racionalidade Sobre Alimentação Saudável

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ariane Pegoraro Nuncio

    2016-12-01

    Full Text Available O presente artigo tece uma reflexão sobre a interdisciplinaridade no contexto escolar e apresenta etapas de construção de uma Ilha Interdisciplinar de Racionalidade (IIR, à luz de Fourez (1994, e estratégias aplicáveis em cada uma das etapas que a compõe. A temática social é a “Alimentação saudável – o perigo do consumo excessivo de sal” em nível de ensino fundamental, na disciplina de Ciência, com o intuito de promover a alfabetização científica e mudança de hábitos visando uma melhoria na qualidade de vida, possibilitando a autonomia, o domínio e a comunicação dos estudantes.

  11. Edmund Stone y el estudio y uso de instrumentos matemáticos

    OpenAIRE

    Blanco Abellán, Mónica

    2014-01-01

    En 1723 Edmund Stone (1695?-1768) publicó The Construction and Principal Uses of Mathematical Instruments. Se trataba esencialmente de una traducción al inglés del Traité de la construction et des principaux usages des instrumens de mathématique de Nicolas Bion, publicado por primera vez en 1709. En el prefacio del traductor, Stone define las matemáticas como ciencia (en relación a la teoría) y como arte (en relación a la práctica). Los instrumentos matemáticos juegan un papel muy...

  12. A educação ambiental e o turismo ecológico/The enviromental education and the ecological tourism

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    José Ramon Lamadrid Marón

    2007-12-01

    Full Text Available A atividade turística no Brasil tem alcançado grande expansão, principalmente o segmento do turismo ecológico. Este artigo foi elaborado a partir das reflexões de Dias, em sua obra Educação Ambiental; princípios e práticas, e de Ruschman, em Turismo no Brasil; análise e tendências. Através dessas análises bibliográficas, foi possível observar a importância de se promover a educação ambiental, tanto no sentido formal quanto informal, e também de se relacionar a produção do conhecimento com a atividade turística empresarial. Trata-se, portanto, de uma reflexão sobre a valorização e utilização da ciência e do conhecimento como instrumento de orientação para se estabelecer as bases do desenvolvimento sustentável, que deve envolver diversas dimensões, tais como a econômica, a social, a cultural e a ambiental. Tourist activities in Brazil have attained great expansion, mainly in the areas of ecological tourism. This article Written based on Dias Considerations in enviromental Education; principles and practice and Ruschman’s book Tourism in Brazil; analysis and tendency, Though those bibliographic analises it was possible to observe the importance of promoting the enviromental Education either in the formal sense on the informal, and also relating the production of knowledge to the enterprising tourist activity. Thus, it a reflection on the value and use of science and knowledge as on orientation tool to establish the basis of sustainable development which must involve the various dimensions, such as, the economical, social, cultural and enviromental ones.

  13. El CRAFFT/CARLOS como Instrumento para la Identificación Temprana de Consumo de Alcohol y Otras SPA: una Adaptación al Español

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Augusto Pérez Gómez

    2011-01-01

    Full Text Available El consumo de alcohol en menores es un riesgo para su salud e incrementa la probabilidad de futuros problemas con esta y con otras sustancias psicoactivas, lo que hace necesario un instrumento para identificar rápida y eficazmente a adolescentes que consumen o en riesgo de iniciar el consumo. Con una muestra de 432 jóvenes de la ciudad de Bogotá, este estudio tuvo como objetivo realizar una adaptación de lenguaje y una calibración, mediante el modelo de Rasch, del instrumento CRAFFT/CARLOS, que poseería las características antes mencionadas. La utilización del modelo de Rasch mostró que el CRAFFT y su adaptación, el CARLOS, son instrumentos útiles para identificar problemas de consumo de alcohol y otras drogas entre adolescentes.

  14. Aplicación de los instrumentos de reincidencia en violencia HCR-20 y SVR-20 en dos grupos de delincuentes colombianos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ángela Tapias Saldaña

    2011-06-01

    Full Text Available Esta investigación, de tipo exploratorio, cuenta con un diseño no experimental y transversal o transeccional; tuvo por objeto determinar si los instrumentos de evaluación psicológica forense HCR-20 y SVR-20 discriminan entre un grupo de reincidentes en delitos de acceso carnal violento y un grupo de sujetos judicializados por delitos menores. Hubo presencia de los indicadores, tanto del HCR-20 como del SVR-20, en los grupos. Se encontraron diferencias significativas en los puntajes de los grupos para el SVR- 20, pero no para el HCR-20. Finalmente, se observaron nuevos factores de riesgo, que podrían incluirse en instrumentos forenses.

  15. International Classification of Functioning, Disability, and Health in women with breast cancer: a proposal for measurement instruments Clasificación Internacional de Funcionalidad, Incapacidad y Salud en mujeres con cáncer de mama: propuesta de instrumentos para medición Classificação Internacional de Funcionalidade, Incapacidade e Saúde em mulheres com câncer de mama: proposta de instrumentos para mensuração

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Rosalina Jorge Koifman

    2013-06-01

    Full Text Available The International Classification of Functioning, Disability, and Health (ICF aims at standardization, but its applicability requires consistent instruments. In Brazil, invasive therapeutic approaches are frequent, leading to functional alterations. The current study thus aimed to identify and discuss instruments capable of measuring ICF core set codes for breast cancer. The review included ICF studies in women with breast cancer diagnosis and studies with the objective of translating and validating instruments for the Brazilian population, and consistent with the codes. Review studies, systematic or not, were excluded. Eight instruments were selected, and the WHOQOL-Bref was the most comprehensive. The use of various instruments showed 19 coinciding codes, and the instruments as a whole covered 58 of the total of 81 codes. The use of multiple instruments is time-consuming, so new studies are needed to propose parsimonious tools capable of measuring functioning in women treated for breast cancer.La Clasificación Internacional de Funcionalidad, Incapacidad y Salud (CIF tiene por objetivo una normatización, sin embargo, su aplicabilidad requiere instrumentos compatibles. En Brasil, los enfoques terapéuticos invasivos son frecuentes, conduciendo a alteraciones funcionales. En este sentido, el presente estudio tiene por objetivo identificar y discutir los instrumentos capaces de medir los códigos del core set de la CIF para el cáncer de mama. Se incluyeron estudios de la CIF en mujeres con diagnóstico de cáncer de mama y estudios con el fin de traducir y validar instrumentos para la población brasileña, compatibles con los códigos. Los estudios de revisión sistemática o no referentes a la literatura relacionada se excluyeron. Se seleccionaron ocho instrumentos, siendo el WHOQOL-BREF el más englobador. Con el uso de varios instrumentos se observaron 19 códigos coincidentes, siendo contemplados 58 de un total de 81 códigos. La utilizaci

  16. Pedagogía ambiental y didáctica ambiental: tendencias en la educación superior

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Julio César Tovar-Gálvez

    2017-01-01

    Full Text Available El artículo aborda el problema del currículo de educación ambiental en la educación superior, para lo que se centra en los conceptos pedagogía ambiental y didáctica ambiental. La metodología consiste en realizar un estado del arte para identificar las tendencias existentes sobre pedagogía ambiental y didáctica ambiental, para desde allí diseñar una encuesta que es dirigida a profesores y estudiantes de programas con formación en lo ambiental, de algunas universidades en Bogotá, con el objetivo de identificar sus opiniones como expertos en lo ambiental. Los resultados muestran un especial énfasis en las tendencias sobre la complejidad, pero así mismo plantean la posibilidad de múltiples modelos según los contextos y necesidades.

  17. Elaboração e validação semântica de um instrumento de avaliação da transferência do tratamento diretamente observado como política de controle da tuberculose

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Laís Mara Caetano da Silva

    2015-08-01

    Full Text Available OBJETIVO: Elaborar e validar semanticamente um instrumento de avaliação da transferência do tratamento diretamente observado (TDO como política de controle da tuberculose segundo a experiência de profissionais de saúde de nível médio e superior. MÉTODO: Trata-se de uma investigação metodológica desenvolvida em duas etapas: revisão da literatura para elaboração do instrumento primário e validação semântica do instrumento primário mediante aplicação de questionários adaptados do método DISABKIDS®. As informações obtidas, a depender de suas características, foram analisadas quantitativa (estatística descritiva ou qualitativamente (análise de conteúdo - modalidade temática. RESULTADOS: Participaram do estudo 24 profissionais de nível médio e superior que executam ações de controle da tuberculose. O instrumento foi considerado importante para a prática profissional dos sujeitos do estudo. As respostas geraram modificações na estrutura e no conteúdo do instrumento. O processo resultou em um instrumento elaborado e validado semanticamente. CONCLUSÕES: A validação semântica é importante para garantir a aplicabilidade dos instrumentos de avaliação, como mostrou a contribuição dos participantes. O instrumento cuja validação semântica foi descrita no presente estudo será posteriormente avaliado quanto a características psicométricas por meio de técnicas estatísticas e quanto a sua utilidade para mensurar a transferência do TDO como política de controle da tuberculose aos profissionais de saúde.

  18. El Compromiso de paisaje en las ciudades: Desafíos y Estrategias para la resistencia y la sostenibilidad para garantizar la perspectiva de los derechos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gabriela Fauth

    2016-06-01

    Full Text Available Con el tema “El compromiso con el paisaje en las ciudades: desafíos y estrategias de la resiliencia y de la sustentabilidad en la perspectiva de la garantía de derechos”, este trabajo pretende realizar un debate, según una lectura interdisciplinar, en torno a algunos paradigmas de la ciudad contemporánea, en el contexto del proceso de globalización y de los desafíos con la tutela urbano-ambiental, percibidas especialmente en el paisaje urbano. Siguiendo a la temática del evento “Participación, Democracia y Ciudadanía en la perspectiva del Derecho Iberoamericano”, el dialogo interdisciplinar sobre los conceptos interdisciplinares de la resiliencia y de la sustentabilidad y las estrategias metodológicas para el proyecto y el planeamiento urbano, buscamos subsidios para que las políticas públicas busquen un mejor desempeño socioambiental de las ciudades en la perspectiva de la garantía de derechos, corroborando con la democracia y ampliando el concepto de ciudadanía inherente a las luchas sociales actuales, teniendo como ejemplo el contexto brasileño y latinoamericano .

  19. Síndrome de Boreout: Diseño, confiabilidad y validación preliminar de un instrumento para su medición

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Luis Eduardo Cabrera Noriega

    2014-12-01

    Full Text Available Introducción: El síndrome de boreout es una condición relacionada con el aburrimiento, el desinterés y la infraexigencia, lo cual genera trastornos a la población trabajadora así como pérdidas cuantiosas a las empresas. Objetivo: El presente estudio tiene el propósito de diseñar un instrumento que permita recabar información sobre el síndrome de boreout. Material y métodos:: Partiendo de la revisión teórica se diseñó un instrumento que se aplicó a 150 trabajadores ofimáticos de una empresa privada de la ciudad de Valencia (Carabobo, Venezuela, el cual abarca los tres componentes reconocidos del síndrome de boreout, y consta de tres partes. Parte 1: datos sociodemográficos; Parte 2: 18 ítems con una escala tipo Likert para frecuencia (seis para cada componente; Parte 3: estrategias pro-boreout. Resultados: Para la Confiabilidad se utilizó el alfa de Cronbach (0,868, para la validez de criterio el juicio de expertos, validez de contenido y validez de constructo (análisis factorial. Conclusiones: Se puede concluir que el instrumento es apto para su propósito.

  20. Instrumento de consulta de enfermagem para pessoas com coinfecção pelo vírus da imunodeficiência humana/tuberculose

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Alexsandra Rodrigues Feijão

    2015-01-01

    Full Text Available Objetivo: verificar opiniones de jueces acerca de instrumento para consulta de enfermería a personas con coinfección por el virus de la inmunodeficiencia humana y tuberculosis. Métodos: estudio metodológico, involucrando la construcción de instrumento basado en la teoría del autocuidado de Orem, y sumisión de esto a evaluación de expertos jueces en el área, que evaluaron organización, claridad y relevancia. Resultados: el instrumento obtuvo evaluación positiva para los criterios de evaluación, con concordancia mayor que 75,0% e Índice de Validez el Contenido mayor que 0,80 en la mayoría de los ítems. Según pareceres, tres artículos fueron excluidos y dos modificados. Conclusión: hubo adecuación de la herramienta de consulta de enfermería para personas con coinfección VIH/tuberculosis cuanto a la organización en subdivisiones e ítems. Se percibió reducido desacuerdo entre jueces en el análisis de las cuestiones. La mayoría de los ítems fueron evaluados positivamente, pero otros estudios de validación son necesarios.

  1. POLÍTICA PÚBLICA AMBIENTAL Y AMBIENTE EN EL VALLE DEL CAUCA, 1991-2010

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Álvaro Quiceno Martínez

    2010-01-01

    Full Text Available La política pública ambiental en el Valle del Cauca, a partir de 1991, va en contravía de la conservación ambiental al enfatizar en el crecimiento económico, la generación de plusvalía y la ampliación de la tasa de ganancia. Para la realización de esta investigación se adoptó como herramienta metodológica la revisión bibliográfica. Se halló que la política pública ambiental en el Valle se ha orientado a subsidiar monetaria, ecológica, ambiental y socialmente al sector cañicultor. Se concluye que dicha política ha contribuido al desequilibrio ecológico y al deterioro ambiental.

  2. Ambiente e justiça: sobre a utilidade do conceito de racismo ambiental no contexto brasileiro

    OpenAIRE

    Silva, Lays Helena Paes e

    2013-01-01

    A ideia de crise ambiental suscita discussões a respeito de distintas concepções de natureza e de ambiente e das disputas simbólicas e materiais neste meio. Uma concepção que toma sociedade e ambiente como pares inseparáveis levou à emergência, nos Estados Unidos, de movimentos que introduziram conceitos como justiça ambiental e racismo ambiental. No Brasil, surgiram movimentos e estudos focados nas mesmas bandeiras de luta e nos mesmos conceitos. Considerando as especificidades do racismo no...

  3. desarrollo y validación de un instrumento de medida

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Arménio Rego

    2005-01-01

    Full Text Available El artículo describe cómo un instrumento de medida de la Inteligencia Emocional fue construido y validado. Cuatro etapas fueron seguidas: 1 Fueron escritos 96 ítems con base en la literatura y en trabajo propio de los autores; 2 Fue elaborado un cuestionario y aplicado a una muestra de 339 individuos; 3 Se procedió a un análisis factorial de las componentes principales; 4 Se relacionaron los factores emergentes con una medida de satisfacción con la vida. Los resultados sugirieron una solución factorial de seis componentes. Las consistencias internas de las escalas son invariablemente superiores a 0.70. Las seis dimensiones explican el 29% de la varianza de la medida de satisfacción con la vida

  4. Acerca de la contratransferencia: ¿obstáculo o instrumento?

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jozef Corveleyn

    1997-12-01

    Full Text Available El artículo discute las distintas perspectivas que dentro del mismo psicoanálisis existen sobre el estatuto de la contratransferencia en el proceso terapéutico. Mientras que para unos (la tendencia clásica ésta debe ser radicalmente reprimida para salvaguardar el ideal de una neutralidad aséptica, para otros (la tendencia humanista ésta puede ser incorporada para consolidar los aspectos externos y reales de la alianza terapéutica. Junto con la postura clásica de Theodor Reik y la más moderna de Harold Searles, el autor plantea que los sentimientos y reacciones contratransferenciales pueden ser usados como un instrumento legítimo que oriente tanto la relación con el paciente como la labor interpretativa.

  5. INSTRUMENTOS PARA GERENCIAMENTO DE CUSTOS: CUSTO-META, CUSTO-PADRÃO E CUSTO KAIZEN

    OpenAIRE

    Daiane Fraga Lerner; Letícia Medeiros da Silva; Marcos Antonio de Souza

    2007-01-01

    No mundo competitivo dos negócios, com o avanço de tecnologias e consumidores cada vez mais exigentes, as empresas buscam constantemente novas formas de gerenciar seus custos. A contabilidade não deve restringir-se apenas à mensuração dos estoques, mas precisa se adequar às novas exigências de mercado, fornecendo informações úteis para a tomada de decisões pelos gestores. Nesse contexto, surgem novos instrumentos para o controle gerencial. Nesta pesquisa mostra-se, em um único estudo, uma téc...

  6. Interdisciplinarity to reconstruct historical introductions: solving the status of cryptogenic crayfish.

    Science.gov (United States)

    Clavero, Miguel; Nores, Carlos; Kubersky-Piredda, Susanne; Centeno-Cuadros, Alejandro

    2016-11-01

    Anciently introduced species can be confounded with native species because introduction pre-dates the first species inventories or because of the loss of the collective memory of the introductions. The term 'cryptogenic species' denotes species of unknown or unclear status (native versus non-native) in a given territory, and disciplinary approaches are often insufficient for solving their true status. Here, we follow an integrative, multidisciplinary approach to solve the status of a cryptogenic species, proposing that building on evidence from multiple disciplines can produce robust and clarifying insights. We undertook an exhaustive review of information on a putatively native crayfish (Austropotamobius italicus) in Spain. The reviewed information included taxonomy, genetics and phylogeography, history, archaeology, linguistics, biogeography, ecology, symbiotic organisms and even gastronomy and pharmacy. The knowledge produced by different scientific disciplines converges to indicate that A. italicus is a non-native species in Spain. Historical documents even identify the first introduction event: crayfish were shipped from Italy to Spain in 1588 as a diplomatic gift from Francesco I de' Medici to King Philip II of Spain. Previous discussions on the status of A. italicus focussed on inconclusive and often confusing genetic results and excluded the rich and clarifying evidence available from other approaches and disciplines. Interdisciplinarity is an often-invoked but rarely implemented practice in an academic environment that increasingly promotes narrow-focussed specialization. Our review shows that the integration of disciplines can surpass disciplinary approaches in solving scientific controversies. Our results have straightforward implications for strategies to conserve biological diversity in Spain and Europe, urging a debate on the appropriateness of devoting conservation efforts to non-native species. © 2015 Cambridge Philosophical Society.

  7. DIAGNÓSTICO AMBIENTAL ATRAVÉS DO USO DA METODOLOGIA PARTICIPATIVA: ESTUDO DE CASO DA ALDEIA INDÍGENA XUCURU-KARIRI.

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ana Caroline Costa Nogueira

    2016-12-01

    Full Text Available O presente estudo tem por objetivo diagnosticar ambientalmente uma área na comunidade indígena Xucuru-Kariri, na zona rural do município de Caldas/MG. O trabalho aborda a utilização da metodologia participativa ‘Diagnóstico Ambiental Participativo (DAP’, como instrumento de levantamentos ambientais com foco na sensibilização para a preservação ambiental. O DAP mostrou-se muito eficiente e prático para diagnosticar ambientalmente uma área com base na visão dos envolvidos. O valor dado aos recursos naturais, por diversas vezes, é quase insignificante e compreendido erroneamente pela sociedade. A metodologia participativa tende a trabalhar os valores relacionados aos seres humanos e uso dos recursos naturais, objetivando o consumo consciente. No levantamento, constatou-se que a destinação correta dos resíduos, por muitas vezes, é falha e, em decorrência, é possível avistar depósitos irregulares dos mesmos nas dependências da aldeia. Desta forma, essa análise busca trazer a reflexão do uso do DAP a respeito da gestão dos resíduos sólidos em locais mais distantes, com o uso de práticas e técnicas participativas, construindo coletivamente o conhecimento para ações futuras em busca de uma vida sustentável.

  8. Programa de Formação Interdisciplinar Superior: um novo caminho para a educação superior

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Cibele Y. Andrade

    Full Text Available Apresenta o Programa de Formação Interdisciplinar Superior (ProFIS, curso de nível superior implantado na Universidade Estadual de Campinas (Unicamp em 2011. Primeiramente, são citados os objetivos e as diretrizes que nortearam a criação do curso - aumento do ingresso de alunos de escolas públicas na universidade e a adoção de um programa de formação geral - e, em seguida, descritos, em linhas gerais, o novo curso, seu currículo e o processo de transferência dos alunos concluintes do ProFIS para os cursos de graduação da Unicamp. Conclui apresentando uma análise sobre o critério de seleção adotado, bem como alguns dados estatísticos que revelam que os propósitos de inclusão social foram plenamente alcançados pela primeira turma matriculada no programa.

  9. El significado del medio ambiente sonoro en el entorno urbano

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    López Barrio, Isabel

    2001-09-01

    Full Text Available Though sound is an essential part of the meaning and experience of the different places where people live their lives, it is nonetheless the neglected variable in town planning and design policies. The result is that cities expand with no thought for their urban soundscapes. This situation may have arisen because sound environment is currently assimilated to noise and pollution, and the level of sound taken as the main factor determining its value, with no or little regard for the subjective aspects involved in its perception and appreciation. Taking this as its starting point, the present paper seeks to demonstrate, in the light of the results of a qualitative interdisciplinary study on the sound environment of several cities, that sound is something more than noise, and can serve as an important means of communication and relationship with the environment. likewise, it shows how the criteria used to evaluate sound in a given space depend not only on its level but also, and even more importantly, on the information it conveys, the context in which it is perceived and the cultural and social significance that people themselves ascribe to it.

    Aunque el sonido es un componente fundamental del sentido y de la experiencia de los diferentes lugares en los que el hombre desarrolla su vida, constituye una variable olvidada en las políticas de planificación y diseño urbano. De esta manera las ciudades crecen indiferentes a su paisaje sonoro. Esta situación puede ser explicada por el hecho de que actualmente el ambiente sonoro se asimila a ruido, a contaminación, siendo la intensidad el elemento básico en torno al cual se determina su valor, olvidando o prestando escasa atención a los aspectos subjetivos implicados en la aprehensión y representación del mismo. Partiendo de esta situación, este trabajo trata de mostrar, de acuerdo a los resultados de un estudio cualitativo e interdisciplinar, sobre el ambiente sonoro de diferentes

  10. Propiedades psicométricas del instrumento prácticas derivadas del aprendizaje social del profesorado

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ana Karen Hurtado Espinoza

    2017-01-01

    Full Text Available El objetivo fue establecer las propiedades psicométricas de un instrumento para medir en qué grado las acciones derivadas de la socialización con estudiantes, especialistas educativos-­‐disciplinares y pares académicos contribuyen en la formación docente de los profesores universitarios. Se seleccionó de forma no probabilística a 196 profesores que se encuentran adscritos a una institución pública del Sur de Sonora, de los cuales 100 son mujeres (M edad=36.5, DE=9.4 años, y 96 hombres (M edad=42.2, DE=11.7 años. Los resultados reflejan que la escala tiene confiabilidad medida por Alfa de Cronbach de .94; en el análisis factorial exploratorio se utilizó el método de ejes principales y rotación Oblimin, se obtuvo una solución de tres factores que explican el 56.46% de la varianza de los puntajes. En conclusión, el instrumento presenta evidencias de confiabilidad y validez. Además, es una escala potencial para medir las prácticas derivadas del aprendizaje social que contribuyen a la formación docente de los profesores universitarios.

  11. I SEMINARIO INTERDISCIPLINAR SOBRE GÉNERO Y SEXUALIDAD EN EL SIGLO XXI: Política Afectivosexual, Migraciones Femeninas, y Vulnerabilidad Social.

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    SEPISE Universidad de Granada

    2010-12-01

    Full Text Available Normal 0 21 false false false ES ZH-TW X-NONE MicrosoftInternetExplorer4 Con este artículo, pretendemos dar cuenta de la experiencia, tanto académica como profesional, del proceso que culminó en la celebración de este Seminario. Partiendo de nuestras líneas de investigación, las personas que diseñamos este proyecto pretendimos con él abordar y reflexionar, desde una mirada interdisciplinar y desde una perspectiva de género, la coeducación, desde la política afectivosexual; las migraciones femeninas, centrándonos en aquellas protagonizadas por menores de sexo femenino; y las situaciones de vulnerabilidad/riesgo social de las mujeres, ante los efectos de la crisis económica actual. Así, este Seminario supuso un espacio de encuentro para trabajar sobre los interrogantes que se nos plantean en nuestro grupo de investigación, contando para ello con la presencia de personas expertas en estas áreas, con objeto de visibilizar sus aportaciones teóricas y metodológicas, desde el mundo académico y desde la práctica profesional, para hacer, con ello, un diagnóstico conjunto e interdisciplinar de estos fenómenos.     In this article, we intend to account for the experience of the process that culminated in the convening of this Seminar, last April. Based on our research, we designed this project in order to address and reflect, from an interdisciplinary and gender perspective, coeducation (sexual affective politics, female migration (underage girls, and the situations of vulnerability and social risk for women (vulnerable groups to the effects of the current economic crisis. Thus, this seminar was a meeting to work on some of the questions we raised in our research group. The seminar, attended by people skilled in these areas, and they contributed with their theoretical and methodological perspectives, both from academia and professional practice, to thereby diagnose and interdisciplinary set of these phenomena.

  12. Validación de un instrumento para medir el nivel de conocimiento sobre depresión mayor en médicos de atención primaria en Chiclayo, Perú

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Aldo Ríos-Flores

    2013-01-01

    Full Text Available Objetivo: Diseñar y validar un instrumento para evaluar el nivel de conocimientos sobre Depresión mayor en médicos de atención primaria en Chiclayo. Material y Métodos: Estudio descriptivo, trasversal, tipo validación de un instrumento. El primer constructo se desarrolló en el 2010 en base al marco teórico y sometido a juicio de expertos. En el 2011 nuevamente se sometió el cuestionario a 12 expertos según la metodología Delphi, obteniéndose un constructo de 14 preguntas: 7 de diagnóstico y 7 de tratamiento; se realizó un estudio piloto para evaluar la inteligibilidad y pertinencia del instrumento. Se evaluó la confiabilidad con el coeficiente de Kuder-Richardson y el Alfa de Cronbach. La validez de constructo se realizó mediante análisis factorial. Se utilizó SPSS v. 15. Resultados: Se entrevistaron 34 médicos generales (90% y 6 alumnos (10% que habían terminado el curso de Salud mental: 36 (90% fueron varones; la media de edad fue de 37,5 ± 15 años. Los percentiles 25, 50 y 75 de la puntuación total del instrumento fueron: 4, 6 y 9, respectivamente. El Coeficiente de Kuder-Richardson fue 0,62; el Alfa de Cronbach de cada una de las preguntas fue mayor de 0,55. Las pruebas de Kaiser Meyer Olkin y de esfericidad de Bartlett mostraron que el instrumento era unidimensional. Conclusiones: Se obtuvo un instrumento válido, confiable y unidimensional para determinar el nivel de conocimientos sobre depresión mayor en médicos de atención primaria.

  13. Elaboração de um instrumento para avaliar a responsividade do serviço de enfermagem de um hospital universitário

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ana Vanessa Deffaccio Rodrigues

    2012-02-01

    Full Text Available Um indicador de qualidade introduzido pela Organização Mundial da Saúde no campo da avaliação em saúde é a responsividade. Assim, o objetivo do trabalho foi elaborar um instrumento para avaliar a opinião do cliente sobre a responsividade do serviço de enfermagem de um hospital universitário público. A pesquisa desenvolveu-se nas seguintes etapas: construção do instrumento com base em levantamento bibliográfico, validação aparente, teste de aplicabilidade e teste piloto. O instrumento permite identificar as Expectativas e as Percepções do cliente, subdivididas em aspectos relacionados à Estrutura, Processo e Resultados, mensurados por meio da escala Likert com valores de 0 a 7. Com base nos resultados do teste piloto foi possível estabelecer uma indicação numérica da Taxa de Satisfação Relativa e do seu intervalo. O trabalho proporcionou a construção de uma escala de percentual de aceitabilidade para o intervalo, que pode indicar quanto o serviço de enfermagem responde às expectativas dos clientes.

  14. Salud ambiental: conceptos y actividades

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gonzalo A. Ordóñez

    2000-03-01

    Full Text Available La finalidad del trabajo es aportar información y propuestas conceptuales que faciliten la tarea de quienes tienen a su cargo la sistematización institucional de la salud ambiental. Se hace un análisis de la noción de "ambiente" para la cual se sugiere una definición, y se examina el lugar de la salud ambiental en el contexto de los problemas ambientales y sus vertientes "verde" y "azul". Se examinan denominaciones equivalentes de salud ambiental y se introducen los servicios de salud ambiental. Se proporcionan varias definiciones y se da la oficial de salud ambiental adoptada por la OMS en Sofía, Bulgaria (1993. A continuación se transcriben las áreas básicas que a la salud ambiental le han asignado diversas organizaciones o reuniones, como la OPS, la OMS, el Programa 21 y otros. A partir de aquí se construye un repertorio bastante completo de áreas y subáreas y se encuentra que todos los listados son, en realidad, una reunión asistemática de tres tipos de constituyentes: determinantes (factores o hechos de la realidad física, procesos (conjuntos de intervenciones y funciones (conjuntos de acciones de gestión, los cuales pueden enfocarse matricialmente y llevan a individualizar actividades de los servicios de salud ambiental. Se proponen unas reglas de operación que permiten, en una especie de álgebra, construir expresiones para especificar con precisión las actividades y sus agregados. De este modo se logra disponer de un lenguaje simbólico común que puede ayudar a la intercomunicación, enseñanza e investigación en el ámbito de la salud ambiental.

  15. Validez y confiabilidad del instrumento “percepción de comportamientos de cuidado humanizado de enfermería PCHE clinicountry 3ª versión”

    OpenAIRE

    González Hernández, Oscar Javier

    2014-01-01

    El objetivo del presente estudio metodológico fue determinar la validez y confiabilidad del instrumento “Percepción de Comportamientos de Cuidado Humanizado de Enfermería PCHE Clinicountry 3ª versión”, instrumento con una trayectoria de más de 10 años, que permite evaluar las características de la atención humanizada de enfermería en escenarios hospitalarios. Este se desarrolló en Centro Policlínico del Olaya, IPS de tercer nivel con la participación de 320 pacientes hospitalizados. Se aplica...

  16. Sistema de garantías: financiamiento a las PyMEs a través del mercado de capitales en Argentina. Instrumento: cheque de pago diferido

    OpenAIRE

    Gonzalez Barros, Ariel

    2014-01-01

    Este trabajo propone realizar un análisis exhaustivo sobre uno de los nuevos instrumentos disponibles para brindar financiamiento a las PyMEs en la Argentina a través del Mercado de Capitales. Específicamente se abordará el estudio del financiamiento a dicho segmento a través de la negociación del cheque de pago diferido, instrumento derivado de la obtención de avales por parte de las Sociedades de Garantía Reciproca. Se detallará la evolución del marco normativo vigente, tendiente a operativ...

  17. Fomentando la innovación de producto en las empresas nuevas: ¿Qué instrumentos públicos son más efectivos?

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Raquel Antolín-López

    2016-01-01

    Full Text Available A pesar de la importancia atribuida a la innovación y al emprendimiento como factores clave para promover el desarrollo socioeconómico de los países, existe un gran desconocimiento sobre qué instrumentos públicos de innovación son más efectivos para las empresas nuevas. Este estudio analiza las características de las empresas nuevas y cómo los principales instrumentos públicos de innovación responden a ellas. Dichas relaciones se analizan empíricamente en una muestra de 438 empresas nuevas europeas. Los resultados muestran que los préstamos para la financiación de proyectos de innovación, ayudas para la creación de redes, para la provisión de información y para la asistencia a ferias tienen un efecto positivo en la innovación de producto. Sin embargo, instrumentos públicos más tradicionales como son las subvenciones y las reducciones de impuestos no parecen ser efectivos. Este estudio tiene importantes implicaciones teóricas y prácticas para el diseño más eficaz y eficiente de políticas públicas de innovación para las empresas nuevas.

  18. MODIFICANDO O AMBIENTE ESCOLAR ATRAVÉS DO PROJETO MEIO AMBIENTE: CULTIVANDO E CONHECENDO AS PLANTAS

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Letícia Caroline Lopes

    2011-07-01

    Full Text Available O presente trabalho intitulado “MODIFICANDO O AMBIENTE ESCOLAR ATRAVÉS DO PROJETO MEIO AMBIENTE: CULTIVANDO E CONHECENDO AS PLANTAS” tem como desígnio apresentar o desenvolvimento do projeto “meio ambiente: cultivando e conhecendo as plantas”, no qual teve como proposta sensibilizar os alunos sobre a importância e preservação do meio ambiente através da prática e modificação do ambiente escolar, onde procurou-se utilizar materiais reciclados, tais como, garrafas pet, pneus velhos, carreteis de fios de eletricidade, e também mudas de arvore, plantas e hortaliças. Desta forma buscou se utilizar da criatividade dos envolvidos no processo para a transformação do ambiente escolar seco e vazio, para uma ambiente alegre, e acolhedor. O projeto foi elaborado pelas professoras da Extensão Betel, e aplicado em parceria com acadêmicos do sexto semestre do curso de Licenciatura em Pedagogia da Universidade do Estado do Mato Grosso (UNEMAT, campus de Sinop. Tendo como proposta a interdisciplinaridade, o projeto foi divido em três eixos orientados pelas professoras Edneuza Alves Trugillo, Sinóvia Rauber e Mariza Kreinner, abrangendo assim alunos e professoras de duas turmas de 2º Ano do Ensino Fundamental, e acadêmicos e professores da Universidade, os eixos foram arborização, jardinagem e horta, onde teve a duração de aproximadamente dois meses. A finalização das práticas obteve resultados satisfatórios e objetivos alcançados, tanto pela sensibilização dos alunos sobre a preservação e importância do meio-ambiente, quanto pela prática de intervenção pelos acadêmicos envolvidos no processo, que em coletividade conseguiram modificar o ambiente escolar através do objetivo do projeto, meio-ambiente, proporcionando assim um enriquecimento na formação acadêmica enquanto práticas pedagógicas.

  19. Educação ambiental na escola: a perspectiva estudantil sobre o meio ambiente e a propaganda ambiental na internet

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Fernanda Reis de Pinho Tavares

    2005-01-01

    Full Text Available Este trabalho visa mostrar as idéias dos estudantes sobre um tema - a propaganda - refletindo como ela se insere na questão ambiental. Também abordamos como os alunos percebem questões como as relações, empresa, meio ambiente e sociedade. Foi realizado em uma oficina de Educação Ambiental, em uma escola particular de Lagoa Santa - MG, durante os meses de junho e julho de 2004. Analisaram-se sites de diversas empresas e ONG's (Organizações Não Governamentais. Em sua maioria os estudantes conseguiram posicionar-se criticamente em relação às entidades investigadas.

  20. Adaptaçâo de um instrumento que avalia alfabetização em saúde das pessoas idosas Adaptación de un instrumento que evalúa la alfabetización en salud de las personas ancianas Adaptation of an instrument to measure health literacy of older people

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Lisiane Manganelli Girardi Paskulin

    2011-01-01

    Full Text Available OBJETIVO: Descrever o processo de adaptação transcultural de instrumento que analisa a alfabetização em saúde das pessoas idosas. MÉTODOS: A adaptação compreendeu as etapas de equivalência conceitual e de itens, semântica e operacional. RESULTADOS: As etapas de equivalências conceituais e de itens mostraram que os itens e conceitos do instrumento canadense são adequados para uso no Brasil. As etapas de tradução inicial, retrotradução, avaliação por comitê de especialistas e pré-teste realizadas durante avaliação da equivalência semântica resultaram em alterações de alguns itens e reformulação de algumas questões. Na equivalência operacional, a entrevista mostrou-se adequada à realidade local. CONCLUSÃO: Apesar das etapas de adaptação transcultural, geralmente, serem adotadas para validação de instrumentos de aferição, elas foram utilizadas e permitiram aos pesquisadores adequá-las ao tipo de estudo.OBJETIVO: Describir el proceso de adaptación transcultural de un instrumento que analiza la alfabetización en salud de las personas ancianas. MÉTODOS: La adaptación comprendió las etapas de equivalencia conceptual y de items, semántico y operacional. RESULTADOS: Las etapas de equivalencias conceptuales y de items mostraron que los items y conceptos del instrumento canadiense son adecuados para el uso en el Brasil. Las etapas de traducción inicial, retrotraducción, evaluación por un comité de especialistas y pre test realizados durante la evaluación de la equivalencia semántica resultaron en alteraciones de algunos items y reformulación de algumas preguntas. En la equivalencia operacional, la entrevista se mostró adecuada a la realidad local. CONCLUSIÓN: A pesar de que las etapas de adaptación transcultural, generalmente, sean adoptadas para validación de instrumentos de comprobación, ellas fueron utilizadas y permitieron a los investigadores adecuarlas al tipo de estudio.OBJECTIVE: To describe

  1. Desenvolvimento do Instrumento de Avaliação Neuropsicológica Breve Infantil NEUPSILIN-INF Development of the Child Brief Neuropsychological Assessment Battery NEUPSILIN-INF

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jerusa Fumagalli de Salles

    2011-12-01

    Full Text Available O objetivo deste estudo é apresentar o processo de desenvolvimento e validação de conteúdo do Instrumento de Avaliação Neuropsicológica Breve Infantil NEUPSILIN-INF, que avalia, de modo breve, componentes de oito funções neuropsicológicas em crianças em idade escolar: orientação, atenção, percepção visual, memória, habilidades aritméticas, linguagem, habilidades visuoconstrutivas e funções executivas. O processo envolveu: 1 análise do instrumento original NEUPSILIN e definição das funções e tarefas a serem adaptadas para avaliação neuropsicológica infantil; 2 desenvolvimento de novas tarefas consideradas fundamentais para a avaliação na infância; 3 estudo piloto 1 com a versão preliminar do instrumento; 4 análise de juízes especialistas; 5 estudos piloto 2 e 3, nova reformulação de tarefas do instrumento e elaboração de sua versão final. O instrumento apresentou adequada validade aparente e de conteúdo.The aim of this study is to present the development process and content validation of Child Brief Neuropsychological Assessment Battery NEUPSILIN-INF, which briefly assesses the components of eight neuropsychological functions in school-aged children: orientation, attention, visual perception, memory, arithmetic abilities, language, visuoconstructive abilities and executive functions. The process comprised: 1 the analysis of the original NEUPSILIN instrument and definition of the functions and tasks to be adapted for the child neuropsychological assessment; 2 the development of new tasks considered as fundamental for the assessment in children; 3 pilot study 1 with the preliminary version of the instrument; 4 analysis by specialist judges; 5 pilot studies 2 and 3, new reformulation of the instrument's tasks and preparation of its final version. The instrument presented appropriate face and content validity.

  2. Análise do Uso de Instrumentos de Controladoria nos Empreendimentos Comerciais e Industriais, de São João Del-Rei – Minas Gerais

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Eduardo Aguiar Silva

    2016-10-01

    Full Text Available Este trabalho teve por objetivo analisar como os empreendimentos comerciais e industriais, fundados a partir de janeiro de 2010 vêm empregando instrumentos de controladoria no processo de tomada de decisão, desde a fase pré-operacional, de modo a verificar como tais instrumentos estão relacionados com o aumento das expectativas de vida e com a saúde financeira dessas empresas. Utilizou-se da pesquisa bibliográfica, documental e de campo. Os principais resultados dos trabalhos foram: a a maioria das empresas na fase operacional não esteve preocupada com o uso de instrumentos de controladoria para o planejamento e controle de suas atividades; b na fase operacional, há um maior uso de instrumentos ligados à função gerencial, que surgiu da necessidade de gerar informações para a tomada de decisões, no entanto, está limitado ao controle de estoques, de pagamentos e recebimento e de fluxo de caixa; c há dificuldade em usar os instrumentos das demais funções - contábil, custos, tributária e proteção ao patrimônio – pela dificuldade em extrair as informações dos demonstrativos e dos documentos gerados pelos escritórios de contabilidade; d as funções contábeis e tributárias têm sido desempenhadas pelos escritórios de contabilidade, com a finalidade apenas de cumprir as exigências da legislação. Conclui-se que, apesar de reconhecerem a importância da controladoria, suas ferramentas têm sido negligenciadas por empresários que, por falta de conhecimento, continuam tomando decisões com base em intuições. Estruturar um bom sistema de informação com base nas ferramentas da Controladoria é importante para garantir a sustentabilidade econômica e financeira desses empreendimentos ao longo do tempo.

  3. Proposta de um programa de p+l como ferramenta para promoção da gestão ambiental: estudo de caso

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    André Luiz Emmel Silva

    2012-01-01

    Full Text Available Atuar de forma menos agressiva ao meio ambiente, reduzir custos e ficar mais competitivas. Este tem sido o tema central dedebates em Gestão Ambiental e que vem ganhando força dentro das organizações. Porém, não se necessitam altos investimentos emudanças inovadoras no modo de operar das empresas. Programas simples e voltados diretamente ao processo produtivo podem trazerbenefícios e provocar grande impacto na gestão ambiental. Partindo desse princípio e da análise da realidade fabril de uma empresavoltada ao segmento de roupas impermeáveis, o estudo criou uma proposta de um programa de Produção mais Limpa focado emEducação Ambiental, Logística Reversa e Ecodesign. Os impactos ambientais mais significativos foram identificados através de umamatriz de Leopold adaptada e a investigação da geração das perdas ocorreu com a elaboração de fluxogramas e diagramas de entradase saídas. Também foi desenvolvido um equipamento capaz de auxiliar na reciclagem das sobras do processo e propostos indicadorespara monitoramento ambiental da empresa. Os métodos utilizados e os resultados obtidos demonstraram servir como fontesimportantes na tomada de decisão e como instrumento de auxilio para planos de Gestão Ambiental.Abstract Operate in a less aggressive to the environment, reduce costs and become more competitive. This has been the focus of debates in Environmental Management and has been gaining momentum within organizations. However, do not require large investments and innovative changes in the way companies operate. Simple programs and targeted directly to the production process can bring benefit and cause a major impact onenvironmental management. Based on this principle and theanalysis of the reality of a manufacturing company dedicated tothe segment of waterproof clothing, the study created a proposalfor a Cleaner Production program focused on environmentaleducation, Reverse Logistics and Ecodesign. The mostsignificant

  4. Perfiles de involucramiento del consumidor y el instrumento de medición para consumidores mexicanos "IP6"

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jorge Vera Martínez

    2003-01-01

    Full Text Available Este escrito pretende esencialmente dos propósitos. En primer lugar se trata de presentar una visión general sobre el involucramiento del consumidor en el proceso de compra como una línea de investigación dentro de la mercadotecnia y el comportamiento de consumo. Además, se introduce al concepto del involucramiento en un sentido multifacético, al que se ha llamado “perfiles de involucramiento”, dependiente de diferentes factores que afectan a un consumidor cuando está en una situación de elección de compra; de igual forma se presenta una revisión de los diferentes modelos e instrumentos de medición que se han ofrecido para medir el involucramiento en este sentido multivariable. Son propuestas de operacionalización del involucramiento que se han diseñado en otros países y en idiomas distintos al español. El segundo objetivo, y más importante, radica en presentar los resultados sobre el diseño de un instrumento de medición basado en esta visión multifacética del involucramiento y en los inventarios desarrollados anteriormente en otros países; también se intenta ofrecer un instrumento que mida “los perfiles de involucramiento del consumidor en la elección de compra de un producto” en idioma español y aplicable en México. Para esto se diseñan, confiabilizan y validan (al menos de forma inicial una serie de reactivos en consumidores mexicanos que pretenden medir las distintas variables relacionadas con esta concepción del involucramiento. Este enfoque y su instrumento de medición pretende ser nombrado como el “IP6” (modelo de involucramiento de 6 perfiles. Asimismo, se obtienen 6 conjuntos de 3 reactivos cada uno con indicadores aceptables de confiabilidad y validez para medir cada perfil de involucramiento pretendido: “interés hacia el producto”, “placer percibido en su compra”, “valor simbólico que representa”, “importancia del riesgo al elegirlo”, “probabilidad percibida de ese riesgo” e

  5. COMPLEJIDAD AMBIENTAL: PROPUESTAS ÉTICAS EMERGENTES DEL PENSAMIENTO AMBIENTAL LATINOAMERICANO

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Noguera de Echeverri Ana Patricia

    2008-07-01

    Full Text Available En este artículo, se recogen las propuestas ético ambientales más importantes de la Escuela de Pensamiento Ambiental Latinoamericano, que ha ido construyéndose desde hace 30 años. Se destacan autores de primera línea en el campo de la construcción de Pensamiento Ambiental filosófico, como el Filósofo y Pensador Colombiano, de trascendencia latinoamericana, Augusto Ángel Maya, quien plantea la posibilidad de construir una Filosofía Ambiental Ético estética, dado que la Filosofía Moderna ha sido Metafísica, aún en sus corrientes empiristas, positivistas y neopositivistas. Se destaca la obra de Enrique Leff, mexicano, que propone los conceptos de Complejidad y Saber Ambiental, como puntos de partida de una ética en la educación, la ciencia y la tecnología, dentro de unas relaciones sistémicas y holísticas. Igualmente la propuesta ético estética compleja de Julio Carrizoza, colombiano, se hace presente en este ensayo, como una propuesta política fundamental ante problemas colombianos como son la violencia y la exclusión. Las propuestas de Filósofos colombianos de gran importancia en el campo de la Filosofía Política y Moral, que han desembocado en la propuesta de una Ética Ambiental, Pública y Comunicativa, como es el caso de Guillermo Hoyos Vásquez y de otros pensadores tanto de Colombia como de otros países latinoamericanos, se presentan en este espacio, con el fin de recoger de manera crítica nuestras ideas acerca de la posibilidad de una ética ambiental, es decir una ética descentrada, sin sujeto y sin objeto, una ética sistémica, donde los valores se construyen en las relaciones y donde la intricada trama de la vida, que ha venido construyéndose desde hace más de 2.500 millones de años, y de la cual somos meros hilos, pasa de ser objeto a ser valor primero en su más genuino sentido.

  6. Det ambientes fænomenologi

    DEFF Research Database (Denmark)

    Walther-Hansen, Mads

    2014-01-01

    Det ambiente: sansning, medialisering, omgivelse er et aktuelt og ambitiøst værk. Bogen skildrer hvordan ambiente fænomener har fået en stigende betydning i den moderne verden, og redegør for måden hvorpå det ambiente virker ind på hele vores oplevelseskultur. Det er en levende, uprætentiøs og frem...

  7. Instrumento de coleta de dados para pacientes críticos fundamentado no modelo das necessidades humanas básicas de horta Instrumento de recolección de datos para pacientes críticos fundamentada en la teoría de las necesidades humanas básicas Instrument to collect data for critical patients based on the theory of basic human needs

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Rosaura Costa Bordinhão

    2012-06-01

    Full Text Available Trata-se de um estudo exploratório descritivo, com abordagem qualitativa, que teve como objetivo construir coletivamente um instrumento de coleta de dados para pacientes de Unidade de Terapia Intensiva (UTI, fundamentado na Teoria das Necessidades Humanas Básicas (NHB. A coleta de dados ocorreu por meio de Grupo Focal, com quatro enfermeiras de UTI e quatro residentes de Enfermagem da Residência Integrada em Saúde (RIS, em sete encontros, em 2009. As discussões produzidas em cada sessão foram analisadas conforme o preconizado por Horta. O instrumento ficou estruturado em sete grupos e 17 subgrupos de necessidades. Após testagem e sugestões das participantes, elaborou-se a versão final do instrumento e um manual de orientação para o seu preenchimento, conforme necessidade manifestada pelo grupo. Sugere-se a validação do instrumento e do manual e a inclusão do ensino do Processo de Enfermagem no programa de atividades da RIS.Este es un estudio exploratorio con enfoque cualitativo con el objetivo de construir colectivamente un instrumento de recolección de datos para los pacientes en la Unidad de Cuidados Intensivos (UCI, fundamentado en la Teoría de las Necesidades Humanas Básicas (NHB. La recolección de datos fue a través de grupos focales con cuatro enfermeras de la UCI y cuatro residentes de la Residencia Integrada en Salud (RIS en siete reuniones en 2009. Las discusiones producidas se analizaron según lo recomendado por Horta. El instrumento se dividió en siete grupos y 17 subgrupos de las necesidades. Después de las pruebas y sugerencias de los participantes, se elaboró la versión final del instrumento y un manual de orientación para su llenado, como la necesidad expresada por el grupo. Se sugiere validar el instrumento y el manual y la inclusión de la enseñanza del PE en el programa de actividades de la RIS.This is an exploratory study based on qualitative approach that aimed to collectively construct an instrument

  8. Persuasion in Ambient Intelligence

    NARCIS (Netherlands)

    Kaptein, M.C.; Markopoulos, P.; Ruyter, de B.E.R.; Aarts, E.H.L.

    2010-01-01

    Although the field of persuasive technologies has lately attracted a lot of attention, only recently the notion of ambient persuasive technologies was introduced. Ambient persuasive technologies can be integrated into every aspect of life, and as such have greater persuasive power than the

  9. Análisis de Conducta en Medicina Evaluadora: una propuesta interdisciplinar

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Antonio Domínguez-Muñoz

    Full Text Available Resumen Se propone un nuevo marco teórico, el Análisis de Conducta en Medicina, para abordar los desafíos que la evaluación de la incapacidad y la medicina pericial afrontan en su práctica clínica diaria. Mediante un enfoque con base científica interdisciplinar y flexible pero sistemático en su aplicación, el Sistema de Análisis de Validez en la Evaluación (SAVE está diseñado para incorporar una amplia gama de métodos, técnicas y habilidades útiles, tomadas de diferentes fuentes (psicología forense, criminología, derecho sanitario, detección del engaño y el fraude, etc.. Se estructura en tres fases sucesivas, Verosimilitud (V1, que corresponde al análisis del contenido verbal de la declaración; Veracidad (V2 como congruencia entre lo verbal y lo no verbal, y Verificación (V3, el proceso de comprobación de la información previamente obtenida. Estos conocimientos y habilidades se pueden aprender y entrenar, todos ellos han sido probados científicamente y cuentan con un amplio número de referencias publicadas para profundizar en cada tema. Además, este proceso permite una fácil adaptación a cada caso y contexto, evitando molestar a los informados genuinamente impedidos al pasar desapercibido excepto cuando la probabilidad de fraude es elevada. Por lo tanto, creemos que cualquier profesional de la salud y especialmente los peritos médicos, sean funcionarios o independientes, se beneficiarán de este modo de realizar la consulta médica, mejorando la relación médico-paciente y la necesaria gestión del engaño cuando sea preciso.

  10. Modelo de intervención social y ambiente: el caso de algunos barrios antiguos de Xochimilco

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Mario del Roble Pensado Leglise

    2011-01-01

    Full Text Available En este artículo se examina el concepto de modelo de intervención social y su aplicación en la solución a problemas socioambientales a partir de las encuestas de opinión que se realizaron durante 2007 y 2008 en dos barrios de Xochimilco sobre la ejecución del programa "A no generar basura", dirigido a evitar la contaminación de los canales del lago; se concluye que los resultados fueron limitados dadas la persistencia de la contaminación por basura y aguas negras en los canales y la presencia de asentamientos irregulares en la zona chinampera. La hipótesis de trabajo, corroborada con instrumentos analíticos, plantea que una alternativa a esta deficiente instrumentación es el establecimiento de un proceso de intervención social basado en la educación ambiental, cuyo principal eje sea considerar que el problema es contrario a una buena calidad de vida del grupo social afectado. Con ello se activaría su participación para alcanzar una solución efectiva a dicha problemática socioambiental.

  11. Conversations between anthropology and psychiatry: drawing out the best from interdisciplinarity in global mental health.

    Science.gov (United States)

    Rosso Buckton, Amanda

    2015-12-01

    Conversations between anthropologists and psychiatrists have led to new theoretical trajectories, research agendas and clinical practices as social scientists and medical practitioners forged new understandings about the interaction of culture, personhood and illness. However, the demands of global mental health, coupled with health service provision requirements, mean that mental health interventions set up with the best intentions can fail to take into account the knowledge and expertise that social sciences can contribute to a programme's success. In this paper, I reflect on conversations between an anthropologist and mental health professionals in direct reference to data analysis of an AusAID mental health capacity-building programme undertaken in the Pacific region. Social and cultural perspectives embedded within programmes can provide richer, more contextualised interventions. In drawing on the combined expertise of anthropology and psychiatry, new taken-for-granted reference points embedding cultural approaches form the basis for delivery of global mental health programmes. These perspectives include: Locating mental health programmes within development critiques. Situating the subjects of development within contextualised settings, acknowledging and respecting local knowledge, understandings and practices. A focus on interdisciplinarity as the basis for future practice in global mental health projects. © The Royal Australian and New Zealand College of Psychiatrists 2015.

  12. Historia clínica de enfermería: un instrumento de aprendizaje y mucho más

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gloria Isabel Hernández-López

    2011-12-01

    Full Text Available Introducción: Éste articulo muestra un documento denominado Historia Clínica de Enfermería (HCE, el cual actúa como instrumento y estrategia de enseñanza- aprendizaje, en la docencia de la práctica clínica para el cuidado disciplinar. Para ello todos los conocimientos teóricos del área, su epistemología y el pensamiento científico se combinan dotándolo de la calidad documental que exige la normatividad de la sociedad moderna. Materiales y Métodos: El artículo de reflexión presenta un documento (HCE que actúa como instrumento de aprendizaje y cuyo objetivo es vincular la teoría académica con la práctica clínica. Es elaborado durante cada día de la rotación en donde se le asigna un paciente al estudiante, se pretende que lo ejecute en un 50% durante el mismo turno y el resto lo realice bajo investigación bibliográfica. Tiene un modelo flexible, diseñado teniendo en cuenta los aportes temáticos de los pedagogos contemporáneos. Es un formato de lista de comprobación que incluye palabras claves y símbolos que hacen el registro manual o electrónico más fácil. Es guiado por el profesor y elaborado por el estudiante, quien empleando conjuntamente las técnicas de la valoración física organiza datos y detecta las necesidades del paciente. El esquema obliga a preguntar ordenadamente, almacenar, recuperar, manejar, codificar hacia el diagnostico de enfermería, investigar y diseñar un plan de cuidados adecuado, también a evaluarlo, desarrollando un pensamiento crítico, y a la vez autorregulado su aprendizaje. El Instrumento (HCE, básicamente, tiene el cabezote institucional, la identificación del paciente, anamnesis, tablas de: signos vitales, de control de líquidos, de los medicamentos recibidos, la ponderación de riesgo. Cuadros para: la valoración cefalo-caudal, de resultados de exámenes, la descripción de la patología, el análisis de situación de cuidado, diagnósticos de enfermería y las notas de

  13. Atuação interdisciplinar em grupo de puérperas: percepção das mulheres e seus familiares = Interdisciplinary actuation in group of mothers: perception of the women and their families

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Trevisan, Marcielli Lilian

    2009-01-01

    Full Text Available Este artigo tem como objetivo apresentar a percepção das pacientes e seus familiares em relação à atuação interdisciplinar efetivada por uma equipe multiprofissional em saúde, no grupo de mães do Alojamento Conjunto (ACO de um Hospital Universitário. A pesquisa é do tipo qualitativa descritiva. Foi utilizada a coleta individual na aplicação do questionário, e coletiva para entrevista focalizada. Para tabulação dos dados colhidos no questionário utilizou-se o programa Microsoft Office Excel 2003, e para análise e interpretação da entrevista usou-se a técnica de análise de conteúdo. Foram entrevistados 31 participantes, sendo 24 pacientes (20 puérperas e 4 gestantes e 7 acompanhantes. Definiram-se três categorias finais: cuidados no puerpério, interdisciplinaridade e processo reflexivo. Através deste estudo verificou-se que a abordagem interdisciplinar por equipes multiprofissionais de saúde contribui na identificação das necessidades biopsicosociais presentes no período puerperal, assim como permite a humanização do atendimento à saúde materno-infantil.

  14. La golden share como instrumento de control estatal en empresas privatizadas

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Helga Maria Saboia Bezerra

    2010-07-01

    Full Text Available Este artículo expone el mecanismo de la golden share, invento británico llevado a cabo con la función de servir de instrumento de control estatal en las empresas privatizadas a partir de la década de ochenta del siglo pasado, emulado por los demás países europeos con diversa denominación y similar finalidad. Presenta la jurisprudencia del Tribunal de Justicia de la Unión Europea en la materia, que le ha llevado a anular varios preceptos legales de Estados miembros que vulneraban, a través de tales restricciones, el principio de libre circulación de capitales y de libertad de establecimiento. Analiza, por fin, la adaptación del mecanismo a la legislación brasileña bajo el título de ação de classe especial, su previsión en los estatutos de concretas empresas privatizadas y el reciente protagonismo que tales instrumentos han tenido en los últimos años, ocasionando el temor a la reestatización por parte de los inversores.Abstract: This paper is concerned with the mechanism of golden share, a British invention carried out in order to serve as a state’s control instrument in privatized enterprises since the 1980’s, emulated by the other European countries with varied denomination and similar purpose. It presents European Courtof Justice’s case law on golden share that has prompted it to annul many Member State’s rules that infringed, through such restrictions,the principles of free movement of capital and freedom of establishment. Finally, it examines the adjustment of the mechanismto the Brazilian legislation, under the title of ação de classe especial (action of special class, its disposal in the articles of association of specific privatized enterprises and the prominence that such instruments have had in the latest years, causing the fear of renationalization by investors.

  15. Revisão sistemática de instrumentos de avaliação de rede de suporte social para idosos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marisa Accioly Domingues

    2013-10-01

    Full Text Available É essencial analisar o suporte social segundo a visão do indivíduo para que seja possível a identificação da composição, da função e da qualidade de cada rede de suporte social. Para tanto, há instrumentos que possibilitam essa compreensão. Com base nesse contexto, objetivamos realizar uma breve descrição sobre os tipos de validação de instrumentos e analisaremos alguns questionários, escalas e gráficos que podem ser úteis durante a avaliação a rede de suporte social dos idosos e que são amplamente utilizados no Brasil e no exterior. Realizou-se levantamento bibliográfico por meio de estratégia de busca com base nos termos: “instruments of social networks”, “instruments of social support”, “elderly and social relations”. E seus correspondentes em português para busca na LILACS. Os resumos dos artigos recuperados foram analisados para verificar o atendimento aos critérios de inclusão e exclusão. A avaliação das relações sociais é cada vez mais necessária, para uma atenção integral à pessoa idosa. O apoio familiar, fonte primeira de atenção ao idoso, está diminuindo acentuadamente, o que nos coloca frente a um grande desafio: estimular o apoio comunitário, para que identifiquemos potenciais recursos de apoio social. Para tanto, faz-se necessária a aplicação de instrumentos que nos permitam a realização de avaliações das relações de apoio, para posterior mobilização da rede social. Os instrumentos apresentados nesse estudo fornecem uma vasta orientação do tipo de ferramenta que melhor se adapta às necessidades do profissional, frente à demanda da pessoa idosa, possibilitando uma escolha adequada a cada situação, colaborando para uma abordagem integradora na área gerontológica.

  16. Algorithms in ambient intelligence

    NARCIS (Netherlands)

    Aarts, E.H.L.; Korst, J.H.M.; Verhaegh, W.F.J.; Weber, W.; Rabaey, J.M.; Aarts, E.

    2005-01-01

    We briefly review the concept of ambient intelligence and discuss its relation with the domain of intelligent algorithms. By means of four examples of ambient intelligent systems, we argue that new computing methods and quantification measures are needed to bridge the gap between the class of

  17. Reproducibilidad de un instrumento para evaluar factores de riesgo de cáncer de piel

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    John Alexander Nova-Villanueva

    2017-09-01

    Full Text Available Objetivo: evaluar la reproducibilidad de un instrumento para la medición de factores de riesgo de cáncer de piel. Métodos: tomando como base algunas variables encontradas en la literatura para medir factores de riesgo de cáncer de piel, se hicieron grupos focales con pacientes y con expertos, para obtener las preguntas de un instrumento de recolección de datos. Posteriormente, se evaluó la reproducibilidad pruebareprueba en 85 casos (cáncer de piel y 85 controles de los ítems seleccionados. Para el análisis se utilizaron los estadísticos kappa, kappa ponderado y coeficiente de correlación de Lin. Resultados: las variables con mayor confiabilidad fueron municipio de residencia (0,86-0.98 y la ocupación al aire libre (0,78-0,83. La variable con menor confiabilidad fue el uso de elementos de protección solar (0,53-0,8. Conclusiones: las variables evaluadas tienen unos niveles de confiabilidad buenos, lo cual es una de las condiciones que se deben tener en cuenta para que sean usadas en la identificación de los factores de riesgo para desarrollar cáncer de piel en nuestra población, de una manera más válida.

  18. Sistemas de gestión ambiental normalizados

    OpenAIRE

    Fronti de García, Luisa; Pahlen, Ricardo José María; D’Onofrio, Paula Alejandra

    2004-01-01

    La contabilidad ambiental presupone la existencia de un sistema de gestión ambiental. Dentro del sistema integral de la organización, el sistema de gestión ambiental permite la obtención de información oportuna y segura. Podríamos definir el sistema de gestión ambiental de un ente como el conjunto de medidas destinadas a prevenir el impacto negativo de las actividades del ente sobre el medio ambiente. El sistema de gestión ambiental (SGA) es aquella parte del sistema de gestión total que incl...

  19. Análisis de confiabilidad y de validez del instrumento Course Experience Questionnaire (CEQ Análise de confiabilidade e de validade do instrumento Course Experience Questionnaire (CEQ Analysis of the Reliability and Validity of the Course Experience Questionnaire (CEQ

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Carlos González

    2012-04-01

    Full Text Available El objetivo de este estudio es analizar la validez del instrumento Course Experience Questionnaire (CEQ, empleado para conocer la percepción de los estudiantes sobre la calidad del aprendizaje en la educación superior. El cuestionario fue traducido y aplicado a 325 estudiantes de ingeniería de una universidad pública de la región metropolitana de Chile. Se generaron estadísticas descriptivas y tanto los niveles de confiabilidad como los análisis de validez mostraron resultados mayoritariamente adecuados. El instrumento CEQ puede emplearse para medir la calidad de la docencia en universidades latinoamericanas y se sugiere su uso con fines de investigación. Nuevas investigaciones deberán continuar el proceso de validación e incorporar otras variables consideradas clave por la línea Student Learning Research para indagar la experiencia de aprendizaje de los estudiantes universitarios.O objetivo deste estudo é analisar a validade do instrumento Course Experience Questionnaire (CEQ, empregado para conhecer a percepção dos estudantes sobre a qualidade da aprendizagem na educação superior. O questionário foi traduzido e aplicado com 325 estudantes de engenharia de uma universidade pública da região metropolitana do Chile. Geraram-se estatísticas descritivas e tanto os níveis de confiabilidade quanto as análises de validade mostraram resultados majoritariamente adequados. O instrumento CEQ pode empregar-se para medir a qualidade da docência em universidades latino-americanas e se sugere seu uso com fins de pesquisa. Novas pesquisas deverão continuar o processo de validade e incorporar outras variáveis consideradas chave pela linha Student Learning Research para indagar a experiência de aprendizagem dos estudantes universitários.The objective of this study is to analyze the validity of the Course Experience Questionnaire (CEQ used to know how students perceive the quality of learning in higher education. The CEQ was translated

  20. Contabilidade ambiental o passaporte para a competitividade

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Maria Elisabeth Pereira Kraemer

    2002-03-01

    Full Text Available Como todos os problemas ambientais provocaram grandes danos irreversíveis, que incidiram e incidem agora em todos os países subdesenvolvidos e desenvolvidos, nasce, então, como necessidade imperiosa, introduzir nos nossos sistemas econômicos a Contabilidade Ambiental, pois as organizações, até alguns anos atrás, preocupavam-se apenas com a eficiência dos sistemas produtivos. Chegamos a "era da revolução ambiental", e o ambiente não somente aparece como um conjunto de problemas relativos ao controle da contaminação, mas representa um custo no crescimento econômico. Neste sentido, o contador precisa de uma formação que se estenda além dos limites das técnicas e dos procedimentos. É necessário acrescentar o registro contábil do meio ambiente, dada a velocidade de sua afetação e a influência do mundo atual na utilização e disposição dos recursos naturais. Deve ser considerado como um dos princípios contábeis, onde é um desafio para a contabilidade. Precisa ser considerada como uma ciência contábil integrada, pois com a ciência ecológica e outras ciências são responsáveis pela natureza onde devem ser aplicados critérios de proteção ambiental, demonstrando que os recursos naturais constituem nosso principal capital. Partindo dessa premissa é que este trabalho está enfocando os seguintes tópicos: Responsabilidade Social da Empresa; A Empresa e o Meio Ambiente; Gestão Ambiental; Sistema de Gestão Ambiental; Ações para Preservar o Meio Ambiente - O Protocolo Verde, A Contabilidade, Custos Ambientais, Ativo Ambiental, Passivo Ambiental, Patrimônio Ambiental, Contabilidade Ambiental e Contabilidade Ambiental - o Passaporte para a Competitividade.

  1. Turbine airfoil with ambient cooling system

    Science.gov (United States)

    Campbell, Jr, Christian X.; Marra, John J.; Marsh, Jan H.

    2016-06-07

    A turbine airfoil usable in a turbine engine and having at least one ambient air cooling system is disclosed. At least a portion of the cooling system may include one or more cooling channels configured to receive ambient air at about atmospheric pressure. The ambient air cooling system may have a tip static pressure to ambient pressure ratio of at least 0.5, and in at least one embodiment, may include a tip static pressure to ambient pressure ratio of between about 0.5 and about 3.0. The cooling system may also be configured such that an under root slot chamber in the root is large to minimize supply air velocity. One or more cooling channels of the ambient air cooling system may terminate at an outlet at the tip such that the outlet is aligned with inner surfaces forming the at least one cooling channel in the airfoil to facilitate high mass flow.

  2. Efecto de la presión ambiental en la efectividad del lanzamiento al aro y la ansiedad previa a la ejecución en basquetbolistas principiantes y avanzados

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Guadalupe Delgado Socatelli

    2003-01-01

    Full Text Available Con el objetivo de determinar si las condiciones de presión ambiental dadas por: el tiempo de ejecución, y la ausencia o presencia de público afectaban el rendimiento de 10 jugadores de baloncesto principiantes y 10 jugadores avanzados al ejecutar 10 tiros libres al aro lo cual permitiría conocer los cambios en la ansiedad grupal e individual de los participantes mediante la aplicación de los instrumentos POMS de McNair, Loor y Droppleman (1971 y el CSAI-2 de Martens y Vealey (1990. El análisis estadístico se efectuó mediante la aplicación de un ANOVA de medidas repetidas para buscar diferencias entre los intentos según el tipo de presión. La determinación de las diferencias entre grupos, entre las mediciones, según el nivel de presión ambiental, y la interacción de la presión de los grupos, se hizo mediante la aplicación de un ANOVA Factorial Mixto. Los resultados de la investigación permitieron corroborar la individualidad de las respuestas de la ansiedad ante distintas situaciones y la importancia de la personalización del afrontamiento para el manejo de la ansiedad competitiva

  3. Instrumentos de avaliação do vínculo entre mãe e bebê

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jaqueline Galdino Albuquerque Perrelli

    2014-09-01

    Full Text Available Objetivo: Identificar os instrumentos utilizados na avaliação do vínculo entre mãe e bebê com até um ano de vida, descrevê-los e fornecer informações sobre suas medidas de confiabilidade, validade e adaptação para o contexto brasileiro. Fonte de dados: Trata-se de um estudo de revisão integrativa realizado com base nas publicações contidas nas bases de dados PUBMED, LILACS, ScienceDirect, PsycINFO e CINAHL. Utilizaram-se os descritores mother-child relations e mother infant relationship, e as expressões validity, reliability e scale. Selecionaram-se 23 pesquisas, que foram lidas em sua integralidade. Síntese dos dados: Foram identificados 13 instrumentos de avaliação do apego entre mãe e bebê: sete escalas, três questionários, dois inventários e um método de observação. Do total de ferramentas analisadas, o Prenatal Attachment Inventory apresentou maior validade e confiabilidade para analisar a relação entre a mãe e o feto durante a gestação. Quanto ao período puerperal, foram encontrados melhores coeficientes de consistência interna para o Maternal Attachment Inventory e o Postpartum Bonding Questionnaire. Além disso, esse último revelou elevada sensibilidade para identificar disfunções leves e graves nas relações afetivas entre mãe e bebê. Conclusões: Verificou-se que a maioria dos instrumentos é confiável para estudar o fenômeno em questão. Contudo, foram evidenciadas limitações com relação à validade de construto e de critério. Ademais, apenas dois estão traduzidos e adaptados para a população de mulheres e crianças brasileiras, sendo portanto uma lacuna encontrada na produção científica nessa área.

  4. Gerência participativa: uma proposta para mudança de ambiente no serviço de enfermagem

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Lourdes Emília Ruviaro Novakoski

    1992-09-01

    Full Text Available O presente estudo envolve um conjunto de reflexões sobre a cultura e sua repercussão no modelo organizacional e no estilo de gerência. Aplicando-se dois instrumentos de coleta de informações: um questionário para exame da cultura e um roteiro de entrevista, foram obtidos dados complementares quanto à situação interna e organização do Serviço de Enfermagem. Os resultados evidenciaram que a situação real é entremeada por um clima diretivo e neutro, com centralização do poder e pouca participação dos subordinados no processo decisório; enquanto que a situação desejada corresponde a um ambiente com espírito de equipe, certa flexibilidade e mobilidade e, transparência nos canais de comunicação. A partir do diagnóstico, buscou-se uma estratégia de ação que possibilitasse renovação da cultura e desenvolvimento da capacidade gerencial numa organização flexível e descentralizada.

  5. Ambient Air Quality Data Inventory

    Data.gov (United States)

    U.S. Environmental Protection Agency — The Office of Air and Radiation's (OAR) Ambient Air Quality Data (Current) contains ambient air pollution data collected by EPA, other federal agencies, as well as...

  6. La Comprensión Narrativa en Edad Preescolar: Un Instrumento para su Medición Narrative Comprehension in the Preschool Age: An Assessment Instrument

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Katherine Strasser

    2010-05-01

    Full Text Available La comprensión narrativa es una habilidad fundamental en la alfabetización infantil, poco atendida por investigadores y educadores por las dificultades para comprenderla y medirla, sobre todo a edades tempranas. Se reportan resultados de un estudio cuyo objetivo fue elaborar y validar un instrumento para la medición de la comprensión narrativa en niños en edad preescolar. Participaron 117 niños y niñas chilenos entre 3 años 6 meses y 5 años 1 mes de edad, pertenecientes a jardines infantiles de la Región Metropolitana. Se encontró evidencia que apoya la confiabilidad y la validez concurrente del instrumento, de fácil y rápida aplicación y codificación. Se discuten las implicancias de contar con un instrumento para medir comprensión narrativa que sea adecuado a la población preescolar chilena, así como estudios futuros necesarios para mejorar el instrumento.Narrative comprehension is a fundamental ability for children's literacy development that has been largely ignored by researchers and educators, due to the difficulties in understanding and measuring it, particularly in the early ages. The results of a study, whose goal was to construct and validate an instrument to measure narrative comprehension in preschool age children, are presented. Participants were 117 Chilean children aged 3 years and 6 months to 5 years and 1 month. Evidence was found to support the reliability and concurrent validity of the instrument, which is simple and quick to administer and code. The implications of having an instrument to measure narrative comprehension that is adequate for the Chilean preschool population are discussed, as are future studies to improve the instrument.

  7. EL PROCESO DE ENDOCULTURACIÓN DE LA ETNIA TICUNA:ESTRATEGIA DE TRASMISIÓN VÍA GENERACIONAL ACERCA DE LA NOCIÓN DE AMBIENTE NATURALISTA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Laura Marcela Trujillo Castro

    2013-06-01

    Full Text Available El proceso de endoculturación ha permitido que las costumbres y conductas de una cultura estén presentes desde las generaciones antiguas hasta las actuales. Por consiguiente, el presente artículo se centra en exponer la indagación de hábitos, conductas, rutinas y celebraciones, para dar cuenta de dicho proceso en la etnia ticuna. El ejercicio investigativo de corte etnográfico realizado en dicha comunidad de Puerto Nariño y Leticia (Amazonas, Colombia, permitió caracterizar la relación entre endoculturación y la noción de ambiente naturalista de la etnia por medio de la indagación, análisis y reflexión de las dinámicas de trasmisión generacional. En consecuencia,se exponen los resultados y discusiones de las manifestaciones de dicho proceso. Los instrumentos de recolección de la información corresponden a la realización de entrevistas semiestructuradas con preguntas abiertas, destacando aspectos de la vida, sobre la noción y apropiación del ambiente, para identificar la diferencia con el término naturaleza. Finalmente, durante la salida de campo al Trapecio amazónico, realizada en noviembre de 2012, se interactúo con diferentes personas pertenecientes a dicha comunidad, con lo cual se identificó que el proceso de endoculturación está presente en la etnia, teniendo en cuenta que las prácticas de dicho grupo se enmarcan en el cuidado, aprendizaje, interacción y relaciones cotidianas con la naturaleza, desde las personas mayores hasta los integrantes más jóvenes. También, se evidenció que la concepción de ambiente naturalista se relaciona con el valorintrínseco del ambiente, es decir, más allá de los recursosque la naturaleza entrega.

  8. Psicologia social e serviço social: uma relação interdisciplinar na direção da produção de conhecimento

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Eidelwein, Karen

    2007-01-01

    Full Text Available Este artigo apresenta, de forma breve, a constituição da Psicologia enquanto ciência e da Psicologia Social (crítica como uma área do saber psicológico, muito próxima do Serviço Social, ao se considerarem os objetos de estudo das respectivas disciplinas. Desenvolve uma reflexão sobre as possibilidades de construção de saberes e práticas interdisciplinares decorrentes da relação dialógica entre as áreas de conhecimento em questão, através de questionamentos voltados às próprias áreas que se encontram inseridas no grupo das Ciências Sociais e Humanas.

  9. Construcción y validación de un instrumento para valorar desempeños pedagógicos de estudiantes en formación inicial

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Cristián Manuel Aguilar Correa

    2018-01-01

    Full Text Available La investigación tuvo por objetivo construir y validar un instrumento para valorar desempeños pedagógicos de estudiantes en formación inicial, a partir de los estándares para estudiantado egresado definidos por el Ministerio de Educación de Chile (2011. La validación fue desarrollada a partir de juicio de personas expertas con base en procedimiento planteado por los autores Rovinelli y Hambleton (1977. Posteriormente se aplicó el instrumento a una muestra probabilística de 58 estudiantes de Pedagogía Básica de la Universidad Católica del Maule (Chile, con el objeto de determinar su consistencia interna. Los resultados muestran valores aceptables en el índice de congruencia y factor de correspondencia, ya que la totalidad se ubica sobre el índice 0,40. La consistencia interna promedió un índice total de 0.98. Los resultados muestran que el instrumento presenta adecuadas características psicométricas, respecto a la validez de contenido a través de personas expertas y la consistencia interna mediante el alfa de Cronbach.

  10. Adaptação transcultural e validação do instrumento “Health-Care Waste Management - Rapid Assessment Tool” para língua portuguesa no Brasil.

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Eliana Napoleão Cozendey Silva

    2016-11-01

    Full Text Available A avaliação, sistemática e contextualizada, é recomendada pela OMS como um dos requisitos para a melhoria do sistema de Gerenciamento de Resíduos de Serviços de Saúde (GRSS, considerando que a sua implementação não é satisfatória em estabelecimentos de saúde de muitos países. Nesse contexto, o instrumento Health-Care Waste Management - Rapid Assessment Tool (HCWM-RAT foi desenvolvido pelo Órgão numa abordagem universalista, na perspectiva de colaborar com os países na aplicação de metas estratégicas e enfrentamento da demanda de redução da carga de doença relacionada com o inadequado gerenciamento de resíduos do âmbito da saúde. O objetivo do estudo foi o de contribuir com os esforços no campo da saúde pública e meio ambiente através da adaptação e validação de um instrumento de aferição que avalia o nível de desempenho do sistema de GRSS. O instrumento, originalmente elaborado em inglês, foi traduzido e retro-traduzido por meio de profissionais certificados e definidos conforme o rigor do método adotado. A composição do comitê de especialistas foi orientada pelo campo teórico-técnico do objeto de adaptação. O consenso de todos os especialistas foi primordial para a consolidação de uma versão em português, literalmente traduzida do HCWM-RAT, e uma versão pré-final direcionada à aplicabilidade prática do instrumento em território e contexto brasileiro, atendendo aos critérios de equivalência semântica, técnica-conceitual, de itens e operacional. Com o pré-teste em uma amostra de 39 sujeitos do público-alvo, foi possível identificar oportunidades de melhoria, quando algumas questões foram reformuladas e outras replicadas para mais de um ator. Os itens foram refinados e o conjunto foi capaz de captar melhor o fenômeno de interesse em um segundo teste da versão final com 83 indivíduos. Consequentemente, a alteração advinda do campo reforçou a validade de face e conteúdo obtidos

  11. UMA PEDAGOGIA MULTIDISCIPLINAR, INTERDISCIPLINAR OU TRANSDISCIPLINAR PARA O ENSINO/APRENDIZAGEM DA FÍSICA

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ítalo Batista da Silva

    2007-12-01

    Full Text Available A Física é uma Ciência que estuda os fenômenos da natureza, procurando discuti-los, descobrir suas causas, como eles influenciam na nossa vida, sendo também uma disciplina do currículo escolar. Constatando a importância da Física, a dificuldade dos professores para lecioná-la mais formalmente de forma contextualizada/interativa, propõe-se três níveis de prática pedagógica: Multidisciplinaridade; Interdisciplinaridade e Transdisciplinaridade. Essas abordagens têm como objetivos: tornar o Ensino/Aprendizagem da Física mais dinâmico; identificar as dificuldades apresentadas pelos alunos/professores nesse processo; propor métodos para estruturar os conceitos dessa disciplina e proporcionar uma aprendizagem da física de forma interativa. A essencialidade da Física no currículo escolar, sua importância para a Educação, assim como, sua contextualização/globalização dos conteúdos, competências a serem desenvolvidas, uma prática pedagógica que reúne tais características é justamente a Interdisciplinaridade. Com isto, o Ensino/Aprendizagem da Física deve ser estruturado através de uma prática Interdisciplinar, propondo uma integração das diferentes áreas do conhecimento, levando a sua unificação, cooperação e troca de informações, cabendo, portanto, ao professor iniciar esse processo. Palavras-chaves: Ensino/Aprendizagem; Multidisciplinaridade; Interdisciplinaridade; Transdisciplinaridade.

  12. Transversalidad de conceptos de educación ambiental para un desarrollo sostenible presentes en la legislación argentina Environmental education as a crosscutting issue for sustainable developement concepts included in Argentine regulations

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Lidia Giuffré

    2007-07-01

    Full Text Available La educación ambiental de la población debe ser transmitida en todos los niveles educativos, de modo que contribuya a un profundo conocimiento de las leyes de protección ambiental existentes. Estas últimas incluyen muchas veces contenidos acerca de la educación ambiental, con escasa difusión y bajo cumplimiento. Si la educación ambiental garantiza una mayor apertura al conocimiento detallado de las legislaciones vigentes, su aplicación podría verse forzada por acciones comunitarias. Asimismo, la educación ambiental es considerada en las regulaciones, como herramienta fundamental para un desarrollo sostenible. En la Argentina existe una profusa legislación, con más de 3.000 instrumentos legales de distinta jerarquía y nivel jurisdiccional. Se efectúa un estudio de la Ley 25.675 : Ley General del Ambiente (nacional, la Ley 1.914: Ley Ambiental provincial de La Pampa y la Ley 1.687 de Educación Ambiental de la Ciudad Autónoma de Buenos Aires. Las tres leyes regulan la incorporación de la educación ambiental en el sistema educativo formal (actividades realizadas en los centros educativos públicos o privados, tanto inicial, primaria, media y superior, no formal (actividades extracurriculares y/o de extensión relacionadas dentro de los establecimientos educativos; y educación informal (se realiza a través de medios masivos de comunicación e información. Se considera que la educación ambiental constituye el instrumento básico para generar en los ciudadanos, valores, comportamientos y actitudes que sean acordes con un ambiente equilibrado, propendan a la preservación de los recursos naturales y su utilización sostenible, y mejoren la calidad de vida de la población. Las leyes estudiadas consideran la importancia de fomentar la participación social en los procesos de toma de decisión para la protección del medio, proponen estimular y apoyar procesos de investigación, destacándose el fomento de la investigación en las

  13. La docencia de Estadística en el Grado de Psicología: una experiencia de colaboración interdisciplinar con la asignatura de Psicología Social del Trabajo.

    OpenAIRE

    Molina Ibáñez, Jesús Gabriel; Rodrigo Giménez, María Florencia; Bonavia Martín, Tomás

    2011-01-01

    Se presenta una experiencia de innovación docente fundamentada en la colaboración interdisciplinar entre los estudiantes y profesores de dos asignaturas de la titulación de Psicología de la Universitat de València: Estadística y Psicología Social del Trabajo. De acuerdo a la valoración de los propios estudiantes y de los profesores, esta experiencia ha tenido un efecto positivo en el aprendizaje de los contenidos de ambas asignaturas, a la vez que un importante papel motivador para los estudi...

  14. Instrumentos em Lingua Brasileira de Sinais para avaliacao da qualidade de vida da populacao surda

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Neuma Chaveiro

    2013-06-01

    Full Text Available OBJETIVO: Construir a versão em Língua Brasileira de Sinais dos instrumentos WHOQOL-BREF e WHOQOL-DIS para avaliar a qualidade de vida da população surda brasileira. MÉTODOS: Utilizou-se metodologia proposta pela Organização Mundial da Saúde (WHOQOL-BREF e WHOQOL-DIS para a construção dos instrumentos adaptados para população surda em Língua Brasileira de Sinais (Libras. A pesquisa para execução do instrumento consistiu de 13 etapas: 1 criação do sinal qualidade de vida; 2 desenvolvimento das escalas de respostas em Libras; 3 tradução por um grupo bilíngue; 4 versão reconciliadora; 5 primeira retrotradução; 6 produção da versão em Libras a ser disponibilizada aos grupos focais; 7 realização dos grupos focais; 8 revisão por um grupo monolíngue; 9 revisão pelo grupo bilíngue; 10 análise sintática/semântica e segunda retrotradução; 11 reavaliação da retrotradução pelo grupo bilíngue; 12 filmagem da versão para o software; 13 desenvolvimento do software WHOQOL-BREF e WHOQOL-DIS em Libras. RESULTADOS: Características peculiares da cultura da população surda apontaram a necessidade de adaptações na metodologia de aplicação de grupos focais quando compostos por pessoas surdas. As convenções ortográficas da escrita das línguas sinalizadas não estão consolidadas, o que trouxe dificuldades em registrar graficamente as etapas de tradução. As estruturas linguísticas que causaram maiores problemas de tradução foram as que incluíram expressões idiomáticas do português, muitas sem conceitos equivalentes entre o português e a Libras. Foi possível construir um software do WHOQOL-BREF e WHOQOL-DIS em Libras. CONCLUSÕES: O WHOQOL-BREF e o WHOQOL-DIS em Libras possibilitarão que os surdos se expressem autonomamente quanto a sua qualidade de vida, o que permitirá investigar com maior precisão essas questões.

  15. Adaptação transcultural do instrumento “Nursing Students’ Attitudes Toward Mental Health Nursing and Consumers” no Brasil

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marcos Hirata Soares

    2015-04-01

    Full Text Available RESUMO Objetivo: realizar a adaptação transcultural a escala Nursing Students’ Attitudes Toward Mental Health Nursing and Consumers no Brasil. Métodos: os dados foram coletados em 2013, na cidade de Londrina-PR. As etapas metodológicas foram as de equivalência conceitual e de itens, equivalência semântica e equivalência operacional. Resultados: a validade de conteúdo realizada por um grupo de juízes, com o consenso mínimo de 80% resultou numa escala composta por 35 itens divididos em 6 fatores. Houve concordância de 100% dos juízes quanto aos parâmetros de clareza de linguagem, pertinência prática, e relevância teórica, assim como para exclusão de um fator. Conclusão: o instrumento está adaptado culturalmente para o Brasil, assim como apresenta validade de conteúdo satisfatória. São sugeridos estudos das propriedades psicométricas como a validade de construto, consistência interna e a confiabilidade do instrumento.

  16. Mapeamento de vulnerabilidades socioambientais e de contextos de promoção da saúde ambiental na comunidade rural do Lamarão, Distrito Federal, 2011

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Fernando Ferreira Carneiro

    Full Text Available OBJETIVO: realizar atividade de ensino e extensão com alunos de graduação para construção de diagnóstico participativo sobre as condições de vida, ambiente e trabalho em núcleo populacional rural, visando subsidiar ações de promoção da saúde pela equipe de agentes comunitários da Estratégia Saúde da Família. MÉTODOS: trabalho realizado no Núcleo Rural do Lamarão, no Distrito Federal, de outubro/2010 a janeiro/2011. Alunos, conjuntamente com agentes comunitários de saúde, por meio de entrevistas, visitas e oficinas, aplicaram instrumentos de Estimativa Participativa Rápida e de construção de mapa de vulnerabilidade socioambiental e de contextos de promoção da saúde ambiental. RESULTADOS: identificaram-se como promotores da vida na comunidade: diversidade de produção de alimentos, liberdade e segurança, união e organização da comunidade, geração de empregos e natureza. Foram considerados ameaçadores à vida: cultura alimentar, uso inadequado de agrotóxicos, uso incorreto de equipamentos de proteção individual, pulverização aérea, falta de lazer, falta de transporte, uso de drogas lícitas e ilícitas. CONCLUSÃO: a partir do diagnóstico, será construído um projeto de intervenção participativo que incorporará características de ensino, pesquisa e extensão na relação Saúde, Trabalho, Ambiente e Nutrição.

  17. Nurses' attention demands in the work setting Demandas de atención del enfermero en el ambiente laboral Demandas de atenção do enfermeiro no ambiente de trabalho

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Luciana Soares Costa Santos

    2007-02-01

    Full Text Available This descriptive study aimed to identify attention demand situations experienced by nurses in their workplace and to verify if these demands were judged differently depending on socio-demographic variables. Data were collected through the "Directed Attention Demands" instrument, translated and validated in Brazil. SAS statistics software was used for data analysis. The following demand situations scored higher: "watching a patient suffer", "a number of rapid decisions had to be made", "caring for families with emotional needs", "not enough time to provide emotional support to a patient", and "family teaching required". There were statistical differences for variables such as: age, marital status, professional qualification, work shift and number of hours worked weekly. The importance of these findings should be pointed out to managers and administrators in the adoption of strategies that can minimize these sources of demand for nurses.Este estudio descriptivo busca identificar las situaciones de demanda vivenciadas por enfermeros en su ambiente laboral y verificar si hay diferencias en el juício de las demandas en relación a las variables sociodemograficas. Para colectar datos, se utilizó el Instrumento Demandas de Atención Dirigida, traducido y validado en Brasil. En el análisis de los datos, se utilizó el programa estadístico SAS. Las situaciones de demandas de atención con mayores medias aritméticas fueron: observar el sufrimiento del paciente, tomar muchas decisiones rápidas, cuidar de familias con necesidades emocionales, tiempo insuficiente para apoyar emocionalmente al paciente y necesidad de orientar a la familia. Los datos mostraron diferencias estadísticamente significantes para las variables: edad, estado civil, calificación profesional, turno del trabajo y carga horaria semanal. Se resalta la importancia de los hallazgos para gerentes y administradores en el sentido de adoptar estrategias para minimizar esas fuentes de

  18. Instrumentos de avaliação clínica e funcional em cirurgia da coluna vertebral Instrumentos de evaluación clínica y funcional en cirugía de la columna vertebral Instruments of clinical and functional evaluation in spine surgery

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Asdrubal Falavigna

    2011-01-01

    Full Text Available Alguns dos indivíduos submetidos à cirurgia de coluna vertebral terão desfechos pós-operatório desfavoráveis, independente do êxito técnico. Esse insucesso gera aumento da morbidade e dos custos socioeconômicos. Sabe-se que fatores psicossociais interferem na impressão do sujeito. Com o propósito de identificá-los, tem-se estimulado a busca de preditores prognósticos por meio de instrumentos de triagem. Porém, a eleição do mais adequado pode ser difícil, já que existe um grande número de questionários. Entre os aspectos abordados por eles, podemos citar: incapacidade funcional, qualidade de vida, satisfação, dor, depressão, distúrbios do humor e atividade funcional. O trabalho objetiva revisar as particularidades, indicações e limitações dos instrumentos de avaliação do paciente com doença na coluna vertebral.Algunos individuos, sometidos a la cirugía de columna vertebral, tendrán resultados posoperatorios desfavorables, independientemente del éxito técnico. Esta falla causa aumento de la morbilidad y de los costos socioeconómicos. Se sabe que factores psicosociales interfieren en las impresiones del sujeto. Con la finalidad de identificarlos, se ha estimulado la búsqueda de predictores pronosticadores mediante instrumentos de selección. Sin embargo, elegir el más adecuado puede ser difícil, ya que existe un gran número de cuestionarios. Entre los aspectos abarcados por estos, podemos citar: incapacidad funcional, calidad de vida, satisfacción, dolor, depresión, disturbios del humor y actividad funcional. El trabajo tiene el objetivo de revisar las particularidades, indicaciones y limitaciones de los instrumentos de evaluación del paciente con enfermedad en la columna vertebral.Some individuals submitted to spine surgery will have unfavorable postoperative outcomes, regardless of the success of the technical procedure. This failure leads to an increase in morbidity and socioeconomic costs. Also, it is

  19. Programa de abordagem interdisciplinar no tratamento do transtorno de personalidade borderline: relato da experiência no ambulatório Melanie Klein do Hospital Psiquiátrico São Pedro

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Dal'Pizol Adriana

    2003-01-01

    Full Text Available INTRODUÇÃO: Os transtornos de personalidade são uma classe diagnóstica em Psiquiatria cujo tratamento não está ainda claramente definido. Devido ao grande número de alterações que o transtorno de personalidade borderline ocasiona na vida de seus portadores, propomos um atendimento interdisciplinar integrado. Esta proposta organiza-se em quatro eixos: psicoterapia individual de orientação analítica, grupoterapia de orientação analítica, psicofarmacoterapia e intervenções sociais. METODOLOGIA: Este estudo baseia-se na descrição da experiência obtida pelos autores na implantação de um Programa de Abordagem Interdisciplinar no Tratamento do Transtorno de Personalidade Borderline, utilizando como exemplo dois relatos de caso sucintos, a respeito de duas pacientes com transtorno de personalidade borderline. Foram avaliados critérios qualitativos para descrever a melhora obtida pelas pacientes através do Programa (relacionamento interpessoal, interesses e atividades ocupacionais e de lazer, autonomia e quantitativos (número de internações, tentativas de suicídio, procura por serviços de emergência. RESULTADOS E DISCUSSÃO: As intervenções sociais mostraram-se eficazes ao incrementar as terapêuticas já tradicionalmente colocadas. Houve melhoras relacionadas aos critérios acima colocados. CONCLUSÃO: Os resultados encontrados alertam-nos para a necessidade de observarmos os pacientes em seus diversos contextos, de forma a apresentar intervenções que dêem conta dessas múltiplas dimensões.

  20. Un estudio de los indicadores sintéticos de sostenibilidad como instrumentos de planificación

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Molina Luque, Julián

    2007-01-01

    Full Text Available Desde finales de los ochenta el desarrollo sostenible se ha constituido como el objetivo a alcanzar en todos los ámbitos. La gestión de este nuevo objetivo lleva implícita la consideración simultánea de numerosa información de naturaleza económica, social y medioambiental. En los últimos años viene siendo práctica común la definición de un sistema de indicadores de sostenibilidad como principal instrumento de planificación. No obstante, la toma de decisiones de los agentes implicados en la planificación basada en la información proporcionada por dicho sistema no es una tarea sencilla. Para facilitar la utilización de la información contenida en este sistema por parte de los planificadores, los indicadores sintéticos constituyen un importante instrumento. En este contexto, en el presente trabajo se elaboran indicadores sintéticos de sostenibilidad para el caso del sector turístico español, centrando nuestro análisis en el caso de los destinos costeros. Para la obtención de estas medidas se aplican procedimientos de agregación alternativos basados en el Análisis de Componentes Principales y el indicador de distancia DP2.

  1. Aplicando instrumentos metodológicos: alimentación en hogares urbanos de S. S. de Jujuy

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Quintana, Sonia B.

    2005-01-01

    Full Text Available En el marco del proyecto "Auxología humana, nivel socioeconómico familiar y hábitos alimentarios en Jujuy (Argentina" y luego de estimar con técnicas antropométricas el estado nutricional de los alumnos concurrentes a la escuela Nº 430 del Barrio Norte de la capital jujeña, decidimos profundizar la investigación, buscando la interrelación con aspectos socioeconómicos y efectivas prácticas alimentarias. Para cumplir con este objetivo, recurrimos a instrumentos y técnicas de investigación que metodológicamente dieran cuenta de la complejidad del fenómeno. De este modo, se realizaron -en hogares seleccionados- entrevistas semiestructuradas dirigidas principalmente a aspectos sociodemográficos y socioeconómicos, y a continuación se aplicó anamnesis alimentaria a los/as encargados/as de la alimentación familiar. Luego del diseño, se efectuaron dos pruebas piloto, con la correspondiente adecuación de los instrumentos, surgiendo: a la conveniencia de aplicar primero la entrevista para facilitar el diálogo con el informante, y luego la encuesta al permitir repreguntar y corroborar respuestas antes dadas; y b la importancia de tener en cuenta la representación que el informante construye de su interlocutor y el rol que le asigna.

  2. Uma proposta de instrumento de pesquisa para a avaliação do desempenho do Escritório de Gerenciamentos de Projetos

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ronielton Rezende Oliveira

    2014-09-01

    Full Text Available RESUMOÉ intrínseco a natureza humana medir para conhecer, sendo este um objetivo direto ou indireto do processo de geração de informação e absorção de conhecimento. Diante da lacuna existente na disciplina do Gerenciamento de Projetos em relação à disponibilização de instrumentos de pesquisa validados, o propósito deste artigo é apresentar as etapas de elaboração de um instrumento para a pesquisa quantitativa nesta área de conhecimento. As afirmações foram validadas por especialistas nacionais e internacionais. Este poderá ser utilizado para a coleta de dados em outro estudo, com o objetivo de avaliar um modelo conceitual que se destina a medir o desempenho do Escritório de Gerenciamento de Projetos.

  3. Ciclos clássicos num ambiente de racionalidade limitada

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Jaylson Jair da Silveira

    2003-12-01

    Full Text Available O presente trabalho toma como ponto de partida o modelo macrodinâmico de Richard M. Goodwin, apresentado no clássico artigo “A Growth Cycle” (1967. Neste modelo a interação entre distribuição de renda e acumulação de capital gera um ciclo de crescimento que oscila em torno de uma trajetória de crescimento equilibrado. O objetivo do presente trabalho é investigar a possibilidade de existência de ciclos goodwinianos com heterogeneidade de salários e de taxas de lucro. Essa análise é realizada considerando o processo de concorrência entre trabalhadores num ambiente de racionalidade limitada. Para formalizar o processo de concorrência entre trabalhadores foram utilizados dois recursos: (i a “alegoria das ilhas”, que tem sido amplamente adotada na macroeconomia moderna, a fim de apreender situações de informação imperfeita; e (ii os instrumentos analíticos desenvolvidos pela teoria dos jogos evolucionários aplicada a ambientes sociais. O modelo construído combina o modelo de Goodwin com uma formalização estilizada do fluxo de trabalho como um processo de imitação num ambiente de racionalidade limitada (dinâmica de replicação num contexto social. Neste modelo demonstra-se a possibilidade de o sistema econômico não convergir para um estado de equilíbrio de longo prazo e a possibilidade do sistema econômico convergir para um ciclo goodwiniano caracterizado por heterogeneidade de salários e de taxas de lucro.This paper starts from the macrodynamical model developed by Richard M. Goodwin, which was first shown in the seminal paper “A Growth Cycle” (Goodwin, 1967. In this model it was described an interaction between income-distribution and capital accumulation that generates a growth cycle swinging along a balanced growth path. The objective of this work is to investigate the possibility of existence of goodwinian cycles with heterogeneity in wage and in profit rates. This task is carried out considering the

  4. Instrumento Jurídico Utilizado en las Estructuras de Intercambio entre la Compañía Pública y su Subsidiaria e Pdropiedad Total

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Luciano Monti Favaro

    2016-11-01

    Full Text Available El presente trabajo tiene como objetivo estudiar acerca de la subsidiaria de propiedad total, tal como se define en el artículo 251 de la Ley de Sociedades. En particular, se presentará a sus características, así como sus órganos de administración . Después se abordará en el establecimiento de propiedad total de las companhias públicas como una forma de descentralizar sus operaciones en el mercado. ¿Cuál es el instrumento legal para ser ejecutado entre la compañía pública y su subsidiaria en compartir estructuras? En conclusión, se constató que el instrumento utilizado es un Acuerdo (artículo 116, § 1 Ley 8.666/93.

  5. Las redes sociales como instrumento de mediación pedagógica: alcances y limitaciones

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Abarca Araya, Steven

    2013-05-01

    Full Text Available Resumen: El presente ensayo surgió de una revisión bibliográfica que permitió conocer los alcances y las limitaciones de utilizar la Internet y las redes sociales como instrumento de mediación pedagógica. La Internet y las redes sociales han pasado a ocupar un espacio preponderante en la sociedad actual, utilizándose para promover bienes, servicios, entretenimiento y, en algunos casos, como instrumento de mediación pedagógica. Como resultado de la revisión realizada se pudo constatar que la utilización de las redes sociales como instrumento de mediación pedagógica ha permitido identificar sus bondades como mayor cobertura, asincronía en la mediación, aprendizaje colaborativo, aprendizaje autónomo, entre otros. Sin embargo, en contraste con las bondades que presenta, también tiene sus limitación es como la falta de pericia de docentes y estudiantes en el uso de la tecnología, el acceso, mayor inversión de tiempo en la mediación pedagógica, la renuencia de algunas personas al uso de la tecnología, la dificultad para controlar si es realmente el estudiante quien participa en las actividades pedagógicas, entre otros. Se concluye que todavía es muy apresurado hacer conjeturas acerca del futuro que le espera al uso de las redes sociales como instrumento de mediación pedagógica, pues algunos de estos alcances y limitaciones irán desapareciendo conforme vayamos adquiriendo mayor experiencia en su utilización, y su presencia sea cotidiana en nuestro sistema educativo, mientras que otros se seguirán manteniendo o, incluso, se pueden incrementar, por lo que debe analizarse su uso a la luz del contexto y la realidad de cada institución educativa.Abstract: This essay emerged from a literature review that yielded information on the scope and limitations of using the Internet and social media as a tool for teaching mediation. The Internet and social networks have come to occupy a prominent space in today´s society, being

  6. Educación ambiental en la crisis y crisis de la educación ambiental

    OpenAIRE

    Delgado Huertos, Enrique

    2012-01-01

    Producción Científica Es preciso repensar la Educación Ambiental una vez asumido que los ciudadanos despues de tres décadas de mensajes y actividades educativas, si bien han cambiado su percepción de los problemas ambientales, apenas ha variado su actitud y su compromiso personal en favor del medio ambiente. La educación ambiental ha de perder el carácter anecdótico y pasar de actividades aisladas, repetitivas y desconectadas del resto de los aprendizajes a una intervención basada en la si...

  7. Spatial Analysis of BioAmbients

    DEFF Research Database (Denmark)

    Nielson, Hanne Riis; Nielson, Flemming; Pilegaard, Henrik

    2004-01-01

    Programming language technology can contribute to the development and understanding of Systems Biology by providing formal calculi for specifying and analysing the dynamic behaviour of biological systems. Our focus is on BioAmbients, a variation of the ambient calculi developed for modelling...

  8. Indicadores de salud ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Manuel Posada de la Paz

    2004-12-01

    Full Text Available Esta ponencia presenta una visión general del proyecto de Indicadores de Salud Ambiental, coordinado por la OMS a nivel internacional y liderado por el Centro de Investigación sobre el Síndrome del Aceite Tóxico y Enfermedades Raras (CISATER en España. En ella se describen los objetivos del proyecto, las gestiones realizadas y los resultados obtenidos durante la fase de viabilidad de este proyecto. El proyecto consiste en el establecimiento de un sistema de información sobre salud ambiental que permita desarrollar una vigilancia de los factores ambientales determinantes de los estados de salud, realizar comparaciones internacionales, elaborar políticas de acción, así como facilitar la comunicación con la ciudadanía. La OMS desarrolló una metodología para el desarrollo de estos indicadores dentro del marco conceptual de información ambiental DPSEEA (Fuerzas impulsoras, Presión, Estado, Exposición, Efecto, Acción y seleccionó un total de 55 indicadores (que incluyen 168 variables sobre 10 áreas de la salud ambiental. Durante la fase de viabilidad se predijo que podrían obtenerse el 89% de los indicadores. Sin embargo la recolección de los datos supuso muchas dificultades debido a la incompatibilidad de algunas variables en los sistemas de información españoles con las variables definidas por la OMS. A nivel de gestión del proyecto, la mayor dificultad radica en la disparidad de responsabilidades en materia de medio ambiente y salud entre las instituciones españolas. Además de la aportación técnica a la salud ambiental en España, un valor añadido de este proyecto ha sido el establecimiento de líneas de colaboración estrechas con los responsables de los diferentes Ministerios implicados.

  9. Instrument processing: knowledge and practice among manicurists/pedicurists Processamento de instrumentos: conhecimento e prática entre manicures/pedicures

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Juliana Ladeira Garbaccio

    2016-02-01

    Full Text Available Objective: to evaluate the knowledge and practices of instrument processing by manicurists/pedicurists in beauty salons in the city of Belo Horizonte, Brazil. Method: This was a survey-type cross-sectional research with manicurists/pedicurists, between June 2012 and March 2013 in 235 beauty salons in Brazil. The answers were categorized using the Statistical Package for the Social Sciences, by means of descriptive statistics, Pearson’s Chi-Squared or Fisher’s exact tests, and multivariate binary logistic regression, to analyze the influence of sociodemographic variables. Results: The majority (68.1% correctly defined sterilization; however, the adherence to moist heat (autoclave was low (35.3%. The temperature and the exposure time to sterilization methods varied, with the majority (44.7% citing a minimum of 200°C for 60 to 90 minutes (32.8%. The respondents reported reusing disposable instruments with their customers, but pointed out individual use of instruments as the correct procedure (90.6%. Conclusion: Despite their knowledge, professionals practice was inappropriate regarding instrument processing, which can place their own health and that of their customers at risk. ============================================================================================= Objetivo: Avaliar os conhecimentos e práticas de tratamento dos instrumentos utilizados por manicures/pedicures em salões de beleza na cidade de Belo Horizonte, Brasil. Método: Pesquisa transversal, do tipo inquérito com manicures/pedicures, entre junho de 2012 e março 2013, em 235 salões de beleza. As respostas foram categorizadas e analisadas utilizando o programa Statistical Package for the Social Sciences, por meio de estatísticas descritivas, de Pearson teste exato de Fisher, Qui quadrado ou/e regressão logística binária multivariada para analisar a influência das variáveis sociodemográficas. Resultados: A maioria (68,1% definiu esterilização corretamente. No

  10. Medio ambiente y educación ambiental: representaciones sociales de los profesores en formación

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Raúl Calixto Flores

    2010-06-01

    Full Text Available Una de las líneas actuales de investigación educativa que aporta elementos valiosos para comprender los procesos de formación de los sujetos es la que corresponde a las representaciones sociales. En este artículo se describen los aspectos centrales de la investigación Representaciones del medio ambiente de los estudiantes de la licenciatura en educación primaria. Con las representaciones los estudiantes discriminan espacio-temporalmente los elementos del medio ambiente, estableciendo correspondencias con las prácticas sociales. Entre los resultados de la investigación referida se encuentra la existencia de una relación entre las representaciones del medio ambiente y las corrientes de la educación ambiental.

  11. Medio ambiente y educación ambiental: representaciones sociales de los profesores en formación

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Raúl Calixto Flores

    2010-01-01

    Full Text Available Una de las líneas actuales de investigación educativa que aporta elementos valiosos para comprender los procesos de formación de los sujetos es la que corresponde a las representaciones sociales. En este artículo se describen los aspectos centrales de la investigación Representaciones del medio ambiente de los estudiantes de la licenciatura en educación primaria. Con las representaciones los estudiantes discriminan espaciotemporalmente los elementos del medio ambiente, estableciendo correspondencias con las prácticas sociales. Entre los resultados de la investigación referida se encuentra la existencia de una relación entre las representaciones del medio ambiente y las corrientes de la educación ambiental.

  12. El pago de servicios ambientales como instrumento de gestión ambiental para el abastecimiento sostenible de agua potable a la ciudad de Río Blanco, Nicaragua

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Yuri Marín

    2006-02-01

    Full Text Available SE REALIZÓ UNA VALORACIÓN ECONÓMICA DE LOS RECURSOS HÍDRICOS DE LA microcuenca “La Golondrina” y se formuló una propuesta de operatoria de Pago de Servicios Ambientales para su conservación. El área de estudio corresponde al Cerro Musún, una reserva protegida bajo co-manejo, principal fuente abastecedora de agua potable a la ciudad Río Blanco. La metodología implicó: elaboración de balance hídrico para determinar la oferta hídrica, identificación de zonas críticas para la estimación de los costos ambientales; valoración contingente para estimar la disposición a pagar de la población (DAP, y revisión del marco legal e institucional que regula los recursos hídricos y las facultades de los municipios para la gestión ambiental. Los resultados del estudio indican que los problemas de la microcuenca son de calidad y no de cantidad de agua. Los costos ambientales ($26,980 dólares/año, permitirían implementar un plan de manejo para reubicación de bebederos, reforestación, letrinificación y medidas para la reconversión productiva de áreas degradadas circundantes, con sistemas agroforestales y silvopastoriles. Los ingresos esperados por DAP ($28,100 dólares/año, permiten cubrir totalmente los costos de conservación; se concluye entonces, que el Fondo Ambiental municipal resulta ser social y económicamente viable de implementar.

  13. Validating Firewalls in Mobile Ambients

    DEFF Research Database (Denmark)

    Nielson, Flemming; Nielson, Hanne Riis; Hansen, René Rydhof

    1999-01-01

    The ambient calculus is a calculus of computation that allows active processes (mobile ambients) to move between sites. A firewall is said to be protective whenever it denies entry to attackers not possessing the required passwords. We devise a polynomial time algorithm for rejecting proposed...

  14. Escalas de exploração vocacional (EEV para universitários Escalas de exploración vocacional (EEV para universitarios Vocational exploration scales (VES for university students

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marco Antônio Pereira Teixeira

    2007-04-01

    Full Text Available O comportamento exploratório tem sido descrito na literatura como um aspecto fundamental do desenvolvimento de uma carreira ao longo do ciclo vital. O objetivo deste estudo foi criar um instrumento para avaliar as duas dimensões principais do comportamento exploratório vocacional (exploração de si mesmo e exploração do ambiente em universitários. O instrumento foi aplicado a 384 universitários com idade média de 21,7 anos, dos quais 65% eram mulheres. Análises dos componentes principais permitiram identificar as duas dimensões postuladas, demonstrando validade do construto. Os índices de consistência interna observados (0,85 e 0,89 também foram satisfatórios. Não houve diferenças de sexo para exploração de si e do ambiente. Estudantes em fim de curso apresentaram níveis mais elevados de exploração do ambiente do que os de início de curso. Embora ainda sejam necessários estudos complementares, os resultados desta pesquisa indicam que este instrumento construído apresenta evidências iniciais de validade e fidedignidade.El comportamiento exploratorio ha sido descrito en la literatura como un aspecto fundamental del desarrollo de una carrera a lo largo del ciclo vital. El objetivo de este estudio fue el de crear un instrumento para evaluar las dos dimensiones principales del comportamiento exploratorio vocacional (exploración de sí mismo y exploración del ambiente en universitarios. El instrumento fue aplicado a 384 universitarios con edad media de 21,7 años, de los cuales el 65% eran mujeres. Análisis de los componentes principales permitieron identificar las dos dimensiones postuladas, demostrando validad del constructo. Los índices de consistencia interna observados (0,85 y 0,89 también fueron satisfactorios. No hubo diferencias de género para exploración de sí y del ambiente. Estudiantes concluyentes de curso presentaron niveles más elevados de exploración del ambiente si comparados a los que estaban a

  15. Instrumentos para determinação do índice de evidenciação de informações contábeis

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Ilse Maria Beuren

    2015-04-01

    Full Text Available Este estudo descreve as características de instrumentos citados na literatura para apuração do índice de evidenciação de informações contábeis. Pesquisa descritiva foi realizada por meio de análise documental, com abordagem qualitativa. Os resultados focalizam cinco temáticas que exprimem os cuidados necessários ao elaborar uma métrica de mensuração de evidenciação de informações contábeis: público-alvo e definição de informação coercitiva e voluntária; escolha da base de dados; extensão do instrumento de coleta de dados; fatores que interferem na métrica; e testes de confiabilidade. O estudo pode contribuir na identificação de métricas para mensurar a extensão da evidenciação de informações contábeis pelas empresas.

  16. A new concept for an old instrument: flexible corneal scrapping spatula Um novo conceito para um antigo instrumento: espátula corneana flexível

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Acacio Lima Filho

    1999-12-01

    Full Text Available We describe a new methods to produce an instrument to scrap the cornea. It is made from either a fine needle or a cannula. The material is flattened by means of a laminator or a hammer and a flat metal surface. A sandpaper is used to rough the front end and round it. The tip is slightly bent and the device is submitted to ethylene oxide for sterilization. A handle may be used to hold the instrument, which may be reusable, after washing and sterilization using local heat at the tip, or gas.Os autores descrevem um novo método para produzir um instrumento para colheita de material de córnea. Tal instrumento pode ser manufaturado com uma cânula ou agulha fina. O material é moldado de forma plana com o auxílio de um laminador, ou de um martelo e placa de metal. Lixa fina é utilizada para arredondar as bordas e a ponta é ligeiramente dobrada. Um cabo pode ser adicionado de modo a facilitar a manipulação do instrumento, que pode ser reutilizado após lavagem e esterilização local na ponta do metal, ou por óxido de etileno.

  17. Ambient diagnostics

    CERN Document Server

    Cai, Yang

    2014-01-01

    Part I. FundamentalsIntroductionWhat is Ambient Diagnostics?Diagnostic ModelsMultimedia IntelligenceCrowd SourcingSoft SensorsScience of SimplicityPersonal DiagnosesBasic AlgorithmsBasic ToolsSummaryProblemsTransformationEarly Discoveries of Heartbeat PatternsTransforms, Features, and AttributesSequential FeaturesSpatiotemporal FeaturesShape FeaturesImagery FeaturesFrequency Domain FeaturesMulti-Resolution FeaturesSummaryProblemsPattern RecognitionSimilarities and DistancesClustering MethodsClassification MethodsClassifier Accuracy MeasuresSummaryProblemsPart II. Multimedia IntelligenceSound RecognitionMicrophone AppsModern Acoustic Transducers (Microphones)Frequency Response CharacteristicsDigital Audio File FormatsHeart Sound SensingLung Sound SensingSnore MeterSpectrogram (STFT)Ambient Sound AnalysisSound RecognitionRecognizing Asthma SoundPeak ShiftFeature CompressionRegroupingNoise IssuesFuture ApplicationsSummaryProblemsColor SensorsColor SensingHuman Color VisionColor SensorsColor Matching ExperimentsC...

  18. Desarrollo y pruebas psicométricas del Instrumento "cuidar" - versión corta para medir la competencia de cuidado en el hogar

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gloria Mabel Carrillo González

    2016-06-01

    Full Text Available Introducción: Se requiere contar con escalas que midan la competencia para el cuidado en el hogar de pacientes con enfermedades crónicas por cuanto estos reciben excesivos lineamientos para su cuidado y se enfrentan a terapéuticas en extremo complejas. Objetivo: Desarrollar y realizar pruebas psicométricas del instrumento "CUIDAR" versión abreviada para valorar la competencia para el cuidado en el hogar de una persona con enfermedad crónica. Método: Estudio transversal de validación de instrumento en el que a partir de la versión original de la escala "CUIDAR" se desarrolló su versión abreviada, se realizaron pruebas de validez facial y de contenido por medio de panel de expertos, validez de constructo con análisis factorial exploratorio y pruebas de confiabilidad mediante análisis de consistencia interna con el alfa de Cronbach. Resultados: El instrumento "CUIDAR" que mide la competencia de una persona con enfermedad crónica para el cuidado en el hogar en su versión abreviada consta de 20 ítems que incluyen seis dimensiones: el Conocimiento, la Unicidad o condiciones personales para el cuidado, la Instrumental o procedimental, el Disfrute o condiciones mínimas de bienestar, la Anticipación o capacidad de prever e identificar situaciones de alarma y la Relación e Interacción social o red de apoyo con que cuenta el paciente. Su estratificación tiene niveles bajo, medio y alto. La validez con expertos evidenció claridad, coherencia, suficiencia y relevancia de la escala. El análisis factorial ratificó sus seis componentes mediante la rotación Varimax con asociación de los ítems en las mismas categorías propuestas en la versión original. El alfa de Cronbach fue de 0.928. Conclusiones: El Instrumento "CUIDAR" versión abreviada evalúa integralmente la competencia para el Cuidado en el hogar de una persona con enfermedad crónica, demostró validez de contenido, de constructo y alta consistencia interna para su uso en el

  19. EL CRAFFT CARLOS COMO INSTRUMENTO PARA LA IDENTIFICACIÓN TEMPRANA DE CONSUMO DE ALCOHOL Y OTRAS SPA: UNA ADAPTACIÓN AL ESPAÑOL/ THE CRAFFT CARLOS AS AN INSTRUMENT FOR THE EARLY DETECTION OF ALCOHOL AND OTHER PSYCHOACTIVE SUBSTANCES USE: AN ADAPTATION TO SPANISH/ O CRAFFT CARLOS COMO INSTRUMENTO PARA A IDENTIFICAÇÃO INICIAL DE CONSUMO DE ÁLCOOL E OUTRAS SPA: UMA ADAPTAÇÃO AO ESPANHOL

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Augusto Pérez Gómez

    2011-12-01

    Full Text Available El consumo de alcohol en menores es un riesgo para su salud e incrementa la probabilidad de futuros problemas con esta y con otras sustancias psicoactivas, lo que hace necesario un instrumento para identificar rápida y eficazmente a adolescentes que consumen o en riesgo de iniciar el consumo. Con una muestra de 432 jóvenes de la ciudad de Bogotá, este estudio tuvo como objetivo realizar una adaptación de lenguaje y una calibración, mediante el modelo de Rasch, del instrumento CRAFFT/CARLOS, que poseería las características antes mencionadas. La utilización del modelo de Rasch mostró que el CRAFFT y su adaptación, el CARLOS, son instrumentos útiles para identificar problemas de consumo de alcohol y otras drogas entre adolescentes.

  20. La crisis del medio ambiente

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Juan Carlos Quintero Vélez

    2013-07-01

    Full Text Available Este artículo, introducción al tema del medio ambiente, pretende proporcionar conceptos básicos para analizar y dimensionar el impacto que genera el hombre sobre los sistemas que soportan la vida. Para entender estos problemas, es indispensable partir de un análisis básico de la relación entre el hombre actual, su medio ambiente, sus necesidades y sus actividades. El autor revisa los antecedentes, las causas y las consecuencias de la crisis ambiental internacional, e intenta dar explicación a la problemática nacionalen este campo, y establecer los puntos más críticos en Colombia. Finalmente, con base en los parámetros establecidos por el gobierno, se presenta el concepto de“desarrollo sostenible" como modelo que interrelaciona los procesos económicos, sociales y tecnológicos con el medio ambiente.

  1. Ambient ionization mass spectrometry: A tutorial

    Energy Technology Data Exchange (ETDEWEB)

    Huang, Min-Zong; Cheng, Sy-Chi; Cho, Yi-Tzu [Department of Chemistry, National Sun Yat-Sen University, Kaohsiung, Taiwan (China); Shiea, Jentaie, E-mail: jetea@fac.nsysu.edu.tw [Department of Chemistry, National Sun Yat-Sen University, Kaohsiung, Taiwan (China); Cancer Center, Kaohsiung Medical University, Kaohsiung, Taiwan (China)

    2011-09-19

    Highlights: {yields} Ambient ionization technique allows the direct analysis of sample surfaces with little or no sample pretreatment. {yields} We sort ambient ionization techniques into three main analytical strategies, direct ionization, direct desorption/ionization, and two-step ionization. {yields} The underlying principles of operation, ionization processes, detecting mass ranges, sensitivity, and representative applications of these techniques are described and compared. - Abstract: Ambient ionization is a set of mass spectrometric ionization techniques performed under ambient conditions that allows the direct analysis of sample surfaces with little or no sample pretreatment. Using combinations of different types of sample introduction systems and ionization methods, several novel techniques have been developed over the last few years with many applications (e.g., food safety screening; detection of pharmaceuticals and drug abuse; monitoring of environmental pollutants; detection of explosives for antiterrorism and forensics; characterization of biological compounds for proteomics and metabolomics; molecular imaging analysis; and monitoring chemical and biochemical reactions). Electrospray ionization and atmospheric pressure chemical ionization are the two main ionization principles most commonly used in ambient ionization mass spectrometry. This tutorial paper provides a review of the publications related to ambient ionization techniques. We describe and compare the underlying principles of operation, ionization processes, detecting mass ranges, sensitivity, and representative applications of these techniques.

  2. Ambient ionization mass spectrometry: A tutorial

    International Nuclear Information System (INIS)

    Huang, Min-Zong; Cheng, Sy-Chi; Cho, Yi-Tzu; Shiea, Jentaie

    2011-01-01

    Highlights: → Ambient ionization technique allows the direct analysis of sample surfaces with little or no sample pretreatment. → We sort ambient ionization techniques into three main analytical strategies, direct ionization, direct desorption/ionization, and two-step ionization. → The underlying principles of operation, ionization processes, detecting mass ranges, sensitivity, and representative applications of these techniques are described and compared. - Abstract: Ambient ionization is a set of mass spectrometric ionization techniques performed under ambient conditions that allows the direct analysis of sample surfaces with little or no sample pretreatment. Using combinations of different types of sample introduction systems and ionization methods, several novel techniques have been developed over the last few years with many applications (e.g., food safety screening; detection of pharmaceuticals and drug abuse; monitoring of environmental pollutants; detection of explosives for antiterrorism and forensics; characterization of biological compounds for proteomics and metabolomics; molecular imaging analysis; and monitoring chemical and biochemical reactions). Electrospray ionization and atmospheric pressure chemical ionization are the two main ionization principles most commonly used in ambient ionization mass spectrometry. This tutorial paper provides a review of the publications related to ambient ionization techniques. We describe and compare the underlying principles of operation, ionization processes, detecting mass ranges, sensitivity, and representative applications of these techniques.

  3. La protección internacional del medio ambiente

    OpenAIRE

    Bou Franch, Valentín

    2017-01-01

    PowerPoint del Tema 14 de la asignatura "Derecho Internacional Público". Curso 2017-18. Tema 14. La protección internacional del medio ambiente: 1.- El Derecho Internacional del Medio Ambiente: caracteres específicos. 2.- Principios fundamentales del Derecho Internacional del Medio Ambiente. 3.- Medio ambiente y Desarrollo: el Desarrollo Sostenible.

  4. DESARROLLO DE UN INSTRUMENTO VIRTUAL PARA EL BALANCEAMIENTO DINAMICO DE ROTORES DEVELOPMENT OF A VIRTUAL INSTRUMENT FOR ROTOR DYNAMICS BALANCING

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Edgar Estupiñán P

    2006-08-01

    Full Text Available El presente trabajo resalta la importancia del balanceamiento de rotores como principal herramienta dentro de las tareas correctivas del mantenimiento predictivo, con el fin de que se reduzcan las vibraciones y sus efectos secundarios en las máquinas rotatorias. Se ha desarrollado un instrumento virtual para el balanceamiento dinámico de rotores, basado en un sistema de adquisición de datos (SAD. El instrumento tiene incluidos todos los cálculos necesarios para balancear rotores en un plano y en dos planos, a partir de la medición de los datos de vibración, utilizando el procedimiento de los coeficientes de influencia o utilizando un procedimiento de medición sin fase. También se ha incluido un módulo para determinar la severidad vibratoria del rotor y un módulo de análisis de vibraciones, que incluye análisis espectral y de la forma de onda. Este instrumento virtual es una herramienta útil para el balanceamiento de rotores en laboratorio así como también en la industria.This article highlights the importance of rotor balancing like the most important corrective action included in a predictive maintenance program, whose main objective is reducing the vibrations level and its secondary effect in rotary machines. A virtual instrument, based in a data acquisition system has been developed for rotor balancing. With this instrument it is possible to balance rotors in a single or two-plane, using the influence coefficient method or a no phase method. Also the instrument includes a function to determine the vibration severity and a function of vibration analysis with spectral and waveform analysis included. This virtual instrument is useful for rotor balancing in the laboratory as well as in the industry.

  5. PRESSÃO URBANA EM ÁREAS DE FLORESTAS: história e conflitos políticos da proteção ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Neli Aparecida de Mello-Théry

    2009-01-01

    Full Text Available Este artículo analisa cómo el proceso de urbanización en la ciudad de São Paulo resultó en una presión sobre los bosques urbanos. Por este motivo, estudiaremos los casos del Parque Serra da Cantareira y la APA Capivari-Monos.Las dos unidades de conservación fueron escogidos por el hecho de que son núcleos de Reserva de la Biósfera del Cinturón Verde de São Paulo (RBCV, uno de los instrumentos actuales de la Política Ambiental. El proceso histórico de sustitución de los bosques por otros usos del suelo apunta las fragilidades que estas regiones así como su importáncia para la preservación de especies de flora y fauna. Constituiran literatura basica y marcos de analisis, los documentos de creación de la Reserva, las visitas de campo, las entrevistas con responsables por la gestión de las unidades y las opiniones de autores reconocidos.

  6. ECOLOGICAL FOOTPRINT METHOD – EFM: estudo dos indicadores da pegada ambiental do Eduardo Hotel de Foz do Iguaçu – PR

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Eduardo Neto Hack

    2017-06-01

    Full Text Available Um número crescente de estudos busca avaliar impactos ambientais das indústrias e cidades. Todavia, ainda são raros os levantamentos que o setor turístico confere à pegada ambiental. Frente esta lacuna, objetiva-se especificamente com este estudo identificar EFM dos itens eletricidade, mobilidade, água, resíduos e uso do solo (desencadeadores dos doze meses do ano 2013 de um hotel e verificar o Holiday EFM dos possíveis turistas do meio de hospedagem. O método delineado assume técnicas de pesquisa quantitativa com bases exploratórias. Os instrumentos utilizados foram documentos, planilhas virtuais e formulários de questões aplicados à demanda potencial da empresa, nos dois principais atrativos turísticos da cidade (Cataratas do Iguaçu e Itaipu Binacional. Os resultados demonstram que o consumo de água teve maior relevância em relação aos outros desencadeadores. Ainda que a compensação pode, de forma simples, seguir dicas de selos e cartilhas ambientais vigentes.

  7. Aplicação de instrumentos de avaliação de estados de humor na detecção da síndrome do excesso de treinamento Aplicación de instrumentos de evaluación de los estados de humor en la detección del síndrome de exceso de entrenamiento Application of mood states validation instruments in the detection of the overtraining syndrome

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Izabel Cristina Provenza de Miranda Rohlfs

    2004-04-01

    Full Text Available As pressões provocadas pelas exigências do esporte competitivo levam muitos atletas a excederem os limites de sua capacidade física e psicológica, acarretando a manifestação da síndrome do excesso de treinamento (overtraining. O intuito deste artigo de revisão é, a partir do material original, discutir o processo de validação do Perfil dos Estados de Humor-Adolescentes (POMS-A para uso em adultos(1. Esse instrumento foi desenvolvido para permitir uma rápida mensuração dos estados de humor entre populações de adolescentes e adultos, já tendo sido demonstrada, em recentes pesquisas, sua eficácia no diagnóstico desses estados alterados pelo treinamento intensivo. O POMS-A foi administrado a atletas adultos de competição, atletas estudantes adultos, atletas adolescentes de competição e estudantes adolescentes. Um subgrupo de atletas estudantes adultos foi utilizado para testar a validade do critério do POMS-A. A análise do fator confirmatório deu suporte para a validade fatorial do modelo de 24 itens e seis fatores, usando ambas as análises: independente e amostras múltiplas. Relações entre os escores do POMS-A e medidas validadas previamente, que eram coerentes com fundamentações teóricas, sustentaram a validade do critério de medida. Evidências foram encontradas dando suporte à integridade psicométrica do POMS-A quando se estendeu de adolescentes para populações de adultos. Tais evidências sugerem que o POMS-A é um instrumento apropriado para avaliação de perfis do humor, além do que a brevidade do teste facilita a coleta de dados em ambientes de pesquisa. Pretende-se, em estudos posteriores, validar e aplicar o instrumento BRUMS (nome atual do POMS-A na detecção da síndrome do excesso de treinamento em atletas brasileiros, para o que já existe autorização dos autores Terry, Lane e Fogarty(1.Las presiones provocadas por las exigencias del deporte competitivo llevan muchos atletas a exceder los l

  8. Conjunto Internacional de Dados Mínimos de Enfermagem: estudo comparativo com instrumentos de uma clínica pediátrica

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Daniela Karina Antão Marques

    2014-07-01

    Full Text Available Estudo descritivo e comparativo, desenvolvido a partir de dois históricos utilizados para a implementação da Sistematização da Assistência de Enfermagem em uma Clínica Pediátrica de um hospital escola. Objetivou-se comparar o Conjunto Internacional de Dados Mínimos de Enfermagem (i-NMDS com os dados contidos em históricos de enfermagem utilizados para aplicação do Processo de Enfermagem na área de Saúde da Criança e do Adolescente. Dos dezesseis elementos avaliados pertencentes à proposta do i-NMDS, o instrumento para adolescentes hospitalizados contemplou doze e o instrumento para crianças de 0 a 5 anos apresentou sete. Conclui-se que os históricos de enfermagem analisados não contemplam, na sua totalidade, os dados do i-NMDS. Sugere-se a necessidade de um aprimoramento de históricos, utilizando a linguagem padronizada de enfermagem para planejar a assistência, documentar as atividades, identificar e mensurar os resultados da prática.

  9. Un instrumento para analizar las actividades prácticas en la formación inicial del profesorado de Secundaria de Ciencias y Matemáticas desde la perspectiva de la sostenibilidad

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    José María Cardeñoso Domingo

    2015-01-01

    Full Text Available En este articulo se presenta un instrumento que refleja un sistema de analisis sobre la presencia de la sostenibilidad en las actividades practicas realizadas por los estudiantes durante el desarrollo de los diferentes modulos del “Master Universitario en Profesorado de Secundaria Obligatoria, Bachiller, Formacion Profesional y Ensenanza de Idiomas”. El objetivo de dicho instrumento, como recurso didactico, era promover el analisis y reflexion de los estudiantes sobre sus propias producciones. Este instrumento ha sido utilizado en diferentes momentos del proceso y esta configurado con una serie de categorias e indicadores que nos pueden dar claves para reconocer la presencia de los valores implicitos en la educacion para la sostenibilidad en las reflexiones y argumentaciones de los futuros profesores de Secundaria. Los indicadores de analisis inciden en la presencia de las competencias y valores relacionados con la Educacion para la Sostenibilidad.

  10. Adoecimento e finitude: considerações sobre a abordagem interdisciplinar no Centro de Tratamento Intensivo oncológico

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Luciana da Silva Alcantara

    2013-09-01

    Full Text Available O adoecimento por câncer, que envolve sobremaneira tratamento invasivo e mutilador, traz repercussões na vida dos sujeitos, remontando a um imaginário de associação à dor, limitações e receio da morte, o que demanda a participação do familiar ou responsável pelo paciente durante o tratamento. O atendimento aos familiares ou responsáveis pelo paciente é um importante conteúdo da avaliação do cuidado nas instituições de saúde, enquanto aspecto integrante do processo de humanização da assistência e que requer dos profissionais a capacitação para identificar e atender suas necessidades. Diante do exposto, o presente estudo tem como objetivo trazer à tona algumas considerações sobre o trabalho interdisciplinar no acolhimento à família dos pacientes do Centro de Tratamento Intensivo adulto do Hospital do Câncer I, enquanto proposta eficiente no que tange ao atendimento de tais necessidades de informação clínica, orientação e suporte social, clínico e/ou psicológico.

  11. Determinação de sacarose no xarope artificial de groselha por medidas de viscosidade: uma abordagem interdisciplinar

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Marco Aurélio Alvarenga Monteiro

    2013-10-01

    Full Text Available http://dx.doi.org/10.5007/2175-7941.2013v30n3p566 Os Parâmetros Curriculares Nacionais para o Ensino Médio propõem que o desenvolvimento curricular se estabeleça a partir de uma lógica na qual as disciplinas estejam integradas e articuladas de modo a favorecer a interdisciplinaridade. Contudo, são poucas as atividades de caráter didático-pedagógicas que possibilitam aos professores, na prática, a concretizarem esse objetivo. Neste trabalho, propõe-se uma atividade experimental para ser desenvolvida com alunos do Ensino Médio, abordando o conceito de viscosidade a partir de uma perspectiva interdisciplinar entre as disciplinas de Física e Química. Para tal fim, os tempos de escoamento de soluções de sacarose de diferentes concentrações serão medidos em um copo Ford e os dados obtidos serão usados para a construção de uma curva de calibração, que será usada para medir a concentração de sacarose no xarope artificial.

  12. La economía ambiental y la política ambiental.

    OpenAIRE

    Caraballo, Leonardo Javier

    2007-01-01

    Presentación. Ramos Jiménez, Alfredo Los círculos bolivarianos. El mito de la unidad del pueblo. Arenas, Nelly y Gómez Calcaño, Luis Lo massmediático y las sociedades contemporáneas. Un acercamiento a la relación medios-democracia. Briceño Romero, Ysabel La economía ambiental y la política ambiental. Caraballo, Leonardo Javier Veinte años de democracia en la Argentina. ¿Qué democracia? Kers, Mercedes y Leiras, Santiago C. La ciencia de la política. Bolívar ...

  13. Hacia la consolidación de la Gobernanza Ambiental en el Perú

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Wilfredo Bulege Gutiérrez

    2012-06-01

    ía eléctrica a unos 14 departamentos de nuestro país. Entre sus fortalezas se encuentran la gestión adecuada de los residuos sólidos orgánicos orientándolos con fines de producción de compost para su uso en la agricultura y las acciones de conservación de los suelos con fines de un cultivo sostenible, un caso representativo es el de la Maca, producto de exportación de Junín. La ciudad de Concepción tiene en actividad la CAM de Concepción que administra información agraria para brindar información sobre costos de insumos, mercados y estadística que permita a los productores agrícolas decidir oportunamente respecto a oportunidades de negocios; también dispone de maquinaria agrícola que está al servicio de los productores. Entre sus fortalezas se encuentra la gestión adecuada de los residuos sólidos no orgánicos orientándolos con fines económicos y a través del Comité de Vigilancia Ambiental el desarrollo de monitoreos de la calidad del agua (3. Es oportuno destacar que en el Perú existen políticas y un marco legal ambiental que es el reflejo de los compromisos internacionales que asumimos, éstos instrumentos se encuentran en proceso de consolidación a partir del Ministerio del Ambiente, aunque con algunas deficiencias en su articulación con las organizaciones sociales existentes en las diversas regiones; asimismo existen mecanismos de resolución de conflictos incluido el fomento de conocimientos especializados en la determinación de causas ambientales, que sin embargo no están siendo aplicados adecuadamente en el contexto nacional y local. La gobernanza ambiental peruana, por lo demás tiene pendiente la solución de muchos problemas de carácter socio ambiental, en su mayoría vinculados al sector minero. Las ciudades de Huancayo, Junín y Concepción, en todo este panorama, exponen hasta hoy mejores desempeños en materia de gobernanza ambiental, aunque en proceso de mejora. Los mayores esfuerzos están concentrados en los temas de

  14. Adaptação cultural de instrumento para avaliação da capacidade física em cardiopatas Adaptación cultural de instrumento para evaluación de la capacidad física en cardiópatas Cultural adaptation of an instrument to assess physical fitness in cardiac patients

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Gabriela de Barros Leite Domingues

    2011-04-01

    Full Text Available OBJETIVO: Validar o conteúdo e avaliar a confiabilidade do instrumento Veterans Specific Activity Questionnaire, adaptado culturalmente para uso na população brasileira de cardiopatas. MÉTODOS: O instrumento foi traduzido, retrotraduzido e analisado por comitê de juízes para avaliação das equivalências semântico-idiomática e cultural. As atividades físicas indicadas no instrumento incomuns ao cotidiano da população-alvo foram substituídas. Outro comitê de especialistas analisou a equivalência metabólica das atividades substituídas. A proporção de concordância de avaliação dos juízes foi quantificada pelo Índice de Validade de Conteúdo. O pré-teste foi realizado em duas etapas (n1 e n2 = 15. A confiabilidade foi avaliada por meio do teste re-teste (intervalo de 7-15 dias, n = 50. RESULTADOS: Na avaliação das equivalências semântico-idiomática e cultural, os itens com Índice de Validade de Conteúdo OBJETIVO: Validar el contenido y la confiabilidad del instrumento Veterans Specific Activity Questionnaire, adaptado culturalmente para uso en la población brasileña de cardiópatas. MÉTODOS: El instrumento fue traducido y retro traducido y analizado por comité de árbitros para evaluación de las equivalencias semántico-idiomática y cultural. Las actividades físicas indicadas en el instrumento, no comunes a lo cotidiano de la población de interés fueron sustituidas. Otro comité de especialistas analizó la equivalencia metabólica de las actividades sustituidas. La proporción de concordancia de evaluación de los árbitros fue cuantificada por el Índice de Validez de Contenido. La pre-test fue realizada en dos etapas (n1 y n2=15. La confiabilidad fue evaluada por medio de la prueba re-test (intervalo de 7-15 días, n=50. RESULTADOS: En la evaluación de las equivalencias semántico-idiomática y cultural, los itens con Índice de Validez de Contenido OBJECTIVE: To validate the content and to evaluate the

  15. Cultura e natureza: os desafios das práticas preservacionistas na esfera do patrimônio cultural e ambiental

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Sandra C. A. Pelegrini

    2006-06-01

    Full Text Available Este artigo trata das práticas preservacionistas adotadas na América Latina, privilegiando o desafio de associar o reconhecimento de identidades plurais à preservação do patrimônio cultural. Para tanto, destaca como as relações entre natureza e cultura têm se manifestado nas concepções do patrimônio e norteado ações pontuais na esfera da reabilitação dos núcleos históricos e no âmbito da educação patrimonial e ambiental, tomadas como instrumentos para a construção da cidadania e do desenvolvimento sustentável.This article treats of the preservation practices adopted in Latin America, focusing the challenge of associating the recognition of plural identities with the preservation of cultural patrimony. It highlights how the relationships between nature and culture have appeared in the conceptions of historical patrimony and orientated punctual actions in the sphere of the rehabilitation of the historical nuclei and in the extent of the patrimonial and environmental education, taken as instruments for the construction of citizenship and maintainable development.

  16. El Investigador Como Instrumento Flexible de la Indagación

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Carmen de la Cuesta Benjumea

    2003-12-01

    Full Text Available La reflexividad convierte al investigador en actor de su estudio e instrumento de la indagación con que construye el diseño, como producto de las decisiones que toma. Esto se mostrará con una investigación sobre el cuidado familiar de pacientes con demencia avanzada. En la construcción de la pregunta me presento como sujeto situado (Rosaldo, 1991 y en el desarrollo del estudio como parte del mundo social (Hammersley y Atkinson, 1995; aquí doy cuenta de las oportunidades, ajustes y dificultades que lo moldearon. Con ello pretendo ilustrar el carácter emergente de un estudio, y en concreto resaltar que el investigador lo construya a través de múltiples y superpuestos procesos sociales. Los investigadores cualitativos reconocen su presencia, tratan de comprenderla y explicar sus efectos (Rossman y Rallis, 1998. La reflexividad contribuye a la validez y desde el punto de vista del interaccionismo simbólico, el proceso reflexivo dota al investigador de un self indagador.

  17. Historical Ambient Air Quality Data Inventory

    Data.gov (United States)

    U.S. Environmental Protection Agency — The Historical Ambient Air Quality Data Inventory contains measured and estimated data on ambient air pollution for use in assessing air quality, assisting in...

  18. Análise de confiabilidade do SICOGEA - sistema contábil gerencial e ambiental = Reliability analysis of SICOGEA - management and environmental accounting system

    Directory of Open Access Journals (Sweden)

    Bernadete Limongi

    2013-07-01

    Full Text Available A área ambiental tem sido discutida por vários profissionais, porém pouco ainda se relata sobre a Contabilidade Ambiental. Assim, a fim de criar um sistema que pudesse fornecer dados ambientais e contabilizá-los, optou-se pela realização do SICOGEA - Sistema Contábil-Gerencial Ambiental. Antes, porém, fazia-se necessário realizar uma análise de confiabilidade. Entrevistas semiestruturadas foram realizadas com profissionais de diversas áreas. Foram enviados, via e-mail, 55 instrumentos de análise, dos quais 53 retornaram, em 30 dias. Na análise empreendida verificou-se, como vantagem inicial da gestão ambiental, o envolvimento da sociedade, pois, conhecendo a realidade local, as possibilidades de solução para as questões ambientais tornam-se mais exequíveis. Percebeu-se uma relação entre as respostas aos questionários e a atividade profissional e acadêmica dos inquiridos: aqueles envolvidos mais diretamente com a área ambiental não demonstraram preocupação com lucratividade, mas aqueles voltados à área econômica entenderam que a gestão ambiental somente terá sucesso quando trouxer vantagem econômica. Percebeuse, pois, entre estes últimos, uma clara preocupação com a sobrevivência no mercado. E é nesse contexto que se insere o SICOGEA, uma nova alternativa de gestão e Contabilidade Ambiental, pois é um sistema que pode ajudar a elucidar a problemática ambiental e possibilitar o uso de tecnologias simples e eficientes, visando à preservação, ao mesmo tempo em que atende às exigências da legislação vigente. Environment has been discussed by many experts but there is not much reported on Environmental Accounting. Thus, in order to obtain a system which is capable of furnishing environmental data and registering them, SICOGEAwas created. It is an Environmental Managing and Accounting System. Before that a reliability test was applied. Semi-structured interviews with different professionals were undertaken

  19. Avaliação de impactos ambientais enquanto instrumento da política ambiental: aplicação no licenciamento de empreendimentos turístico-hoteleiros de Pernambuco

    OpenAIRE

    Regina Rodrigues Pinho, Thays

    2007-01-01

    O presente estudo discorre sobre os aspectos limitantes no processo de licenciamento ambiental de grandes empreendimentos turístico-hoteleiros em Pernambuco. Para isso, analisaram-se dois casos: o Complexo Turístico Enseada de Suape e o Centro Turístico de Guadalupe, ambos localizados no Litoral Sul do estado, em áreas com características semelhantes em termos sociais, ambientais e econômicos. Estão inseridos na zona costeira, cuja dinâmica de uso e ocupação sofre transformaçõe...

  20. Below-Ambient and Cryogenic Thermal Testing

    Science.gov (United States)

    Fesmire, James E.

    2016-01-01

    Thermal insulation systems operating in below-ambient temperature conditions are inherently susceptible to moisture intrusion and vapor drive toward the cold side. The subsequent effects may include condensation, icing, cracking, corrosion, and other problems. Methods and apparatus for real-world thermal performance testing of below-ambient systems have been developed based on cryogenic boiloff calorimetry. New ASTM International standards on cryogenic testing and their extension to future standards for below-ambient testing of pipe insulation are reviewed.